به گزارش ایمنا، تنش بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در هفته‌های اخیر و اتهامات دو طرف درباره نقض آتش‌بس مرزی که سال ۲۰۲۱ آغاز شد به درگیری‌های گسترده‌ای انجامید که با کشته و زخمی شدن نظامیان هر دو طرف همراه بوده است.
شورای اروپا به تازگی اعلام کرد که ۴۰ ناظر این اتحادیه در امتداد مرز ارمنستان با جمهوری آذربایجان مستقر می‌شوند زیرا این دو کشور همسایه همچنان در نقاط مرزی دچار مشکل هستند. وزارت دفاع ارمنستان روز شنبه ارتش جمهوری آذربایجان را به نقض آتش‌بس در خطوط مرزی و تیراندازی به مواضع نیروهای ارمنستانی متهم کرد و وزارت دفاع جمهوری آذربایجان نیز متقابلاً نیروهای ارمنستان را به تیراندازی متهم کرد.
روسیه بارها به عنوان میانجی بین دو کشور عمل کرده است و به تازگی نیز خواستار حضور نیروهای سازمان پیمان امنیت جمعی در بین مرزهای باکو و ایروان شده بود اما با توافق دو طرف، اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای اعلام کرد تصمیم حضور ناظران این اتحادیه با هدف تسهیل در برقراری صلح و امنیت در منطقه و تحدید مرزهای بین‌المللی بین دو کشور همسایه گرفته شده است.
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص درگیری‌های بین آذربایجان و ارمنستان اظهار کرد: ادعای امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه درباره استفاده روسیه از مناقشات قره‌باغ کوهستانی برای بی‌ثبات کردن قفقاز جنوبی، شاید با این هدف مطرح شده است که اعلام کند در صورت مخالفت روسیه، این درگیری‌ها شدت نمی‌یافت.
وی افزود: اگر روسیه تا این اندازه بر آذربایجان نفوذ داشت، بسیاری از وقایع اخیر در منطقه اتفاق نمی‌افتاد، بنابراین برداشت درستی نیست که گمان کنیم آذربایجان برای انجام هر اقدامی در ارمنستان از روسیه اجازه می‌گیرد.
پیچیدگی مناسبات دو همسایه شمالی
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به پیچیدگی‌های مناسبات بین آذربایجان و روسیه خاطرنشان کرد: این درگیری که به‌تازگی بین ارمنستان و آذربایجان ایجاد شده ناشی از محاسبات نادرست باکو است که احساس می‌کند در موقعیت قوی‌تری نسبت به همسایه خود قرار گرفته است و تلاش می‌کند استان سیونیک ارمنستان را اشغال کند تا بتواند از راه زمینی به نخجوان دسترسی یابد.
وی نخجوان را یک بخش جدا از سرزمین اصلی آذربایجان دانست و ادامه داد: نخجوان جزئی از آذربایجان است اما با این کشور پیوستگی سرزمینی ندارد به همین دلیل آذربایجان تلاش می‌کند تا از طریق اشغال بخشی از خاک ارمنستان بتواند به راه زمینی دسترسی پیدا کند.
بهشتی‌پور این نقشه آذربایجان را بلندپروازانه خواند و گفت: همان‌گونه که ارمنی‌ها در سال ۱۹۹۱ مرتکب این اشتباه شدند که برای اتصال قره‌باغ به کشور خود دالان راهبردی شوشا-لاچین را اشغال کردند اما به نتیجه نرسیدند و پس از ۳۰ سال مجبور به ترک منطقه شدند، این اقدام آذربایجان نیز به نتیجه نخواهد رسید زیرا اشغالگری راه حل مشکلات نیست.
وی اشغالگری را مسیری برای کورتر کردن گره‌های اختلافات منطقه‌ای دانست و یادآور شد: نگاه واقع‌بینانه به این موضوع نشان می‌دهد که آذربایجان به تحریک ترکیه و رژیم صهیونیستی دست به چنین اقدام ماجراجویانه‌ای زده است اما پس از نشست مقامات سه طرف یعنی الهام علی‌اف، پاشینیان و اردوغان قرار شد اختلافات کنار گذاشته شود و مسئله با استفاده از ابزارهای گفت‌وگو و مذاکره حل شود.
چشم‌انداز روابط منطقه‌ای در ابهام
این کارشناس مسائل بین‌الملل آینده روابط بین دو همسایه شمالی ایران را در گرو تصمیم آذربایجان برای ادامه ماجراجویی یا کنار گذاشتن اختلافات دانست و افزود: چشم‌انداز اختلافات بین ارمنستان و آذربایجان قابل پیش‌بینی نیست، زیرا در صورتی که منطق در روابط بین دو کشور برقرار باشد، این خواسته از سوی ارمنستان وجود دارد که مسائل با گفت‌وگو و مذاکره حل شود.
وی شرط ارمنستان برای مذاکره با آذربایجان را احترام به تمامیت و حاکمیت ملی این کشور دانست و گفت: در صورتی که آذربایجان قصد اشغال خاک همسایه خود را نداشته باشد، می‌تواند مانند همه کشورها از حمل‌ونقل و ترانزیت این سرزمین برای دسترسی به نخجوان استفاده کند بنابراین به نظر می‌رسد از منظر گفت‌وگو و مذاکره این مسئله قابل حل است.
بهشتی‌پور دلیل اصلی آغاز این درگیری را تحریکات آمریکا و رژیم صهیونیستی در منطقه اعلام کرد و یادآور شد: رژیم صهیونیستی در منطقه همواره به دنبال آن است که با تشویق آذربایجان به جنگ به ناامنی و بی‌ثباتی در قفقاز دامن زند زیرا این شرایط به نفع اسرائیل است و می‌تواند از آن به عنوان بهانه‌ای برای نفوذ بیشتر در منطقه به ویژه در مرزهای شمالی ایران استفاده کنند.
وی حفظ پیوستگی سرزمینی نخجوان به آذربایجان را برای ترکیه یک راهبرد مهم دانست و افزود: ترکیه با این استراتژی طولانی قصد دارد سرزمین‌های ترک‌نشین را به یکدیگر متصل کند تا از این طریق به آسیای مرکزی و بخش‌هایی از چین دسترسی یابد اما این تصورات خام به جایی نخواهد رسید.
منافع پنهان کشورها در ناامنی منطقه
این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: انتظار می‌رفت که آذربایجان اسیر این بازی نشود زیرا می‌داند که این سیاست به شکل جدی مورد مخالفت کشورهای منطقه قرار دارد زیرا امنیت آنها را دچار اختلال می‌کند از سوی دیگر ناامنی قفقاز به زیان ارمنستان، آذربایجان، روسیه و ایران خواهد بود زیرا اگر آذربایجان اگر دست به ماجراجویی بزند در عمل صادرات نفت و گاز خود را مختل خواهد کرد و با مشکلات اساسی روبه‌رو خواهد شد.
وی مذاکرات پراک را گام مؤثری برای حل مسئله آذربایجان و ارمنستان از طریق مذاکره معرفی کرد و افزود: میانجیگری ایران در این اختلافات، نیازمند پذیرش آذربایجان است زیرا با اینکه طرف آذری مدعی روابط دوستانه با ایران است در عمل میانجیگری ما را در این موضوع نمی‌پذیرد، اکنون مذاکرات با حضور نمایندگان اتحادیه اروپا در حال انجام است و دو طرف در حال حل و فصل اختلافات مرزی از طریق گفت‌وگو و مذاکره هستند اما برای مشخص شدن مواضع عملی این همسایگان باید منتظر نتیجه این مذاکرات بود.
نظر شما