به گزارش خبرنگار ایمنا، معلولیت عارضه‌ای طبیعی و اجتماعی است که در جوامع مختلف به صورت‌های گوناگون دیده می‌شود و با افراد دارای معلولیت باید به گونه‌ای رفتار شود که بدانند عضوی مؤثر در جامعه هستند؛ حتی معلولانی که توانایی بالایی ندارند و در آسایشگاه نگهداری می‌شوند نیز می‌توانند مفید باشند و تنها کافی است یادآور شویم که آنها نیز مؤثر هستند.
۸۰ درصد افراد دارای معلولیت، در کشورهای جهان سوم زندگی می‌کنند و یک سوم آنها را کودکان تشکیل می‌دهند، همچنین سالانه افراد زیادی بر اثر حوادث، بیماری‌های ژنتیکی، زایمان‌های اشتباه و اقدامات بهداشتی که به‌موقع انجام نمی‌شود، به جامعه معلولان اضافه می‌شوند و برخی نیز در گروه معلولان موقت قرار می‌گیرند. چنین جمعیت وسیعی، طیف گسترده‌ای از مسائل ویژه خود را دارا است که مهم‌ترین این مسائل، مربوط به اجرایی نشدن قانون جامع حمایت از معلولان است.
افرادی که دچار معلولیت هستند، درگیر احساسات منفی شده و تا کنار آمدن با شرایط خود، بحران‌های روحی متفاوتی را در مراحل مختلف، تجربه می‌کنند. این افراد احساس می‌کنند از طرف مردم در جامعه نادیده گرفته می‌شوند یا اینکه نگاه متفاوتی بر آنها است که این نگاه ممکن است به معنای ترحم یا به دیده تحقیر برای معلولان برداشت شود. پذیرفته‌نشدن افراد دارای معلولیت در جامعه، موجب کاهش انگیزه آنها برای کار کردن و کسب درآمد خواهد شد.
حمایت از حقوق انسانی وظیفه تمام دولت‌ها در تمام جوامع به‌شمار می‌رود و از این رو، شعار «یک جامعه برای همه» جزو برنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل قرار گرفته است. در قانون جامع حمایت از حقوق معلولان دسترسی مناسب به مبلمان شهری، حمل‌ونقل ایمن، راحت و رایگان برای معلولان در نظر گرفته شده است، اما هنوز در عمل به آن کمبودهایی دیده می‌شود. فرهنگ جامعه نیز باید به سمتی برود که نه تنها احترام معلولان حفظ شود، بلکه آنها به عنوان عضو رسمی جامعه پذیرفته و به حقوق طبیعی شهروندی آنها احترام گذاشته شود.
اشتغال معلولان، مسئله‌ای حل نشدنی
سیدمهدی صادقی، دانش‌آموخته سیاست‌گذاری فرهنگی و فعال اجتماعی در حوزه معلولان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: اشتغال، یکی از مشکلات جدی حوزه معلولان محسوب می‌شود و در همین راستا باید با درنظر گرفتن و حفظ کرامت انسانی، به افراد دارای معلولیت کمک شود تا به توانمندی و بهره‌وری منطقی برسند که لازمه این توانمندی، فراهم کردن شرایط برای دسترس‌پذیری راحت، تردد ایمن و استفاده از امکانات شهری مانند سایر افراد جامعه است تا به تولید ایده بپردازند و به اشتغال و درآمدزایی بیندیشند.
وی با بیان اینکه در صورت رفع شدن مشکلات اشتغال معلولان، می‌توان کمک کرد که آنها به مرحله‌ای از رشد و ترقی برسند و به پیشرفت و رسیدن به مراحل بالاتر زندگی فکر کنند، می‌افزاید: نخستین اقدام در این راستا، برآورده کردن نیازهای آنها است و تمام سازمان‌های مربوطه باید برای ایجاد شرایطی مساعد در راستای بروز توانایی‌های افراد دارای معلولیت کمک کنند.
این فعال اجتماعی حوزه معلولان ادامه می‌دهد: در بخش عدالت اجتماعی نیز باید توجه ویژه داشته باشیم که امکان دسترسی تمام افراد جامعه به امکانات، تجهیزات و مبلمان شهری یک کشور باید در حد قابل قبول باشد؛ به این معنی که فضا برای تردد یک فرد دارای معلولیت مهیا باشد، اما امروزه شاهد هستیم افراد دارای معلولیت در منازل خود محبوس شده‌اند.
