به گزارش خبرنگار ایمنا، دوازدهم اکتبر مصادف با بیستم مهرماه سال جاری، به منظور افزایش آگاهی عمومی و اتخاذ سیاست‌هایی در زمینه کمک به بیماران مبتلا به آرتروز، به عنوان روز جهانی آرتروز (استئوآرتریت Osteoarthritis) نام‌گذاری شده است. نخستین گرامیداشت روز جهانی آرتروز در دوازدهم اکتبر سال ۱۹۹۶ اتفاق افتاد؛ این ابتکار ابتدا توسط آرتریت و روماتیسم بین‌المللی (ARI) انجام شد و از آن زمان به مناسبت «روز جهانی آرتروز» جشن گرفته می‌شود.
براساس آمارهای ارائه شده در سال ۲۰۲۱، بیش از ۳۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان به آرتریت مبتلا هستند و از مشکلاتی ناشی از آن رنج می‌برند. به گفته رئیس مرکز تحقیقات روماتولوژی کشور، براساس مطالعه انجام شده در سال ۱۳۸۴ برای افراد بالای ۱۵ سال سطح شهر تهران با همکاری مرکز تحقیقات روماتولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران، حدود ۱۵ درصد شهروندان تهرانی از آرتروز زانو رنج می‌برند که شیوع آن در زنان حدود ۱۶.۵ درصد و در مردان حدود ۱۴ درصد بوده است.
با توجه به گذر زمان قابل توجه از تاریخ انجام مطالعه، قطعاً قدر مطلق آمار افزایش یافته؛ چراکه جمعیت افرادی که به واسطه سن در معرض بیماری قرار می‌گیرند، افزایش یافته است اما آمار کلی کشور در همین حدود است و حدود ۱۵ درصد مردم بالای ۱۵ سال ایران دچار آرتروز، به ویژه آرتروز زانو شده‌اند و سهم استان‌ها نیز تقریباً یکسان بوده است.
آرتروز چیست؟
آرتروز یا آرتریت به معنای التهاب مفصل است. واژه آرتروز برای توصیف حدود ۲۰۰ بیماری مختلف که مفصل، بافت‌های اطراف مفصلی و دیگر بافت‌های همبندی و اسکلتی عضلانی را درگیر می‌کنند استفاده می‌شود.
با توجه به آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، ۵۴.۴ میلیون نفر از بزرگسال در ایالات متحده مبتلا به انواع آرتروز هستند. از این تعداد، ۲۳.۷ میلیون نفر دچار محدودیت فعالیتی هستند. آرتروز در افراد ۶۵ ساله یا مسن‌تر شایع‌تر است، اما می‌تواند افراد در همه سنین، از جمله کودکان را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
فرق آرتروز و آرتریت چیست؟
آرتریت به التهاب مفاصل گفته می‌شود. این بیماری با درد، تورم، سفتی و داغی در مفاصل آسیب‌دیده، همراه و ممکن است با برخی مشکلات مانند آسیب‌دیدگی، عفونت، اختلالات متابولیکی، یک سیستم ایمنی فعال و حتی مشکلات ناشی از وزن اشتباه گرفته شود.
آرتروز یکی از انواع آرتریت است. آرتروز بیماری دیگری برای عارضه اوستئوآرتریت است که یک بیماری غیرالتهابی در مفاصل به شمار می‌رود و طی آن غضروف مفاصل تخریب می‌شود. این بیماری تحلیل‌برنده درنتیجه آسیب‌دیدگی، افزایش سن و کشیدگی یا پارگی طولانی‌مدت غضروف در مفاصل بروز می‌کند و سبب ایجاد درد و سفتی مفاصل می‌شود.
انواع آرتروز
آرتروز اولیه با افزایش سن به وجود می‌آید و در افراد زیر ۴۰ سال دیده نمی‌شود. معمولاً در ایجاد آن فاکتورهای ژنتیک نقش دارند و در مچ دست، آرنج و شانه وجود ندارد؛ همچنین در اندام تحتانی مانند زانو، لگن و شست پا، آرتروز اولیه دیده می‌شود اما در سایر مفاصل اندام تحتانی قابل مشاهده نیست.
