الهام عشوریون در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: چاقی وضعیتی است که درپی نبود تعادل میان دریافت و مصرف انرژی در فرد ایجاد می‌شود و به صورت جدی می‌تواند سلامتی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. مجموعه عوامل خطری که منجر به چاقی می‌شود شامل ژنتیک، متابولیسم، سبک زندگی، فاکتورهای اقتصادی اجتماعی، علل روانشناسی، بیماری‌های غدد درون‌ریز و برخی داروها است.
وی با اشاره به شاخص‌های تشخیص اضافه وزن و چاقی، افزود: تشخیص اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان براساس منحنی‌های رشد و در افراد بزرگسال براساس تعیین BMI صورت می‌گیرد. BMI از نسبت وزن به کیلوگرم به مجذور قد به متر حاصل می‌شود و در صورتی که عدد حاصله میان ۲۵ تا ۲۹.۹ باشد، نشان‌دهنده اضافه وزن و در صورتی که مقدار آن ۳۰ و بالاتر باشد نشان‌دهنده چاقی فرد است.
کارشناس ارشد تغذیه و رژیم درمانی گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، ادامه داد: یکی از روش‌های تشخیص چاقی براساس توزیع چربی در بدن است که معمولاً توزیع بیشتر چربی در کدام ناحیه بدن را ژنتیک مشخص می‌کند اما به طور کلی تقسیم‌بندی براساس تجمع چربی در بدن به دو شکل سیب یا گلابی است. در چاقی سیبی شکل بیشتر تجمع چربی‌ها در ناحیه شکمی و در چاقی گلابی شکل بیشتر تجمع چربی در ران و باسن است.
ارتباط چاقی با بیماری‌های مزمن
وی با بیان اینکه کنترل نشدن اضافه وزن و چاقی می‌تواند منجر به بیماری‌های مزمن نظیر دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان، پرفشاری خون شود، تصریح کرد: تجمع چربی گلابی شکل بیشتر در خانم‌ها دیده شده و به عنوان حمایتی از نیازهای آنها در دوران بارداری و شیردهی است. چاقی سیبی شکل که بیشتر در مردان دیده می‌شود، به علت مقاومت به انسولین و خطر بیماری‌های غیرواگیر، خطرناک‌تر است و معمولاً زنان در زمان یائسگی الگوی تجمع چربی سیبی شکل را تجربه می‌کنند.
عشوریون اضافه کرد: یکی از شاخص‌هایی که علاوه بر شاخص توده بدنی برآورد کننده بیماری‌های غیرواگیر بر اثر چاقی است، اندازه‌گیری دور کمر و نسبت دور کمر به دور باسن است. در صورتی که در آقایان دور کمر بیشتر از ۱۰۲ و نسبت دور کمر به دور باسن آنها بیشتر از یک باشد و در خانم‌ها دور کمر بیشتر از ۸۸ و نسبت دور کمر به دور باسن بیشتر از ۸. باشد، نشان دهنده چاقی شکمی و خطر بالای ابتلاء به بیماری‌های قلبی عروقی است.
چاقی و اضافه وزن در بارداری
وی در خصوص چاقی دوران بارداری، اظهار کرد: چاقی در دوران بارداری منجر به اختلالات مادرزادی، تولد نوزاد نارس، دیابت و فشار خون بالا در بارداری می‌شود و به همین علت توصیه می‌شود اضافه وزن و چاقی مادر قبل از بارداری کنترل شود و در صورتی که خانم هنگام بارداری درگیر اضافه وزن و چاقی است، حتماً باید زیر نظر کارشناسان و متخصصان تغذیه باشد تا براساس BMI پیش از بارداری، میزان اضافه وزن وی در دوران بارداری کنترل شود تا منجر به افزایش خطرات حاصل از چاقی و اضافه وزن در دوران بارداری نشود و بارداری با سلامت کامل داشته باشد.
کارشناس ارشد تغذیه و رژیم درمانی گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، با بیان اینکه وضعیت وزنی فرد در ریسک ابتلاء به بیماری‌های عفونی دخالت دارد، گفت: چاقی با تضعیف عملکرد سیستم ایمنی بدن، خطر ابتلاء به بیماری‌های عفونی را افزایش می‌دهد و افراد درگیر چاقی بیشتر مستعد ابتلاء به بیماری‌های عفونی از جمله کرونا و عوارض آن هستند.