وی خاطرنشان می‌کند: معلولان جامعه نمی‌توانند به صورت مستقل تردد و از ناوگان حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند و در خیابان مانند سایر افراد حضور داشته باشند؛ با توجه به این دلایل، با شرایطی مواجه هستیم که تعداد بسیار محدودی از معلولان آن به صورت فردی و مستقل در جامعه حضور دارند.
آمار معلولیت در کشور بالاتر از میانگین جهانی است
صادقی با اشاره به آمار بالای معلولیت در ایران، تصریح می‌کند: حضور نداشتن معلولان در جامعه، منجربه ایجاد سوءتفاهم و نگاهی غیرواقعی نسبت به کم بودن تعداد معلولان شده است، درحالی‌که به دلایل مختلفی مانند وسایل نقلیه، راه‌ها و جاده‌های ناایمن، نداشتن بهداشت و ایمنی محیط کار و نبود غربالگری، در حوزه معلولیت از آمار بالاتری نسبت به میانگین جهانی برخوردار هستیم.
وی اضافه می‌کند: در بسیاری از کشورهای پیشرفته، حضور افراد دارای معلولیت به شدت پررنگ دیده و احساس می‌شود، از جمله دلایلی که افراد دارای معلولیت در جامعه دیده نمی‌شوند، می‌توان به پذیرا نبودن شهر به واسطه گره‌های خیابانی، موانع موجود، قوانین نادرستی و آموزش ندیدن پیمانکاران و مدیران شهری اشاره کرد که بسیاری از این مشکلات، ناشی از نبود شناخت به موضوع است.
این فعال اجتماعی حوزه معلولان می‌گوید: رفع شدن مشکلات اشتغال و دسترس‌پذیری شهر برای معلولان می‌تواند کمکی باشد بر اینکه جامعه معلولان بتوانند به خودباوری و بهره‌وری مناسب برسند و نیازهای خود را تأمین کنند، اما تا آن زمان، متولیان باید توجهی ویژه به معیشت آنها داشته باشند.
وی با بیان اینکه متولیان امر باید به صورت جدی به مهیا شدن شرایط ویژه برای افراد معلول بپردازند، می‌افزاید: طبق قانون حمایت از معلولان، مستمری معلولان باید برابر حداقل حقوق دریافتی کارکنان و کارگران باشد که هیچ‌گاه رعایت نشده است و در حال حاضر با ارقام بسیار ناچیزی مواجه هستیم که کفاف کوچک‌ترین امور افراد معلولان مانند تهیه وسایل بهداشتی و هزینه‌های درمانی را نمی‌دهد.
اجرا نشدن قانون حمایت از معلولان
صادقی با بیان اینکه ۲۰ درصد از قانون حمایت از معلولان نیز اجرا نمی‌شود و این موضوع چالشی بزرگ برای جامعه معلولان است، اظهار می‌کند: از سالی که کنوانسیون جهانی حقوق افراد دارای معلولیت پذیرفته و امضا شد و قانون جامع حمایت از معلولان به تصویب رسید، انتظار می‌رفت تحولی جدی در حوزه‌های معیشت، اشتغال و مسائل اجتماعی رخ دهد.
وی ادامه می‌دهد: بهانه متولیان امر و مدیران مربوطه، نبود بودجه است که امری قابل‌توجیه نیست، زیرا اعتقاد بر این است که به علت اینکه این افراد برای تهیه مایحتاج، اقلام بهداشتی و وسایل و گجت‌های توانبخشی بیش از دیگران به زحمت می‌افتند، باید بیش از دیگران به آنها پرداخت شود.
این فعال اجتماعی حوزه معلولان با بیان اینکه کشورها به واسطه نگاه اجتماعی و منظر اقتصادی توانمند در حوزه معلولیت درجه‌بندی می‌شوند، می‌گوید: در بسیاری از کشورهای پیشرفته مشاهده می‌شود که بعضی از پروژه‌های اجتماعی و شهری بدون لحاظ شدن دسترسی معلولان، قابل افتتاح و بهره‌بردای نیست و از ابتدا عدالت اجتماعی رعایت می‌شود و در صورت حس شدن کمبودهایی می‌توان به صورت جدی شکایت کرد.
وی با بیان اینکه حتی اگر صددرصد قانون حمایت از معلولان نیز اجرایی شود، باز هم کمبودهایی در حوزه‌های مختلف احساس می‌شود، اضافه می‌کند: افراد مختلفی در بسیاری از مجموعه‌ها فعال هستند که حق خود را به صورت گروهی مطالبه می‌کنند، حتی کار را به دادگاه می‌کشانند و در این مسیر موفق هستند. به نظر می‌رسد در چنین کشورهایی معلولیت به عنوان یک موضوع اجتماعی مورد توافق آحاد مردم قرار گرفته است و ما تا رسیدن به این فضا فاصله زیادی داریم.
