به گزارش خبرنگار ایمنا، سوم دسامبر مصادف با دوازدهم آذرماه سال جاری، به نام افرادی ثبت شده است که در جای‌جای جهان نشان دادند واژه «معلولیت» برابر با محدودیت نیست؛ گاهی معلولان گام‌هایی بلند برای ارتقای زندگی بشر برداشته‌اند و خود را اثبات کرده‌اند.
افراد دارای معلولیت، بخشی از پیکره و روح جامعه را تشکیل می‌دهند و تنها خواسته آن‌ها حمایت است تا شرایطی برابر با افراد عادی داشته باشند. این افراد با مشکلات بسیاری روبه‌رو هستند و نبود موقعیت‌هایی مانند تحصیل، اشتغال، ازدواج یا حتی فرزندآوری، نداشتن فرصت‌های برابر را به آن‌ها یادآوری می‌کند.
برخی از افراد جامعه با اشخاص معلول برخورد مناسبی ندارند و هنوز نپذیرفته‌اند که همگان در معرض معلولیت دائم یا موقتی قرار دارند. موانع خارجی و محدودیت‌های ساختاری برآمده از بی‌توجهی جامعه به موضوع معلولیت، زخمی کهنه است که باید مرهمی مؤثر بر آن نهاد تا چالش‌های موجود در این زمینه با برنامه‌ریزی و راهکارهای اساسی رفع شود، چراکه معلولیت تجسم اراده است و تنها درک کردن موقعیت این قشر می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد فرصت‌های برابر باشد.
طبق آمارهای جهانی، حدود ۱۵ درصد از جمعیت جهان یعنی بیش از یک میلیارد نفر با نوعی از معلولیت زندگی می‌کنند. افراد دارای معلولیت، در حوزه‌های مختلف ازجمله اجتماع، اقتصاد و آموزش امکان مشارکت کمتری دارند و در مقایسه با افراد بدون معلولیت با مشکلات اقتصادی بیشتری روبه‌رو هستند.
در ایران، افراد دارای معلولیت بخش قابل توجهی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، به طور متوسط از هر ۱۰۰ ایرانی درمجموع حدود ۹.۳ سال با نوعی از معلولیت زندگی می‌کنند. این رقم در کشورهای توسعه‌یافته مانند آلمان ۶.۷، هلند ۶.۴، سوئد ۶.۵ و در کشورهای توسعه نیافته مانند چاد ۱۳.۶، نیجریه ۱۳.۲ و زامبیا ۱۴.۲ است.
شیوع معلولیت در سطح جهان انکارناپذیر بوده و به علت افزایش روزافزون آن، لزوم شناخت عوامل مؤثر در ایجاد آن ضروری است. در راستای پیشگیری از ایجاد معلولیت‌ها طرح غربالگری ژنتیک، آگاهی از عوامل معلولیت و پرهیز از آن‌ها و تداوم در درمان بیماری‌ها تأثیرگذار است و دلایل بسیاری مانند ناایمن بودن خودروها، خطرخیز بودن جاده‌ها و راه‌ها، افزایش تصادفات و نبود آگاهی در برخورد با مصدومان تصادفات، افراد بسیاری را به گروه معلولان آسیب نخاعی اضافه کرده است، البته بعضی از معلولیت‌ها از ابتدای تولد تا پایان عمر همراه فرد است و برخی از روزهای آغازین زندگی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
هزینه‌های بالای سفر و تردد برای معلولان
وحید رجبلو، بنیان‌گذار «توانیتو» و معلول ۹۸ درصدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: سفر در ایران برای معلولان ناممکن نیست، اما باید هزینه زیادی صرف کنند تا مکانی مناسب برای اقامت انتخاب کنند و مکان‌های مناسب‌سازی شده قیمت بالایی دارند. تاکسی‌های مورد نظر برای معلولان بسیار سخت یافت می‌شود و بیشتر اوقات باید با ماشین شخصی تردد کرد.
وی با اشاره به اهمیت رمپ‌های استاندارد برای معلولان، می‌افزاید: ازجمله خواسته‌های معلولان در مناسب‌سازی، وجود رمپ‌های استاندارد در تمام مکان‌ها است، بعضی از رمپ‌ها با شیب بسیار زیادی تعبیه شده است که خطر سقوط برای معلولان را به همراه دارند و بدون کمک حداقل دو نفر نمی‌توان از آن استفاده کرد.