آرتروز ثانویه به دنبال یک بیماری خاص مانند روماتیسم مفصلی، عفونت و شکستگی در مفصل به وجود می‌آید. آرتروز ثانویه در هر مفصلی دیده می‌شود اما آرتروز اولیه تنها در مفاصل خاصی قابل مشاهده است؛ به عنوان مثال در اندام فوقانی، فقط در بند انتهایی و میانی انگشتان شخص دیده می‌شود. آرتروز اولیه از ثانویه بسیار با اهمیت است؛ چراکه در آرتروز ثانویه می‌توان با کنترل بیماری زمینه‌ای به میزان قابل توجهی جلوی پیشرفت این بیماری را گرفت.
آرتروز دژنراتیو و التهابی
وقتی غضروف از بین می‌رود استخوان روی استخوان مالیده و موجب درد، ورم و سفتی می‌شود. با گذشت زمان مفاصل ضعیف خواهند شد و درد نیز مزمن می‌شود. شاخص‌های خطر شامل اضافه وزن، سابقه خانوادگی، سن و آسیب‌های پیشین است. وقتی علائم مفصلی بیماری آرتروز استئوآرتریت خفیف یا متوسط باشند می‌توان با اقداماتی نظیر توازن بخشیدن به فعالیت‌ها با استراحت استفاده از روش‌های درمانی گرم و سرد فعالیت فیزیکی منظم، تثبیت وزن سالم، تقویت قوای عضلات اطراف مفصل، استفاده از دستگاه‌های کمکی، استفاده از مسکن‌های بدون نیاز به نسخه یا داروهای ضد التهاب و پرهیز از حرکات سنگین تکراری، آن را کنترل کرد.
اگر علائم مفصل شدید شود، موجب محدودیت انعطاف و پایین آمدن کیفیت زندگی خواهد شد. برخی از راهکارهای مذکور در این شرایط کاربردی هستند اما جایگزین کردن مفصل ضرورت پیدا خواهد کرد. با فعال ماندن، تثبیت وزنی سالم و پرهیز از آسیب‌دیدگی و حرکات تکراری می‌توانید جلوی آرتروز استئوآرتریت را بگیرید.
آرتروز التهابی یک سیستم ایمنی سالم محافظت کننده است؛ بنابراین با فعال کردن التهاب درونی با عفونت و ابتلاء به بیماری مقابله می‌کند اما سیستم ایمنی ممکن است منحرف شود و به اشتباه با التهابی کنترل نشدنی به مفاصل حمله کند و موجب فرسایش مفاصل و اعضای داخلی بدن مانند چشم‌ها و دیگر قسمت‌ها شود.
آرتریت روماتوئید و آرتریت پسوریاتیک نمونه‌های آرتروز التهابی هستند. محققان معتقدند که ترکیب ژنتیک و نیروهای محیطی می‌توانند خود ایمنی را تحریک کنند. سیگار کشیدن یک مثال از خطرات محیطی است که می‌تواند آرتریت روماتوئید را در افرادی با ژنتیک خاص فعال کند. با انواع خود ایمنی و التهابی آرتروز، تشخیص زودهنگام و درمان تهاجمی ضرورت پیدا می‌کند.
کاهش سرعت فعالیت بیماری، می‌تواند به خفیف کردن علائم و حتی پیشگیری از آسیب دائمی مفاصل کمک کند. هدف درمان است و می‌توان با استفاده از چندین دارو که با نام DMARDs شناخته می‌شوند به آن رسید. هدف درمان کاهش درد، بهبود عملکرد و پیشگیری از آسیب‌های بعدی به مفاصل است.
آرتروز عفونی و متابولیک
یک باکتری، ویروس یا قارچ می‌تواند وارد مفصل شده و باعث تحریک التهاب شود. موجودات زنده‌ای که می‌توانند مفصل را عفونی کنند شامل سالمونلا و شیگللا، کلامیدیا، سوزاک و هپاتیت C هستند. در بسیاری از موارد، درمان با داروهای آنتی‌بیوتیک می‌تواند مفصل را از عفونت تمیز کند اما گاهی آرتروز مزمن می‌شود.
آرتروز متابولیک با تجزیه پورین‌ها توسط بدن اسیداوریک شکل می‌گیرد (ماده‌ای که در سلول‌های انسان و بسیاری از میوه‌ها یافت می‌شود). برخی افراد سطح بالایی اسیداوریک دارند؛ چراکه به صورت طبیعی بیش از آنچه مورد نیاز است تولید می‌کنند یا بدن نمی‌تواند با سرعت قابل قبولی خود را از اسیداوریک‌ها خلاص کند.