تنها معلولان از مناسب‌سازی نفع نمی‌برند
صادقی با بیان اینکه فاصله معناداری بین کشورهای در حال توسعه و بسیاری از کشورها که از آنها تحت عنوان کشورهای توسعه‌یافته یاد می‌شود، وجود دارد، ادامه می‌دهد: می‌توان گفت با مطالبات صورت گرفته توسط جامعه معلولان، انجمن‌ها و سمن‌هایی که در این حوزه فعالیت دارند، همراه با کمک شایان فضای مجازی برای رساندن مطالبات به گوش مدیران، طی یک دهه اخیر روند رو به رشدی داشتیم، اما همچنان تا رسیدن به کف مطلوب نیز فاصله زیادی وجود دارد.
وی با بیان اینکه نباید فراموش کرد که گاهی اقدامات صورت گرفته برای معلولان یا از کارافتادگی، تنها مختص این قشر از جامعه نیست، می‌افزاید: زمانی که بحث مناسب‌سازی مطرح می‌شود و دسترس‌پذیری در جامعه رواج می‌یابد، تنها معلولان نیستند که از این اقدامات استفاده می‌کنند، سالمندان، زنان باردار، کودکان و افرادی دارای معلولیت مقطعی نیز می‌توانند از فضای ایجاد شده استفاده کنند.
جامعه در حال پیر شدن نیازمند فضاهای مناسب است
این دانش‌آموخته سیاست‌گذاری فرهنگی با بیان اینکه جامعه ما، جامعه‌ای در حال پیر شدن است و به زودی نیازمند فضاهای مناسب‌سازی شده بیشتری خواهیم بود، تصریح می‌کند: به عنوان یک محور در کشور باید به دسترس‌پذیری توجه شود و سالیانی که از آن عقب مانده‌ایم باید به صورت جدی همراه با کار مضاعف جبران شود.
وی با بیان اینکه مناسب‌سازی باید تبدیل به فرهنگ شود و در صورت رعایت نشدن نه تنها بحث قانونی آن بلکه بحث عرفی آن مطرح باشد، اضافه می‌کند: با توجه به پررنگ شدن نهضت مطالبه‌گری در کشور، امید است مسیر در حال پیمایش به جایی برسد که مدیران و متولیان امر با معلولیت بیشتر آشنا شوند، نیازها را بشناسند و تلاش شود هیچ پروژه‌ای بدون در نظر گرفتن مناسب‌سازی افتتاح نشود.
علل افزایش آمار معلولیت چیست؟
صادقی اظهار می‌کند: یکی از موارد مهم، ایمنی خودروها است. بخشی از اتفاقات جاده‌ای به واسطه خطای انسانی و بخش عمده آن به واسطه نقص فنی و نبود امکانات رخ می‌دهد. در بسیاری از مواقع خطای انسانی ممکن است رخ دهد، اما کیفیت یک خودرو می‌تواند از ورود افراد به جامعه معلولان جلوگیری کند.
وی با بیان اینکه یکی از مباحث نیازمند مطالبه، کیفیت خودروها است، می‌گوید: باز نشدن ایربگ یک خودرو به این معنی است که تصادف‌های نه چندان شدید می‌تواند منجربه خسارت‌های شدید شود و حتی فردی را دچار معلولیت دائمی کند، یکی از دلایل نداشتن رشد قابل توجه در صنعت خودروسازی، نبود رقابت است.
این فعال اجتماعی حوزه معلولان ادامه می‌دهد: با نبود رقابت، خودروساز خود را ملزم نمی‌داند با امکانات و ایمنی بالاتری اقدام به تولید خودرو و محک زدن خود کند و حتی ممکن است این موضوع روند برعکس را طی کند، به این معنا که خودروساز می‌داند به هر نحو خودروی او به فروش می‌رسد و نیازی به داشتن حساسیت بر ایمنی خودرو و حتی زیبایی آن نیست.
وی خاطرنشان می‌کند: وزارت راه و شهرسازی نیز مطلع است که بسیاری از مسیرها و مقاطع به علت ناایمن بودن، آمار تصادف بیش از حدی را به خود اختصاص داده است و بیش از اینکه برای ایجاد راه‌های جدید هزینه شود، باید برای ایمن‌سازی راه‌های اصلی و قدیمی اقدامی منطقی انجام گیرد و اولویت بر اصلاح گلوگاه‌هایی که قربانی می‌گیرد، باشد.
نظر شما