به گزارش خبرنگار ایمنا، تیرماه امسال بود که معاون اول رئیس‌جمهور در جلسه کارگروه ترانزیت، ظرفیت‌های این بخش از اقتصاد کشور را تشریح کرد. به گفته وی ظرفیت ترانزیتی کشور در سال بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار درآمدزایی می‌کند، همچنین این بخش توانایی اشتغال‌زایی یک میلیونی را دارد، عددی قابل‌توجه که نشان از موقعیت جغرافیایی ویژه ایران دارد. گفتنی است که وجود مسیرهای زمینی، هوایی، دریایی و احیای کریدورهای ترانزیتی کشور، وضعیتی قابل‌توجه را در موقعیت اقتصادی کشور موجب شده است.
در میان این شبکه‌های حمل‌ونقلی، اهمیت دریا و سهمی که در اقتصاد کشورها دارد، از موضوعات انکارناپذیری است که سهم صنایع دریایی و فعالیت‌های مرتبط با این بخش را بیش‌ازبیش روشن می‌کند، به‌خصوص برای کشورهای صاحب دریایی چون ایران که می‌توانند از این طریق، منافع بسزایی را نصیب خود کنند.
ضمن آنکه قرارگیری ایران در بین کشورهای حاشیه خزر و آب‌های آزاد جهان، باعث شده است تا به‌عنوان یکی از شاهراه‌های به‌صرفه ترانزیتی در میان کشورهای آسیای میانه و دریاهای آزاد جهان مطرح باشد. موضوع قابل‌تأمل دیگر آنکه اغلب کشورهای اطراف ایران، امکان دسترسی مستقیم به سواحل را ندارند و نزدیک‌ترین و راحت‌ترین مسیر انتقال کالا برای بهره‌گیری از سواحل دریای خزر و خلیج‌فارس، ایران است.
بنابراین لازم است با توجه به ظرفیت‌های موجود، به گسترش زیرساخت‌های ترانزیت و پذیرا بودن کشورهای فاقد دریا توجه شود. چه‌بسا طبق برآوردهای انجام گرفته از سوی برخی سازمان‌های بین‌المللی ناوگان بزرگ حمل‌ونقل دریایی ایران، این بخش عمده‌ترین اهرم فشار در مقابل موانع و محدودیت‌هایی بوده که در عصر تحریم‌ها بر ما وارد آمده است. البته توسعه آن توجهی بیشتر و اقداماتی نظیر نوسازی ناوگان حمل‌ونقل دریایی، ورود فناوری‌های جدید به عرصه کشتیرانی و کشتی‌سازی و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل دریایی را می‌طلبد.
به موقعیت ممتاز دریایی ایران توجه بیشتری شود
قرارگیری ایران در چهارراه ترانزیت جهانی، موقعیت کاملاً متمایزی را برای آن فراهم آورده که می‌تواند با تلاش و توجهی بیشتر به قدرتی جهانی در زمینه ترانزیت دریایی تبدیل شود. زمانی این جایگاه قابل‌توجه‌تر می‌شود که از موقعیت ژئواستراتژیکی ایران در شمال تنگه هرمز و خلیج‌فارس به دلیل اهمیت زیاد در مبادله بین‌المللی انرژی، سخن گفته می‌شود. درواقع عبور روزانه عددی حدود ۱۷ میلیون بشکه نفت خام از تنگه هرمز به سمت اروپای غربی، شرق دور و ایالات‌متحده تائید کننده جایگاه ترانزیت دریایی ایران در دوران تحریم است.
همچنین ۸۸ درصد نفت خام صادراتی عربستان سعودی، ۹۰ درصد نفت سبک و سنگین ایران، ۹۸ درصد نفت عراق، ۹۹ درصد نفت امارات متحده عربی و صددرصد نفت کشورهای کویت و قطر به‌صورت دریایی از خلیج‌فارس راهی مقاصد خود می‌شود که این میزان معادل ۹۰ درصد صادرات نفت بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده نفت در منطقه خاورمیانه است.
به‌این‌ترتیب با هرگونه اختلالی در تنگه هرمز که یکی از مسیرهای ترانزیتی ایران است، نه تنها بازار جهانی با کمبود ۲۰ میلیون بشکه‌ای نفت مواجه می‌شود بلکه به سقوط اقتصاد جهانی و توقف کامل تجارت‌های بین‌المللی این حوزه منتهی خواهد شد.
واضح است که وجود خلیج‌فارس در جنوب ایران، موجب شده است کشورهای عمده تولیدکننده نفت جهان در یک محل قرار گیرند، منطقه‌ای که گلوگاه انرژی جهان محسوب می‌شود و ایران سهمی بزرگ را در این منطقه دارد.
