به گزارش خبرنگار ایمنا، امروز _شنبه سوم دی‌ماه_ مصادف با زادروز و درگذشت مشاهیر و بزرگان مجموعه تاریخی تخت فولاد است.
سالروز درگذشت علی همدانیان
علی همدانیان، مدیر صنعتی و کارخانه‌دار در سال ۱۲۸۰ شمسی در اصفهان متولد شد. وی در یک خانواده متوسط رشد کرد و پدرش محمدرضا یک پیله‌ور بود. علی مدتی در اصفهان شاگرد مغازه بود تا این‌که خود توانست دکه‌ای برای فروش پارچه فراهم کند. پس از مدتی دکه را تبدیل به مغازه پارچه‌فروشی کرد.
وی با کارخانه وطن برای فروش محصولاتش همکاری می‌کرد. سرمایه وی به‌تدریج زیاد شد تا زمانی که چندین کارخانه نساجی در اصفهان تأسیس شد. علی همدانیان به همراه چند شریک دیگر تصمیم گرفتند که آن‌ها نیز بخت خود را در تأسیس یک کارخانه نساجی امتحان کنند.
در اسفند ۱۳۱۴ اولین مجمع عمومی کارخانه «صنایع پشم» در باغ علی همدانیان برگزار شد. در اولین مجمع عمومی شرکت صنایع پشم، محمد هراتی به‌عنوان مدیرعامل انتخاب شد و علی همدانیان از اعضای هیئت‌مدیره بود. با راه‌اندازی و نصب کارخانه، علی همدانیان مدیرعامل کارخانه شد و تا سال‌های زیاد این کارخانه را به‌خوبی اداره کرد. نکته مهم این بود که وی در مدیریت به توسعه کار اعتقاد داشت و هرساله با خرید ماشین‌آلات جدید کارخانه را گسترش می‌داد، به‌ویژه در سال‌های بعد از شهریور ۱۳۲۰ که کارخانه‌های نساجی دیگر با مشکلات مالی زیادی مواجه بودند، صنایع پشم، تحت مدیریت علی همدانیان به‌خوبی اداره می‌شد.
به‌طوری که وقتی در اردیبهشت ۱۳۳۱ به دلیل توجه به کارخانه شهناز، از مدیرعاملی کارخانه صنایع پشم استعفا داد، اعلام کرد: «امروز که من پس از سال‌ها مدیریت عامل و ریاست هیئت‌مدیره، این شرکت را به همکاران دیگر خود تحویل می‌دهم، خشنودم به اطلاع صاحبان محترم سهام می‌رسانم با این‌که تمام کارخانه‌های اصفهان در عرض سه سال اخیر متحمل ضرر و زیان و حتی بعضی تعطیل شدند، صنایع‌پشم نه‌تنها زیانی نداد، بلکه سال گذشته صدی ۱۰ سود به سهام عادی و صدی ۱۸ به سهام ممتاز داده است.
برای برپایی کارخانه شهناز از سال ۱۳۲۷ علی همدانیان به همراه برادرش حسین و حبیب اشراقی به خرید زمین و واردکردن ماشین‌آلات نساجی مشغول شدند. آن‌ها محور چهارباغ بالا را برای تأسیس کارخانه برگزیدند. در سایه مدیریت خوب علی همدانیان، کارخانه شهناز در بیست‌ویکم آذر ۱۳۲۹ به بهره‌برداری رسید.
امتیاز این کارخانه آن بود که روزبه‌روز بر وسعت و دامنه فعالیت آن افزوده می‌شد. به‌طوری که در سال ۱۳۳۱ این کارخانه فقط ۲۰ هزار دوک ریسندگی داشت که سالیانه ۶۵۰ هزار بقچه نخ تولید می‌کرد. در آن سال کارخانه تنها ۸۰۰ کارگر داشت.
اما به‌سرعت قسمت بافندگی نیز به کارخانه اضافه شد. در سال ۱۳۳۴ که نخست‌وزیر، دکتر اقبال، به اصفهان آمد، در بازدید از کارخانه شهناز از علی همدانیان شنید که کارخانه‌دارای ۳۲ هزار دوک ریسندگی است که امید است تا به‌زودی به پنجاه‌هزار عدد برسد. در این کارخانه ۴۰۰ دستگاه ماشین بافندگی نیز راه‌اندازی شده بود. در اندک مدتی به یک هزار دستگاه خواهد رسید و ۱۵۵۰ کارگر چرخ‌های آن کارخانه را می‌گردانند. با این توسعه محصول کارخانه روزانه یک هزار متر پارچه و دو هزار بقچه نخ خواهد بود.
در سال ۱۳۴۱ روزنامه مجاهد راجع به کارخانه شهناز نوشت: «فعلاً کارخانه شهناز یکی از کارخانه‌های نمونه خاورمیانه است، زیرا از نظر ماشین‌آلات مدرن و محصول، به‌خصوص نظم کارخانه شهرت بسزایی دارد.» علاوه بر کارخانه شهناز، در سال ۱۳۳۷ علی همدانیان یک کارخانه سیمان در روستای خود حسن‌آباد در اصفهان برپا کرد.
