به گزارش خبرنگار ایمنا، چند سال پیش بود که ساکنان در محور گوگد به گلپایگان روبه‌روی پارک لاله شاهد فروریختن خیابان اصلی بودند که در مسیر رشته قنات‌ها قرار دارد، آن زمان اتفاق ناگواری برای فردی رخ نداد، اما مشکل اصلی همچنان بدون راه حل باقی مانده است.
شهروندان می‌گویند همان سال با شهرداری گوگد، آتش‌نشانی و راه و ترابری تماس گرفتیم و مدیران را از وجود خطر در محور کمربندی آگاه کردیم، اما مسئله پیشگیری نشد و تنها بعضی مواقع روی قسمت‌های فرو رفته با آسفالت جدید هموار می‌شود.
آنان تاکید دارند که به وضوح شاهد هستیم ادامه رشته قنات‌ها در مسیر کمربندی هر روز بیشتر نشست می‌کند و هر لحظه امکان ریزش دارد که برای جان ساکنان و خودروهای در حال تردد خطر بزرگی به‌شمار می‌رود؛ بنابراین از مسئولان مربوطه خواهشمندیم قبل از نشست کامل این منطقه، اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام دهند.
آسفالت راه حل نیست، چاره‌ای اندیشیده شود
محمد آرامی، یکی از شهروندان گوگد می‌گوید: شهرداری گوگد و راه و ترابری در جریان نشست و وجود خطر در محور کمربندی قرار دارند، اما پیگیری‌های لازم انجام نشده است و تنها بعضی مواقع روی قسمت‌های فرو رفته با آسفالت جدید هموار می‌شود، تنها بعد از حدود یک ماه شاهد تخریب خیابان اصلی بودیم.
وی می‌افزاید: اکنون به وضوح شاهد هستیم که ادامه رشته قنات در مسیر کمربندی هر روز بیشتر نشست می‌کند و هر لحظه امکان ریزش دارد که برای جان انسان‌ها خطر بزرگی به‌شمار می‌رود.
علی منتظری یکی دیگر از شهروندان گوگد خاطرنشان می‌کند: از مسئولان مربوطه خواهشمندیم قبل از نشست کامل این نقطه اقدامات پیشگیرانه را انجام دهند، چراکه همیشه پیشگیری بهتر از درمان است.
وی ادامه می‌دهد: اگر جان شهروندان برای ادارات راه و شهرسازی، شهرداری و سایر متولیان امر اهمیت دارد، باید چاره‌ای اندیشیده شود، چراکه روزانه هزاران خودروی سبک و سنگین در این مسیر تردد می‌کند؛ بنابراین خطر در کمین است و هر لحظه امکان دارد اتفاقی به وقوع بپیوندد.
معضل قنات‌های متروکه شهر گوگد حادثه‌ساز شده است
حسین علی‌محمدی، شهردار گوگد در این خصوص به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: در شهر گوگد دو رشته قنات وجود دارد که یک رشته در کنار کمربندی در ورودی شهر قرار دارد و سالیان سال است که متروکه شده است؛ طی سال‌های گذشته شاهد فرونشست کمربندی و بلوار آیت‌الله محمودی بوده‌ایم.
وی اضافه می‌کند: چندین مورد حادثه انسانی نیز در مسیر این رشته قنات‌ها اتفاق افتاده است و تخلیه نخاله، زباله و لاشه حیوانات در داخل و اطراف این قنات‌ها منظره نازیبایی در ورودی شهر ایجاد کرده و لازم است متولیان این قنات‌ها، پیگیر بازسازی آن‌ها باشند.
شهردار گوگد با بیان اینکه مالکیت این قنات‌ها خصوصی است و هر ساله شاهد نشست جاده کمربندی هستیم که احتمال وقوع حادثه در آن وجود دارد، تصریح می‌کند: این موضوع در جلسات مختلف توسط شهرداری و شورای اسلامی شهر گوگد مطرح و حتی مکاتباتی با مدیریت بحران انجام شده است، اما هیچ اقدامی در این خصوص نشده و همچنان خطر فرونشست این قنات‌ها وجود دارد؛ ضرورت دارد اخطارهای لازم به کشاورزان داده شود تا نسبت به بازسازی قنات‌ها اقدام کنند.
علی‌محمدی ادامه داد: در صورتی که اعتبارات لازم توسط مدیریت بحران یا دستگاه‌های متولی اختصاص یابد، شهرداری نیز آماده همکاری برای بازسازی بخشی از قنات‌ها است که در کنار مسیر کمربندی قرار دارد.
مصوبه ستاد بحران هنوز اجرایی نشده است
در همین پیوند امیرمسعود شهبازی، مدیر جهاد کشاورزی گلپایگان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: وزارت جهاد کشاورزی برای مرمت، بازسازی و لایروبی قنات‌های متروکه هیچ بودجه‌ای تخصیص نمی‌دهد، اما به منظور مرمت و بازسازی قنات‌های فعال برنامه داریم و می‌توانیم بودجه و اعتبار تخصیص دهیم.
وی تاکید می‌کند: کار مرمت و بازسازی قنات‌هایی متروکه که در محدوده شهر قرار دارد برعهده شهرداری است و چنانچه قنات‌ها در داخل روستایی واقع شده باشد برعهده دهیاری روستا است.
مدیر جهاد کشاورزی گلپایگان با بیان اینکه قنات‌های اطراف کمربندی در مالکیت کشاورزان شهر گوگد است، تصریح می‌کند: شش ماه قبل در جلسه ستاد مدیریت بحران شهرستان موضوع مطرح و مصوب شد شهرداری و شورای اسلامی شهر گوگد کشاورزانی که مالک قنوات متروکه اطراف کمربندی هستند را طی فراخوانی در یک نشست جمعی شرکت کنند.