همچنین در شمال ایران نیز دریای خزر قرار گرفته که پل ارتباطی میان کشورهای ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان است و نقش مهمی را در تجارت میان این کشورها ایفا می‌کند. پنج کشور به همراه ۲۰ استان یا ایالت و افزون بر ۷۰ شهر در اطراف این دریا وجود دارد که با جمعیتی حدود ۱۷ میلیون نفر آن را احاطه کرده‌اند. بدون شک افزایش رونق تجارت در خزر برای ایران در راستای دور زدن تحریم‌ها و دستیابی به منابع اقتصادی غنی امری ضروری به نظر می‌آید.
با این اوصاف ایران به‌راحتی با ۱۵ کشور جهان از طریق مرزهای آبی و خاکی ارتباط دارد، ضمن آنکه مانند یک پل ارتباطی میان این کشورها با دیگر مناطق جهان قرار دارد که هر کدام جمعیت فراوان و منابع بزرگی از درآمدزایی را در خود جای داده‌اند، اما وقتی می‌توان به‌درستی از این پتانسیل بزرگ استفاده کرد که توجهی بیشتر به نقش دریا در توسعه اقتصادی کشور شود.
اگرچه اخیراً بر سهم دریا در توسعه اقتصادی تأکید فراوان می‌شود و یکی از سیاست‌های دولت جهت توسعه روابط تجاری با کشورهای دیگر، سیستم حمل‌ونقل دریایی است، اما هنوز هم به نظر می‌رسد تا رسیدن به موقعیت مطلوب در این بخش فاصله فراوانی وجود دارد.
راه‌های ارتباطی با دنیا را تسهیل کنیم
قاسم‌علی جباری، عضو مجمع فعالان اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا درباره اهمیت دریا در تجارت با دیگر کشورها اظهار می‌کند: کشور ما برای ارتباطات تجاری با دیگر مناطق دو مشکل عمده دارد که عبارت از نداشتن پرواز و نداشتن خطوط دریایی برای ارتباط با بسیاری از مناطق استغ به‌عنوان‌مثال برای ارتباط با آفریقا به دلیل فقدان موارد مذکور، هیچ اقدامی نمی‌توان انجام داد، به‌طوری‌که با نبود شرایط لازم، اقتصاد یک قاره را از دست داده‌ایم.
وی اضافه می‌کند: بازرگانان ایرانی برای تجارت با کشورهای آفریقایی مشکلات فراوانی دارند و این‌گونه ارتباطاتشان بسیار کند پیش می‌رود، این در حالی است که با شمال آفریقا اشتراک‌های تاریخی بسیاری داریم ولی قادر به دادوستد با کشورهایی چون مصر، مراکش و الجزایر با وجود دارا بودن بهترین مراکزی اقتصادی در آن‌ها نیستیم.
رئیس سابق کمیسیون حمایت از سرمایه‌گذاری، تأمین مالی و توسعه روابط خارجی اتاق بازرگانی اصفهان گفت: با غرب آفریقا هم به دلیل دسترسی نداشتن به امکاناتی چون شرایط حمل‌ونقلی، ارتباطی نداریم. در زمانه‌ای که به دلایل تحریم‌ها امکان مبادله غیرنفتی با کشورهایی چون آمریکا و اروپا وجود ندارد، باید از بازارهای دیگری مانند کشورهای آفریقایی استفاده کنیم، اما به‌قدری موانع وجود دارد که این فرصت‌ها را از دست می‌دهیم.
به گفته جباری، اکنون در شرایطی قرار داریم که ضرورت دارد تا از این ویژگی ممتاز ایران بهره‌مند شویم. برای این مهم، بخش خصوصی باید به میدان بیاید. لازم است موانع رفع شود تا بتوان راه‌های ارتباطی بیشتری را با کشورها و بازارهای هدف دنیا به وجود آورد.
وی تأکید می‌کند: ایران، کشوری است که صاحب ۱۰ درصد از منابع کل جهان و یک صدم بهترین خاک دنیا است اما یک درصد از اقتصاد جهانی را هم به دست نیاورده است.
این عضو مجمع فعالان اقتصادی خاطرنشان می‌کند: دلیل آن است که درهای زیادی را به روی خود بسته‌ایم و لازم است انحصار برداشته شود، به بخش خصوصی قدرت داده شود تا بتوان ارتباطات جهانی را از طریق پتانسیل‌های بزرگی چون دریا و کشتیرانی توسعه بخشید.
نظر شما