این فعال حوزه معلولان با بیان اینکه ساختمان‌هایی وجود دارد که دارای رمپ است، اما رمپ آن‌ها استاندارد نیست، تصریح می‌کند: بعضی از آسانسورها به قدری کوچک است که جابه‌جایی ویلچر را بسیار دشوار می‌کند. وجود سکوها، پله‌ها و زمین‌های کنده شده نیز از مشکلات تردد معلولان است که رفع آن، باید مورد توجه مسئولان ذی‌ربط قرار گیرد.
اهمیت دسترس‌پذیری فضاها و معابر برای معلولان
وی با اشاره به لزوم وجود استانداردهای جهانی مناسب‌سازی، ادامه می‌دهد: در بعضی مکان‌ها مناسب‌سازی انجام شده است، اما رعایت نمی‌شود؛ به عنوان مثال جای پارک معلولان به انسان‌های عادی داده شده و به معلولان جای پارک نزدیک داده نمی‌شود یا معلولان باید در صف آسانسور منتظر بمانند.
رجبلو با اشاره به اشتغال معلولان، می‌گوید: در قانون جامع حمایت از معلولان، حداقل سه درصد کارکنان هر شرکت و مجموعه‌ای باید از افراد دارای معلولیت باشد، اما حتی نیم درصد کارکنان نیز از افراد دارای معلولیت نیستند. تعداد نیروی‌های حرفه‌ای دارای معلولیت به دلایل مختلفی مانند نداشتن حق برابر در تحصیل و آموزش، کم است و برای این موضوع بایدچاره‌ای اندیشیده شود.
وی خاطرنشان می‌کند: مسئولان باید بپذیرند که ممکن است هر فردی حتی خودشان روزی دچار معلولیت شوند، لذا می‌طلبد اجرای دسترس‌پذیری فضاها و معابر برای معلولان را جدی بگیرند. باید قوانینی کلیدی و ریشه‌دار مانند آموزش معلولان، اجبار برای استخدام بیشتر معلولان و قوانین راهنمایی و رانندگی سخت‌گیرانه وضع و اجرا شود.
مناسب‌سازی‌های شهری با استانداردهای جهانی فاصله دارد
بهاره ابراهیمی، فعال حوزه معلولان و مدیر مؤسسه فرصت برابر در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: اعتقاد بر این است که باید سطحی برابر بین افراد بدون معلولیت و افراد دارای معلولیت ایجاد شود. افراد دارای معلولیت نیز مانند سایر شهروندان مالیات پرداخت می‌کنند و فعالیت‌های روزمره خود را انجام می‌دهند، بنابراین باید فرصت و زیرساخت برابری برای این افراد فراهم شود.
وی می‌افزاید: ایجاد فرصت‌های برابر برای افراد دارای معلولیت نسبت به سایر افراد و حقوق مدنی آن‌ها، باید تحت عنوان قانون جامع «حمایت از معلولان» به رسمیت شناخته و رعایت شود تا این افراد نیز مانند سایر شهروندان از حضور در شهر و زیرساخت‌ها بهره‌مند شوند؛ نمی‌توان گفت هیچ امکاناتی درخصوص مناسب‌سازی شهری در کشور وجود ندارد، اما در این زمینه با ایده‌آل‌ها و استاندارهای جهانی فاصله داریم؛ البته بیشترین کمبود موجود در مناسب‌سازی، خلأ فرهنگی است.
این فعال حوزه معلولان با تاکید بر اینکه ایجاد فرهنگ به رسمیت شناختن حقوق افراد دارای معلولیت در میان مسئولان، شهروندان و خود معلولان حائز اهمیت است، تصریح می‌کند: کشورهایی مانند ژاپن و آلمان پیشرفت‌های بسیاری بسته به فرهنگ‌سازی در خصوص مناسب‌سازی و برخورد با افراد دارای معلولیت دارند، اما چنین کیفیتی در ایران وجود ندارد.
بهزیستی در زمینه مناسب‌سازی مطالبه‌گر باشد
وی ادامه می‌دهد: در سال‌های اخیر پیشرفت زیادی در راستای مناسب‌سازی در کشور صورت گرفته است و به سمت بهتر شدن پیش می‌رویم، اما نسبت به سایر جوامع با استاندارهای موجود در جهان، فاصله داریم. سازمان بهزیستی باید بیش از پیش از مناسب‌سازی حمایت کند؛ البته همت سازمان بهزیستی در مطالبه قانونی مناسب‌سازی، حمایت از حقوق معلولان و حمایت از سازمان‌ها و ان‌جی‌اوها در راستای مناسب‌سازی بسیار کمک‌کننده بوده است.