در برخی افراد اسیداوریک روی هم انباشته می‌شود و کریستالی سوزنی شکل را در مفصل تشکیل می‌دهد و در نتیجه سبب درد شدید در این ناحیه یا نقرس می‌شود. نقرس ممکن است به صورت مرحله‌ای بیاید و برود یا اگر سطح اسیداوریک پایین نیامد، می‌تواند مزمن و موجب درد و ناتوانی درمان ناپذیری شود.
علائم آرتروز
علائم آرتروز اغلب به آرامی ظاهر و با گذشت زمان بدتر می‌شوند. باید توجه داشت که آسیب مفصلی معمولاً جبران‌پذیر نیست اما علائم ناشی از آن را می‌توان کنترل کرد. حفظ وزن مناسب و دریافت درمان‌های خاص با تجویز پزشک، ممکن است پیشرفت بیماری را کند و به بهبود درد و عملکرد مفاصل کمک کند. علائم آرتروز عبارتند از:
درد: فرد مبتلا به آرتروز ممکن است حین حرکت دادن مفاصل درگیر یا بعد از حرکت دادن آن احساس درد کند.
سفت شدن مفاصل: سفت شدن مفصل بیشتر هنگام بیدار شدن فرد احساس می‌شود.
نرمی مفاصل: زمانی که فرد مبتلا به آرتروز مفصل خود را فشار می‌دهد، ممکن است نرمی آن را احساس کند.
از دست دادن انعطاف‌پذیری: فرد مبتلا ممکن است قادر نباشد مفصل درگیر (مانند دست، گردن یا زانو) را به طور کامل حرکت دهد.
صدا دادن مفاصل: مفصل افراد مبتلا به آرتروز ممکن است حین حرکت دادن صدا دهد.
خار استخوان: تکه‌های استخوان که شبیه توده‌های سفت هستند، ممکن است در اطراف مفصل آسیب‌دیده ایجاد شوند.
تورم: تورم ممکن است بر اثر التهاب بافت نرم اطراف مفاصل ایجاد شود.
آرتروز زانو
رایج‌ترین علت آرتروز زانو بالا رفتن سن است. تقریباً همه افراد با گذشت زمان به طور تدریجی تا حدودی به ساییدگی زانو مبتلا می‌شوند. عوامل متعدد می‌توانند ریسک ابتلاء به علائم آرتروز زانو در سنین پایین را افزایش دهند. افزایش وزن باعث افزایش فشار وارد شده به همه مفاصل و به طور خاص مفاصل زانو می‌شود. در این حالت هر کیلو وزن اضافه شده می‌تواند سه تا چهار کیلو وزن اضافی به زانوها وارد کند.
وراثت می‌تواند یک فرد را بیشتر در معرض ابتلاء به آرتروز زانو در مقایسه با سایرین قرار دهد. قابل توجه است که زنان در سنین ۵۵ سال و بالاتر از آن با احتمال بیشتری نسبت به مردان به آرتروز زانو مبتلا می‌شوند.
آسیب‌های تکراری ناشی از وارد شدن فشار به مفاصل، معمولاً در نتیجه نوع شغلی که فرد به آن اشتغال دارد، ایجاد می‌شود. افرادی که به مشاغل خاص که نیازمند فعالیت‌های دارای فشار به مفاصل همچون زانو زدن، چمباتمه زدن یا بلند کردن اجسام سنگین (۲۷ کیلو و بیشتر) هستند، احتمال بیشتری برای ابتلاء به آرتروز دارند. در این حالت دلیل ایجاد مشکل، وارد شدن فشار ثابت به مفاصل به علت فعالیت شغلی فرد است.
انجام فعالیت‌های ورزشی نظیر فوتبال، تنیس یا دوی ماراتون می‌تواند فرد را در معرض ریسک بالاتر ابتلاء به آرتروز زانو قرار دهد. این موضوع به معنی این است که فرد باید مراقبت بیشتری برای اجتناب از وارد شدن آسیب به مفاصل خود داشته باشد. مهم است که توجه کنیم فعالیت‌های بدنی منظم و آرام می‌تواند باعث تقویت مفاصل شده و ریسک ابتلاء به آرتروز را کاهش دهد و در حقیقت، ضعیف شدن عضلات اطراف زانو می‌تواند باعث ابتلای فرد به آرتروز زانو شود.
افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید که دومین نوع شایع آرتریت است، به احتمال بیشتر به آرتروز زانو مبتلا می‌شوند. علاوه بر این، افراد دچار مشکلات متابولیک نظیر افزایش غیرطبیعی آهن خون یا افزایش غیرعادی هورمون رشد نیز به احتمال بیشتری ممکن است به آرتروز مبتلا شوند.
نظر شما