موانع و راه‌های رسیدن به یک انسان «عالی»

به گزارش ایمنا، اولین نشست از سلسله نشست‌های «نقطه شروع» با موضوع خودآگاهی و باهدف آموزش تکنیک‌های موفقیت، جست‌وجوی خود و کشف لذت‌های درونی از سوی مرکز توسعه فعالیت‌های قرآن و نهج‌البلاغه سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان در سالن همایش کتابخانه مرکزی برگزار شد.

حمید حبشی، روانشناس و متخصص حوزه جوانان و خانواده در این نشست با بیان اینکه انسان‌ها صرف‌نظر از باورها، زبان، فرهنگ و جغرافیا در یک تقسیم‌بندی کلی به سه گروه دسته‌بندی می‌شوند، اظهار کرد: گروه نخست انسان‌های ذلیل و ناتوان هستند که محیط، آن‌ها را اداره می‌کند. این افراد اگر در محیط خوبی قرار بگیرند خوب هستند و اگر در محیط بدی قرار بگیرند، تغییر می‌کنند، زیرا ارزیابی، تشخیص و تحلیل شخصی ندارند.

وی افزود: دسته دوم انسان‌های معمولی و متوسط جامعه هستند که اگرچه محیط در آن‌ها اثر دارد، اما نسبت به آن خاموش و تسلیم نیستند. این افراد اگر حس کنند محیط با رفتاری که می‌خواهند انجام دهند همراهی ندارد، تلاش می‌کنند باملاحظه رفتار کنند. دسته سوم انسان‌های عالی هستند که تعدادشان کم است، اما محیط را شکل می‌دهند و زیرورو می‌کنند. این افراد باوجود کم تعداد بودن کارهای بزرگ انجام می‌دهند و تأثیر زیادی بر محیط پیرامون خود می‌گذارند.

این روانشناس و متخصص حوزه جوانان و خانواده با اشاره به ویژگی‌های شهر مکه پیش از بعثت پیامبر اکرم (ص) گفت: مردمان آن زمان بت‌پرست بودند و فقط به تکریم بت‌ها بسنده نکردند، بلکه فرزندان خود را پای این بت‌ها قربانی می‌کردند، چون محیط زندگی و سنت‌های غلط آن‌ها این‌طور گفته بود. دخترکشی، اختلاف قبایل و قتل و غارت بی‌هدف یا با هدف‌های پست و دست‌اندازی به نوامیس یکدیگر نشان‌دهنده اوج جهالت و ذلت آن‌ها بود.

وی ادامه داد: این شرایط نشان‌دهنده ناامنی محیط آن زمان بود، اما نوجوانی به نام محمدامین (ص) از همین محیط ظهور می‌کند. بنابراین هنگامی‌که خداوند می‌خواهد بار سنگین هدایت انسان را بر دوش فردی بگذارد، یک انسان عالی را که اسیر محیط نیست و بر محیط مسلط و غالب است، انتخاب می‌کند.

حبشی اضافه کرد: اگر بخواهیم به گروه انسان‌های عالی بپیوندیم، باید از مهارت تنظیم‌گری برخوردار بوده و مجموعه ارتباطاتمان با خود، با دیگران و با هستی و ماورا را مدیریت کنیم.

وی ضمن تشریح ارتباط با خود اظهار کرد: عوامل گوناگونی از جمله نیازها، موانع، روحیات و باورها و اعتقادات انسان‌ها در شکل‌گیری «خود» اثر می‌گذارد. باید ببینیم نیازها ما را شکل می‌دهند یا ما آن‌ها را شکل می‌دهیم؟ از نیازهای خود جلو می‌زنیم یا این نیازها هستند که مسیر ما را شکل می‌دهند؟ درباره موانع نیز باید ببینیم موجب توقف ما می‌شوند یا از آن‌ها سکو می‌سازیم و اوج می‌گیریم؟ برای مثال از یک جوان که گرفتار اعتیاد شده بود پرسیدم چرا معتاد شدی؟ پاسخ داد چون یتیم بودم. در صورتی‌که یتیم شدن نباید مانعی برای رشد انسان شود، چون بسیاری از انسان‌های وارسته و موفق دنیا هم یتیم بوده‌اند.