در گزارشی از این کارخانه می‌خوانیم، دکتر امین مدیرعامل وقت کارخانه در حضور چند نفر از بازدیدکنندگان کارخانه اعلام کرد «ساختمان کارخانه دویست تنی در سال ۱۳۳۴ شروع گردید و در سال ۱۳۳۷ به وسیله نخست‌وزیر وقت گشایش یافت و پس از سال ۳۷ بازار ایران رو به ترقی بود و با استفاده از پشتوانه اسکناس صنایع ایران روزبه‌روز زیادتر می‌شد و ازاین‌جهت شرکت سهامی سیمان اصفهان تصمیم گرفت که کارخانه را توسعه دهد و با این فکر در سال ۱۳۳۹ سفارش یک کارخانه ۳۰۰ تنی دیگر داد که ساختمان آن در سال جاری پایان یافت و بهره‌برداری از آن آغاز شد. محصول کارخانه تا سال ۱۳۴۰ فقط یک نوع بود؛ اما از آن پس کارخانه توانست با کمک کارگران، انواع سیمان را تولید کند.»
در سال ۱۳۴۱ علی همدانیان از طرف مدیران کارخانه‌های اصفهان به‌اتفاق آرا به سمت ریاست سندیکای کارخانه‌های اصفهان منصوب شد. او در موقع انتصاب به این سمت اظهار امیدواری کرد که «موفقیت‌های شایانی در زمین صنایع و ایجاد حسن تفاهم بیشتری بین کارگر و کارفرمایان اصفهان به دست آورد.»
علی همدانیان گویا در اواخر عمر برای تأسیس یک کارخانه قند نیز اقداماتی انجام داده بود که بعدها کارخانه قند و شکر نقش‌جهان شد. روزنامه اصفهان اعلام کرد «مرحوم همدانیان اگر یکی دو سال دیگر مانده بود، کارخانه قند لنجان نیز تأسیس شده و از این راه بزرگ‌ترین خدمت به توسعه کشاورزی اصفهان می‌شد.
این مدیر موفق صنعتی و کارآفرین مهم، سرانجام سوم دی‌ماه ۱۳۴۲ جهان را وداع گفت. روزنامه محلی اصفهان در باب نحوه مدیریت وی نوشت: «همدانیان همه‌ساله بر وسعت کارخانه شهناز و تعداد ماشین‌آلات آن می‌افزود و به‌تازگی نیز با این‌که محصول کارخانه صنایع نیز به دو برابر رسیده بود، باز به همین میزان اکتفا نکرد و یک عده ماشین‌آلات جدید سفارش داد که هم‌اکنون ساختمان سالن‌های آن رو به تکمیل می‌رود.»
همین روزنامه در ادامه خبر فوت وی، افزود: «همدانیان بدون شک بعد از مرحوم دهش و کازرونی پایه‌گذار کارخانه‌های مهم جدید اصفهان بود.کارخانه‌هایی که نه هرگز حقوق کارگران خود را عقب و نه به‌مانند کارخانه‌های دیگر هرروز الم‌شنگه‌ای برای کارگر خود راه می‌انداخت.»
فتح‌الله معتمدی، رئیس سابق اداره کار اصفهان، که بعدها نماینده این شهر شد و در نطق‌های خود کارفرمایان اصفهان را به باد انتقاد می‌گرفت، درباره درگذشت همدانیان در مجلس گفت: «به‌طوری که خاطر نمایندگان محترم مستحضر است، ساعت ۹:۳۰ بعدازظهر روز سه‌شنبه اول دی‌ماه ۱۳۴۲ آقای علی همدانیان، مدیر عظیم‌ترین کارخانه نساجی ایران در اصفهان به مرض سکته درگذشت.
علی همدانیان مردی بود بسیار مبتکر، توانا، فعال که از صفر شروع کرد و بعد به قول پاینده یکی از ثروتمندترین مردان این کشور شد و این ثروت را در سایه فعالیت، کار و انرژی به دست آورد، نه از طریق سفته‌بازی و کلاه‌برداری و کارهای نامشروع. جا دارد که در این مجلس از او تجلیل بشود، او مرده است؛ اما باید خدمتگزاران مملکت را تجلیل بکنیم، تا نظایرشان زیاد بشود.
کارخانه همدانیان، شهناز اصفهان، چهار هزار کارگر دارد و در حدود ۱۲ هزارنفر از قبل این مرد نان می‌خورند». با مرگ علی همدانیان این ترس به وجود آمد که نظم و روش مدیریت او دیگر وجود نداشته باشد و ۱۲ هزار نفری که در سه کارخانه شهناز، صنایع پشم و سیمان از قِبل تأسیسات او نان می‌خوردند، نگران شدند که سرنوشت این کارخانه‌ها نیز مانند دیگر کارخانه‌های نساجی، پریشان و سردرگم شود. به‌خصوص آن‌که موضوع ۷۰۰ میلیون ریال مالیات بر ارث وی پیش‌آمده بود و امکان زیاد داشت که دولت یکی از کارخانه‌ها را به‌عنوان مالیات بر ارث وی بردارد.
بر همین اساس حتی کارخانه شهناز به مزایده گذاشته شد؛ اما خود حسین همدانیان کارخانه شهناز را خریداری کرد و مطالبات دارایی آن را بر عهده گرفت «با این عمل نگرانی‌ای که راجع به کارخانه مزبور در محافل اقتصادی بود؛ به‌کلی مرتفع و همه علاقه‌مندان به اقتصاد و کارگران و کارمندان کارخانه‌ها خوشوقت هستند که کارخانه شهناز از این به بعد به‌طور مستقیم و مستقل توسط شخص آقای حسین همدانیان اداره خواهد شد.»
بدین ترتیب حسین همدانیان کارخانه‌های برادر را از نابودی و پریشانی نجات داد و در سال ۱۳۴۴ حسین همدانیان با تأسیس خیریه علی و حسین همدانیان، نام برادر خویش را در انجام خیر جاودانه کرد.
نظر شما