به گزارش خبرنگار ایمنا، سیل هنگامی رخ می‌دهد که حجم دبی وارد شده در یک مسیر طبیعی آبی بیش از حد باشد، درواقع سیل هنگامی رخ می‌دهد که بیش از حد طبیعی آب وارد رودخانه یا زمین‌های کشاورزی شود؛ عوامل مختلفی در رخ دادن این اتفاق دخیل است. سیلی که همواره به‌طور طبیعی رخ می‌دهد فواید بسیاری برای خاک و کشاورزی دارد، اما در شرایطی سیل به‌طور غیرعادی رخ می‌دهد بسیار خطرناک و مشکل‌ساز است.
برای شناخت بیشتر پدیده سیل و بررسی عوامل مؤثر در وقوع این آن با علی‌خان نصراصفهانی، دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
آیا پدیده سیل به‌طورطبیعی رخ می‌دهد؟
بله؛ این پدیده همراه با ورود حجم بیش از حد آب در مسیرهای طبیعی است که در پیک‌های زمانی مختلف و حتی به‌صورت سالیانه ممکن است رخ دهد. در دشت‌هایی سیلابی، این پدیده طبیعی قابل مشاهده است؛ در دشت‌های سیلابی مسیر طولانی وجود دارد که به مرور زمان با افزایش حجم آب وقوع سیل را تسهیل می‌کند، در تابستان به دلیل حجم کم میزان بارش، رودخانه‌ها به مسیر طبیعی خود بازمی‌گردد.
آیا سیل می‌تواند مفید واقع شود؟
به‌طورطبیعی پدیده سیل، حرکت غیرعادی آب و افزایش حجم آن است که این مسئله حادثه‌ای مشکل‌ساز نیست و حتی در برخی از مواقع می‌تواند به انسان کمک کند و باعث گسترش فعالیت‌هایی مانند کشاورزی و مشاغل دیگر شود.
پدیده سیل در چه صورتی، خطرآفرین محسوب می‌شود؟
وقوع سیل به‌صورت طبیعی باعث افزایش سطح کیفیت خاک می‌شود و عملاً به کشاورزی کمک می‌کند، اما در صورتی که این پدیده به‌شکل غیر عادی رخ‌دهد، آسیب‌هایی ایجاد خواهد کرد. شکل غیرعادی سیل بر اثر دو عامل انسانی و طبیعی شکل می‌گیرد و تحت عنوان سیلاب شناخته می‌شود.
کدام یک از عوامل طبیعی در پدید آمدن سیل غیرعادی نقش دارد؟
یکی از عوامل طبیعی که در پدید آمدن نوع غیرعادی سیل نقش دارد، گرمایش کره زمین است؛ این پدیده می‌تواند شرایط را تغییر دهد، زیرا به دلیل گرم شدن دمای زمین و افزایش غیرعادی توده‌های هوایی باران‌زا رخ می‌دهد و منجر به وقوع سیل می‌شود. در وقوع سیل گرمایش زمین حائز اهمیت است و متأسفانه انسان‌ها نیز به روند افزایش دمای سیاره کمک می‌کنند.
انسان‌ها چه نقشی در وقوع نوع غیرعادی سیل دارند؟
عوامل انسانی که منجر به وقوع سیل غیرعادی می‌شود، ناشی از دست‌اندازی به طبیعت است که می‌تواند خطرهای بسیاری به همراه داشته‌باشد. یکی از تغییراتی که به‌صورت طبیعی و انسانی در محیط‌زیست صورت می‌گیرد از بین رفتن جنگل‌ها است که این مسئله منجر به پدید آمدن سیل غیرعادی خواهد شد و خسارت‌های بسیاری وارد می‌کند.
مسئله دیگری که باعث وقوع سیل غیرعادی می‌شود تغییر مسیرهای طبیعی توسط انسان‌ها است. انسان‌ها ممکن است مسیر زه‌کشی طبیعی کوه‌ها را به دلیل منافع شخصی، جاده‌سازی و مسائل مختلف تغییر دهند که این مسئله شاید در کوتاه مدت مشکلی نداشته‌باشد، اما در طولانی مدت به‌دلیل اینکه زمان وقوع سیل مشخص نیست، ممکن است باعث بروز مشکلات متعدد شود؛ بنابراین تغییر مسیر عبور آب و به‌خصوص معبرهای آبی که در مکان‌های نزدیک به کوه و دشت قرار دارد، می‌تواند در وقوع سیل تأثیرگذار باشد.
از جمله عوامل دیگری که در وقوع سیل غیرعادی نقش دارد، می‌توان به تغییر و کور کردن مسیرهای آبی و طبیعی اشاره کرد. به‌طور کلی عوامل بسیاری وجود دارد که به وقوع سیل غیرعادی کمک می‌کند.
چرا از بین رفتن جنگل‌ها منجر به پدید آمدن سیل غیرعادی می‌شود؟
جنگل‌ها به‌عنوان مانعی طبیعی، برای جلوگیری از خطرات سیل، محسوب می‌شوند و هنگامی که این موانع طبیعی را به‌مرور از بین ببریم، شرایط برای وقوع سیل وخیم‌تر می‌شود.
آیا سدسازی با وقوع سیل در ارتباط است؟
بله؛ یکی از مسائلی که در مبحث وقوع سیل غیرعادی نقش دارد، سدسازی اشتباه است. سدسازی در دیدگاه بیشتر مردم عملی برای استفاده از آب است، اما توسعه اشتباه روند سدسازی منجر به تغییر اکوسیستمی می‌شود که صدها سال بر طبیعت حاکم بوده و به موجب این مسئله ممکن است، با پدیده سیل مواجه شویم.
چه راه‌هایی برای جلوگیری از وقوع سیل غیرعادی وجود دارد؟
برای جلوگیری از وقوع سیل غیرعادی می‌توان مسیر سیلاب را آزاد کنیم؛ درواقع اگر به مسیرهای طبیعی دست‌اندازی کرده باشیم، باید برای جلوگیری از وقوع سیل با مطالعه دقیق جغرافیایی و طبیعی مسیرهای طبیعی را آزاد کنیم، البته در صورتی که امکان این عمل وجود نداشته باشد باید سیل را به سمتی هدایت کنیم که انرژی مخرب آن پخش شود و نتواند در یک منطقه متمرکز شود. در صورتی که بتواند آب ناشی از سیل را هدایت و توزیع کنیم به پتانسیل خوبی برای تغذیه مخازن زیرزمینی دست پیدا می‌کنیم.
آیا در ایران برای جلوگیری از وقوع سیل فعالیتی مفیدی انجام شده است؟
بله؛ فعالیت‌های مفیدی در استان فارس برای جلوگیری از وقوع سیل مشاهده شده است. در این استان سیلاب‌هایی که سال‌ها مخرب بود با ترفند توزیع، هدایت و حرکت در مسیر طبیعی خود پخش شد که به موجب این مسئله حتی بخش‌های خاصی از استان فارس با مشکل کم‌آبی مواجه نشد؛ درواقع هنگامی که سیل پخش و توزیع شود، قدرت مخرب خود را از دست داده و هنگامی که متوقف شود، می‌تواند به زمین نفوذ کرده و تأثیرات مطلوبی بر خاک به‌جای بگذارد.
نظر شما