ابراهیمی با بیان اینکه می‌توان رابطه‌ای مستقیم برای کیفیت مناسب‌سازی جامعه و حضور معلولان در سطح شهر در نظر گرفت، می‌گوید: هرچه حضور معلولان در سطح شهر بیشتر باشد، نشان‌کننده کیفیت بالاتر مناسب‌سازی است، چراکه مشخص می‌شود به قدری امکانات فراهم شده است که افراد دارای معلولیت امکان تردد خارج از منزل را دارند و مجبور به خانه‌نشینی و گوشه‌گیری نیستند.
وی با بیان اینکه جامعه هدف مناسب‌سازی، تنها افراد دارای معلولیت نیستند و گروه‌هایی نظیر افراد کم‌توان، معلولان موقت مانند افراد دارای شکستگی، سالمندان، زنان باردار و بیماران ام‌اس و صرع نیز از جامعه هدف محسوب می‌شوند، اضافه می‌کند: افراد جامعه در مواجهه با یک فرد دارای معلولیت، نتوانسته‌اند حقوق معلولان را زنده نگه دارند. حتی پرسش‌های بیجایی نظیر علت معلولیت و محدودیت‌ها که هنگام برخورد با یک معلول پرسیده می‌شود، از مصادیق نقض حقوق آن‌ها است.
مشکل بی‌پایان معیشت و مستمری معلولان
ولی‌الله نصر اصفهانی، مدیرکل بهزیستی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: ساده‌ترین و بدیهی‌ترین حقوق هر انسان، تسهیل عبور و مرور در اجتماع است، اما معلولان برای رفت‌وآمد در برخی شهرها با مشکلاتی مواجه هستند. مورد توجه قرار نگرفتن مستمری افراد دارای معلولیت که در قانون جامع حمایت از معلولان ذکر شده است نیز از سایر مشکلات معلولان به شمار می‌رود.
وی با بیان اینکه مشکلات معیشتی و مستمری افراد دارای معلولیت عمده‌ترین و اصلی‌ترین دغدغه افراد و خانواده‌ها محسوب می‌شود، می‌افزاید: با مستمری حداقل‌بگیر قانونی مددجویان، فاصله بسیاری داریم و هنوز مشکلات معیشتی افراد دارای معلولیت پابرجا است.
مدیرکل بهزیستی استان اصفهان تصریح می‌کند: ۸۵۰۰ معلول واجد شرایط دریافت مستمری، در استان اصفهان شناسایی شده است، اما به علت کمبود اعتبار، این افراد در نوبت ورودی مستمری قرار دارند. مستمری معلولان طی سال گذشته ۴۵۰ هزار تومان تعیین شده بود و اکنون به ۵۳۰ هزار تومان رسیده است.
نادیده گرفته شدن قانون سه درصد اشتغال معلولان
وی با اشاره به مشکلات اشتغال افراد دارای معلولیت، ادامه می‌دهد: دانشجویان و فارغ‌التحصیلان نخبه‌ای در استان به علت ناشنوایی جزئی، داشتن سمعک، معلولیت جسمی و حرکتی یا معلولیت‌های خفیف نابینایی در انتظار اشتغال به کار هستند، این در حالی است که قانون سه درصد اشتغال معلولان نادیده گرفته می‌شود.
نصر با بیان اینکه افراد دارای معلولیت، جزو دهک‌های پایین اجتماع محسوب می‌شوند، می‌گوید: دانشجویان دارای معلولیت، با مشکلات رفت‌وآمد و مناسب نبودن اماکن روبه‌رو هستند و پس از فارغ‌التحصیلی شغل مناسبی برای آن‌ها وجود ندارد؛ به همین علت این افراد علاوه‌بر مشکلات جسمی، با معضلات اعصاب و روان نیز مواجه خواهند شد.
وی اضافه می‌کند: برای تأمین مسکن معلولان با کمبود تسهیلات و محدودیت‌های اعتباری مواجه هستیم؛ از این رو بهزیستی کشور با تفاهم چندجانبه با بنیاد مستضعفان، بنیاد مسکن، انجمن خیران مسکن‌ساز و سازمان بهزیستی، اولویت تأمین مسکن را برای خانواده‌های دارای فرزندان دو معلولیت در نظر گرفته است.
گره کور در تأمین هزینه‌های درمان، توانبخشی و تهیه تجهیزات
مدیرکل بهزیستی استان اصفهان با بیان اینکه افراد دارای معلولیت در زمینه ودیعه مسکن و تسهیلات با مشکلات بسیاری روبه‌رو هستند و ضمانت بانکی برای افراد معلول با شرایط سخت‌تری انجام می‌شود، خاطرنشان می‌کند: انتظار می‌رود مستمری و یارانه معلولان به عنوان ضمانت در اختیار بانک‌ها قرار گیرد تا شاهد تسهیل‌گری در ارائه تسهیلات اشتغال و مسکن به باشیم.