وی با بیان اینکه مصرف بی‌رویه فست‌فودها، غذاهای چرب و سرخ شده، افراط در مصرف نوشابه‌های شیرین، گازدار و مصرف زیاد مواد قندی و شیرین از الگوهای غلط غذایی است که در اضافه وزن و چاقی مؤثر است، افزود: تغذیه یکی از عوامل بسیار مهمی است که سطح پاسخ ایمنی را تعیین می‌کند و در صورتی که فرد تغذیه خوبی نداشته باشد، پاسخ ایمنی خوبی هم در بدن وی وجود ندارد و در مقابل تغذیه خوب می‌تواند در ترویج باکتری‌های مفید و متنوع روده نقش مهمی داشته باشد که به نحوه خود می‌تواند از سیستم ایمنی بدن حمایت کند.
روند رو به رشد چاقی در کودکان و نوجوان
عشوریون خاطرنشان کرد: اضافه وزن و چاقی صرفاً در افراد بزرگسال نیست و روندی رو به رشد و هشدار دهنده‌ای از چاقی را در کودکان و نوجوان شاهد هستیم. اضافه وزن و چاقی در این گروه سنی منجر به تجربه پیامدهای نامطلوبی در بزرگسالی و درگیری با انواع بیماری‌های غیرواگیر نظیر کبد چرب، پرفشاری خون، اختلال در لیپیدهای خون می‌شود و به همین علت پیشگیری و کنترل اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان از اولویت‌های بهداشتی مهم در کشور است.
وی با بیان اینکه الگوی صحیح غذایی و فعالیت فیزیکی نقش مهمی در پیشگیری و کنترل اضافه وزن و چاقی دارد، تصریح کرد: در واقع اصلاح الگوی غذایی خانواده و توصیه به تحرک و فعالیت بدنی باعث کنترل اضافه وزن و چاقی در این گروه سنی می‌شود. توصیه می‌شود کودکان زیر پنج سال حداقل سه ساعت و کودکان پنج تا ۱۸ سال حداقل ۶۰ دقیقه در روز فعالیت‌های فیزیکی داشته باشند.
کنترل و پیشگیری از چاقی و اضافه وزن
کارشناس ارشد تغذیه و رژیم درمانی گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، گفت: در اصلاح سبک زندگی افراد حتماً باید توجهی ویژه به تحرک و فعالیت بدنی روزانه خود داشته باشند و برای ایجاد سلامت عمومی، ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی هوازی به صورت هفتگی به افراد توصیه می‌شود. داشتن الگوی غلط غذایی و بی‌تحرکی نقش به‌سزایی در اضافه وزن و چاقی دارد. در این راستا توصیه می‌شود مصرف چربی‌های اشباع محدود شود، از روغن‌های سالم مانند روغن زیتون و کانولا به میزان توصیه شده براساس کالری فرد مصرف شود.
وی ادامه داد: همچنین باید میوه، سبزیجات، لبنیات کم‌چرب، غلات سبوس‌دار و حبوبات نیز در برنامه غذایی گنجانده و از گوشت‌های کم‌چرب و بدون چربی استفاده شود. همچنین به جای استفاده از سس مایونز و سس‌های چرب از چاشنی‌های گیاهی و ادویه‌جات نظیر آب‌لیمو، نارنج و لیموترش برای طعم و مزه بهره گرفت.
هیچ‌یک از وعده‌های غذایی نباید حذف شود
عشوریون افزود: توصیه می‌شود هیچ‌یک از وعده‌های غذایی حذف نشود، حتماً وعده صبحانه میل شود و در طول روز از میوه‌ها و سبزیجات به عنوان میان وعده، استفاده شود. همچنین غذا باید آهسته خورده و خوب جویده شود و از نوشیدن آب در حین خوردن غذا اجتناب شود، از روش‌های صحیح طبخ غذایی نظیر آب‌پز و بخارپز کردن استفاده شود و هنگام غذا خوردن فرد به هیچ کار دیگری مانند تماشای تلویزیون مشغول نشود.
وی خاطرنشان کرد: غذاهای حاوی فیبر بالا که در سلامت دستگاه گوارش نیز نقش مؤثری دارد باید در برنامه غذایی گنجانده شود و افراد به صورت روزانه حداقل ۳۰ دقیقه پیاده‌روی، ورزش و تحرک داشته باشند؛ همچنین توصیه می‌شود فرد بیشتر از دو ساعت در روز به تماشای تلویزیون، کار با کامپیوتر و انجام فعالیت‌های نشسته مشغول نشود.
نظر شما