این روانشناس و متخصص حوزه جوانان و خانواده بابیان اینکه روحیات انسان از او یک شخصیت می‌سازد، تصریح کرد: رفتارهایی که تکرار می‌شوند، در ما نهادینه‌شده و کم‌کم خُلق ما را شکل می‌دهند؛ بنابراین رفتارهای آنی جزو خلق انسان نیستند. باید بدانیم حتی اگر رفتاری به خلق انسان تبدیل‌شده باشد، غیرقابل تغییر نیست و نباید تسلیم آن شویم. مانند بت‌پرستی انسان‌ها که با بعثت رسول اکرم (ص) تغییر کرد. این خلقیات و روحیات موجب شکل‌گیری باورها و اعتقادات انسان می‌شود و در مرحله بعدی باید بدانیم باورهای درست چیست، اهداف مرتبط با باورهای درست و برنامه‌هایی که باید برای رسیدن به این اهداف در نظر بگیریم، چه چیزهایی هستند.

انسان‌های عالی خود را خرج اجزا و افراد نمی‌کنند

وی با اشاره به ارتباط انسان با هستی خاطرنشان کرد: بسته به فرد، هستی به دو جز افراد در هستی و اجزا در هستی تقسیم می‌شود. انسان‌های ذلیل و ناتوان همه خود را پای بخشی از اجزا هستی می‌دهند، درحالی‌که انسان‌هایی که اندازه خود را می‌شناسند خود را خرج اجزا نمی‌کنند.

حبشی بابیان اینکه افراد در هستی بسته به وضعیت ما در سه دسته افراد حتمی، انتخابی و اموراتی قرار می‌گیرند گفت: افراد حتمی شامل پدر، مادر، خواهر، برادر هستند که انسان در انتخاب آن‌ها نقشی ندارد و ارتباط با آن‌ها حتمی است. بسیاری از انسان‌ها در این ارتباطات حتمی فرورفته و گیر کرده‌اند و مشکلات زندگی و تصمیمات اشتباه خود را در آن‌ها خلاصه می‌کنند، چون قدرت تنظیم و مدیریت ندارند.

وی بابیان اینکه همسر ازجمله افراد انتخابی هر انسان است، اما باید آن‌قدر درایت داشته باشیم که فرد مناسبی را انتخاب کنیم چون همسر قرار است شریک زندگی، رفیق، مراد و راهبر باشد و انتخاب ما سرنوشت ما را رقم می‌زند، گفت: گاهی افراد به کسی دل می‌بندند که هنوز هیچ شناختی از او ندارند. افراد اموراتی نیز شامل افرادی هستند که با انتخاب یک فرد، به زندگی ما وارد می‌شوند؛ مانند مادر همسر. برخی افراد به دلیل نبود توانایی در تنظیم و مدیریت ارتباط خود با افراد اموراتی زندگیشان، ارتباط خود با همسرشان را نیز به هم می‌زنند؛ درحالی‌که خداوند در قرآن می‌فرماید بندگان مؤمن من خشم خود را فرومی‌خورند و برای مردم رفاه و آرامش به ارمغان می‌آورند.

این متخصص حوزه خانواده با تشریح ارتباط انسان با هستی و ماورا افزود: در کربلا و در روز عاشورا هم امام حسین (ع) نماز خواند و هم قاتلان ایشان، اما تفاوت آن‌ها در تنظیم روابط انسان با ماورا و هستی بود.

وی خاطرنشان کرد: در دنیا انسان غیرپرستنده وجود ندارد و هر انسانی چیزی را می‌پرستد، اما باید ببینیم هر انسانی خود را خرج چه چیزها و چه کسانی می‌کند.

گفتنی است؛ دومین و سومین نشست «نقطه شروع» روزهای شانزدهم و سی‌ام آبان ماه از ساعت ۱۷:۳۰ در سالن همایش کتابخانه مرکزی برگزار می‌شود. حضور در این نشست‌ها برای عموم شهروندان آزاد و رایگان است.