شهبازی ادامه می‌دهد: جهاد کشاورزی توضیح‌های لازم را درخصوص خطر قنات‌ها اعلام کرده است تا کشاورزان به شهرداری اجازه ورود به منظور رفع خطر کمربندی را بدهند، اما با گذشت شش ماه از مصوبه ستاد بحران، هنوز شهرداری و شورای اسلامی شهر گوگد مصوبه را اجرا نکرده‌اند.
قنات‌های متروکه نباید از بین برود
جهانگیر عابدی کوهپایه، استاد تمام دانشگاه صنعتی اصفهان و رئیس پژوهشکده آب دانشگاه صنعتی اصفهان خاطرنشان می‌کند: قنات‌ها حدود سه هزار سال در جهان قدمت دارد، سیستم قنات یا کاریز محور اصلی فناوری بهره‌برداری از آب‌های زیر زمینی در مناطق خشک جهان بوده و یک سیستم آبرسانی ابداعی است که در دشت‌های ایران به کار می‌رفته است.
وی می‌افزاید: قنات‌داری پیش از ورود فناوری‌هایی همانند حفاری چاه و چاه‌های عمیق، موتور پمپ‌ها و گسترش سدسازی به صورت گسترده به عنوان یک ساختار هیدرولیکی با ویژگی‌های خاص زیست‌محیطی در بیش از ۳۴ کشور جهان سیستم رواج داشته است.
استاد تمام دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه قنات‌ها با مشارکت کشاورزان ایجاد می‌شده و یک تکنیک حکیمانه، ارزشمند، انعطاف‌پذیر و سازگار با محیط زیست است.
عابدی می‌گوید: با توجه به محدودیت‌های فیزیکی آب در مناطق خشک جهان از جمله مناطق مرکزی، جنوب و شرق ایران، سیستم قنات‌داری به منظور تقسیم آب بین کاربران بالادست و پایین‌دست ابداع شده است.
وی تصریح می‌کند: تقریباً تا شش دهه گذشته و قبل از گسترش چاه‌های عمیق، ۷۰ درصد منابع آب کشور برای مصارف مختلف از طریق قنات‌ها تأمین می‌شد، اما با توجه به اینکه سطح آب‌های زیرزمینی به دلیل تکنولوژی‌های نوین پایین رفته است، بسیاری از قنات‌ها از رده خارج شده است.
استاد تمام دانشگاه صنعتی اصفهان اظهار می‌کند: در حال حاضر حدود ۲۲ هزار قنات در کشور وجود دارد که طول مجموع این قنات‌ها ۲۷۴ هزار کیلومتر است، طول قنات‌های ایران ۱۳ برابر قطر کره زمین است و شاید ۲۱.۵ برابر طول دیوار چین باشد.
عابدی اضافه می‌کند: سال ۲۰۱۶، ۱۱ قنات مهم و معروف کشور در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد، قصبه گناباد، بلده فردوس، باغ زارچ یزد، حسن‌آباد مهریز، گوهرریز جوپار کرمان، مون اردستان، مزدآباد اصفهان و وزوان از جمله این قنوات است.
این استاد تمام دانشگاه صنعتی اصفهان خاطرنشان می‌کند: این میراث عظیم از نیاکان به ارث رسیده است و نباید از مدار بهره‌برداری خارج شود، حتی ممکن است در شهرهایی که سطح آب‌های زیرزمینی پایین رفته است، مسئله فرونشست زمین ایجاد شود؛ لذا لازم است برای شناسایی قنات‌های متروکه چند محور مورد بررسی و رسیدگی قرار بگیرد.
سازه‌های بلندمرتبه و زیربنایی تا حد امکان نباید در مسیر قنات‌ها ساخته شود
عابدی تاکید می‌کند: تأثیر قنات‌ها بر نشست زمین باید توسط اداره مسکن و شهرسازی و شهرداری بررسی و مسیر عبور قنات‌ها به ویژه در خیابان‌هایی که محل تردد خودروهای متحرک و تنش دینامیکی است، مشخص شود.
وی ادامه می‌دهد: سازه‌های بلندمرتبه و زیربنایی تا حد امکان نباید در مسیر قنات‌ها احداث شود و چنانچه ساخته شد باید اقدامات لازم نسبت به پوشش‌دار کردن و مقاوم‌سازی قنات‌ها که ذیل این سازه‌ها قرار می‌گیرد، انجام شود تا دیواره و سامانه قنات استحکام کافی داشته باشد.
این استادتمام دانشگاه صنعتی اصفهان می‌گوید: اگر شرایط ژئوتکنیکی و زمین‌شناسی اجازه دهد می‌توانیم از بعضی قنات برای تغذیه مصنوعی آب‌های زیرزمینی استفاده کنیم، به ویژه آن که بسیاری از رواناب‌های سطحی به خصوص در مواقع سیلابی هدر می‌رود و باید به سمت قنات‌ها هدایت شود تا به منظور تغذیه منابع آب‌های زیرزمینی مورد استفاده قرار بگیرد.
عابدی تصریح می‌کند: لازم است این میراث گرانبها را حفظ کنیم، به خصوص اگر در محدوده شهرها و روستاها باشد، چراکه می‌تواند به عنوان یک جاذبه گردشگر مطرح شود؛ لذا نباید اجازه داد قنوات متروکه از بین برود.
گزارش از معصومه فصاحت؛ خبرنگار سرویس شهر و کلانشهر خبرگزاری ایمنا
نظر شما