وی با بیان اینکه عمده‌ترین مشکل افراد دارای معلولیت شامل هزینه‌های درمان، توانبخشی و تهیه تجهیزات است، اظهار می‌کند: افراد دارای معلولیت می‌توانند از تجهیزات توانبخشی داخلی استفاده کنند اما این تجهیزات، کیفیت لازم را ندارند. پرداخت حق پرستاری به خانواده‌هایی که از افراد دارای معلولیت به ویژه معلولان ضایعه نخاعی، نگهداری می‌کنند، باید به صورت شایسته اجرا شود.
۱۰۰ هزار معلول، تحت پوشش بهزیستی استان اصفهان
سیدکمال صدیقی، معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: حدود ۱۰۰ هزار معلول تحت پوشش بهزیستی استان اصفهان قرار دارند که ۲۸ هزار و ۷۱۳ نفر معلول جسمی حرکتی، ۲۳ هزار و ۶۵۶ نفر معلول ذهنی، ۱۲ هزار و ۳۹۹ نفر بیمار روانی مزمن و اوتیسم، ۱۳ هزار و ۲۸۲ هزار نفر ناشنوا و کم‌شنوا، ۷۰۹۵ نفر معلول بینایی و ۲۰ هزار و ۶۸۰ نفر سالمند هستند.
وی با اشاره به بیش از ۱۵۰ مأموریت و وظیفه سازمان بهزیستی، می‌افزاید: این سازمان فعالیت‌ها و خدمات خود را در چهار حوزه تخصصی مشارکت‌های مردمی، پیشگیری، امور اجتماعی و توانبخشی برای افراد دارای معلولیت ارائه می‌دهد و بخش توانبخشی اقدامات، در سه دفتر تخصصی پیگیری می‌شود. مراکز شبانه‌روزی، مراقبت در منزل و ویزیت در خانه، زیرمجموعه حوزه توانبخشی و مراقبتی محسوب می‌شود.
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان اصفهان تصریح می‌کند: ۶۵ مرکز شبانه‌روزی، مراقبت در منزل و ویزیت در منزل در استان اصفهان فعالیت دارد و حدود ۴۵۰۰ نفر از مراکز شبانه‌روزی، ۲۱۲۰ نفر از مراکز ویزیت در منزل و حدود ۵۰۰ نفر از مراکز مراقبت در منزل، دریافت‌کننده خدمات توانبخشی و مراقبتی بهزیستی هستند.
کیفیت ناکافی تجهیزات تولید داخل برای معلولان
وی با اشاره به اینکه افزایش هزینه مراکز شبانه‌روزی با توجه به جنگ اقتصادی و تحریم‌ها، یکی از چالش‌ها و مشکلات موجود است، ادامه می‌دهد: درحال‌حاضر سرانه نگهداری یک معلول در مراکز شبانه‌روزی ۱۰ میلیون تومان است، اما میزان یارانه پرداختی دولت دو میلیون تومان برآورد شده که فاصله هشت میلیون تومانی یارانه دولتی و هزینه مراکز، برای خانواده‌های دارای افراد معلول، بسیار دشوار است و برای تسهیل مشکلات آن‌ها نیازمند حضور و ورود مجمع خیران هستیم.
صدیقی با بیان اینکه استان اصفهان دارای ۱۲۷ مرکز روزانه توانبخشی شامل مراکز اوتیسم، بیماران روانی مزمن، سالمندان، کم‌شنوا و ناشنوا، کم‌بینا و نابینا، جسمی حرکتی و آسیب نخاعی و کارگاه‌های تولیدی و حمایتی است، می‌گوید: ۴۵۹۹ نفر از مراکز روزانه خدمات توانبخشی استفاده می‌کنند که در صورت نبود این مراکز، حجم مسئولیت مراکز شبانه‌روزی به شدت افزایش می‌یافت و منجر به تحت تأثیر قرار گرفتن بهداشت و سلامت روانی خانواده‌ها می‌شد.
وی اضافه می‌کند: یارانه پرداختی به طور متوسط یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است که با هزینه‌های این مراکز فاصله بسیاری دارد. یکی از عمده‌ترین مشکلات حوزه توانبخشی، پزشکی و تجهیزات، شامل واردات کالاهای تجهیزاتی، است و تولیدات داخل، هنوز از کیفیت لازم برخوردار نیستند.
نظر شما