حکمرانی هوش مصنوعی در هنر معاصر

به گزارش خبرنگار ایمنا، هوش مصنوعی علمی است که بیشتر عنوانش را شنیده‌اید و کمتر درباره آن مطلبی مطالعه و یا با آن سر و کار داشته‌اید.

فناوری نوینی که قرار نیست جایگزین انسان و برخی فعالیت‌های او باشد بلکه قرار است آدمی را در مسیر انجام سریع‌تر، روزآمدتر، بهتر و دقیق‌تر فعالیت‌ها و برنامه‌هایش یاری کند.

هوش مصنوعی و ارتباط با هنر و هنرمندان موضوعی است که دانستن درباره آن خالی از لطف نیست به‌ویژه اینکه بدانیم تولید محتوای متعدد و پرحجم بر اساس داده‌ها به این پدیده نوبنیاد اتفاقی نیست و از اتفاق بسیار جذاب، علمی و کاربردی است که البته با مسلط شدن بر آن می‌توان به دست‌آوردهای جدیدتر و بهتری هم دست یافت.

در همین رابطه با «احسان روح‌الامین»، هنرمند نقاش اصفهانی و هنرگردان گالری‌های نقاشی گفت‌وگو کرده‌ایم که آن را از نظر می‌گذرانید.

هوش مصنوعی و کاربردهای آن از چه زمانی در جهان مطرح شد؟
هوش مصنوعی سابقه‌ای ۶۰ ساله در دنیا دارد. دیدگاه‌های دانشگاهی در رابطه با هوش مصنوعی نخستین بار در دهه ۵۰ میلادی شکل گرفت و همواره با تولید تصویر در ساحت هنرهای تجسمی یا صدا در ساحت موسیقی در ارتباط بود. ضمن اینکه وقتی نرم افزارها و کامپیوترها به‌وجود آمدند و گسترش پیدا کردند همواره در کنار فناوری نرم افزار از هوش مصنوعی استفاده می‌کردند.
امکاناتی از جمله ویرایش در حوزه‌های مختلف هنری بخش زیادی از آن بر هوش مصنوعی سوار بوده است. این هوش امکانات را به‌عنوان انجام دهنده کاردر اختیار کاربر می‌گذاشته است. امروزه در دوران جدید و به‌ویژه در چند سال اخیر کارهای بیشتری روی هوش مصنوعی انجام شده و این نوع هوش، گسترش بیشتری پیدا کرده است. در واقع قوی شدن هوش‌های مصنوعی منجر به این شده که استفاده کاربر یا هنرمند از آنها راحت‌تر شود.
اگر پیش از این امکان رابطه زبانی کاربر با هوش مصنوعی فراهم نبود، اما امروزه این امکان به شکل مستقیم و بی‌واسطه برای کاربر فراهم شده است و نیاز به یک واسط یا نرم افزار دیگر در این زمینه نیست.
این یعنی اینکه وقتی کاربر یا هنرمند، روایت خود را با زبان انسانی بیان کند، هوش مصنوعی همان روایت را به همان زبان دریافت کرده، تحلیل می‌کند و بر اساس آن می‌تواند محتوای موسیقی یا تصویر و طرح تولید کند و در اختیار کاربر قرار دهد.
امکان دیگری که دارد این است که تولید محتوا را بر اساس دیگر اولویت‌هایی که در اختیار او قرار بگیرد تهیه و تنظیم می‌کند.
هوش مصنوعی می‌تواند یک رفتار فانتزی ترکیبی داشته باشد و چیزهای مختلفی را با هم دیگر که در همان حوزه واژگان زبانی است را شناسایی، ترکیب و به‌عنوان مثال تصویری جدید که تا به حال دیده یا تولید نشده را در اختیار هنرمند با همان محدوده، مختصات و متنی که از قبل تعریف و تولید شده، قرار دهد.
گسترش سخت افزارها به‌خصوص کارت‌های گرافیکی و «جی‌پی‌یو» این امکان بیشتر را برای هوش مصنوعی فراهم کرده که بتواند این ترکیب‌ها را در حوزه‌های انتزاعی، رئال و مدل‌های مختلف دیگر ترکیب‌های انسانی، بازتولید کند.

تولید محتوای هوش مصنوعی از نظر تعداد یا مقدار و حجم به چه صورتی است؟
آنجا که هوش مصنوعی می‌تواند گونه‌ها یا وریته‌های مختلف تولید کند، بنابراین در تعداد مختلفی نسبت به زمان می‌تواند محصول سازی کند یا مقدار و حجم تولید محصول هوش مصنوعی نسبت به زمانی که می‌برد، بسیار وسیع و پرتعداد است.
در نتیجه روز به روز این جریان در حال گسترش است. یک انسان می‌تواند با حدود نیم ساعت کارکردن با هوش مصنوعی نزدیک به یک‌هزار تصویر تولید کند، ضمن اینکه هر کاربر عام هم می‌تواند با متصل شدن به هوش‌های مصنوعی، این کار را انجام دهد. در حقیقت این جریان گسترش بیشتری هم پیدا خواهد کرد. به‌زودی ساخت‌های سه بعدی و تولید ویدئو گسترش پیدا می‌کند و تبدیل به ابزاری در دست انسان می‌شود تا بتواند جهان ترکیبی فانتزی خودش را گسترش دهد.
آیا پیشرفت هوش مصنوعی به مرور عامل کنار رفتن انسان از فعالیت‌هایی است که این هوش می‌تواند انجام دهد و پیش ببرد؟
می‌توان در پاسخ به سوال گفت همان‌طوری که خودرو اختراع شد و انسان راه می‌رفت و همچنان راه می‌رود اما از خودرو هم بهره می‌برد، هوش مصنوعی نیز به همین شکل خواهد بود. در حقیقت هوش مصنوعی جایگزین نمی‌شود بلکه ابزاری در دست انسان است تا توانمندی‌هایش را بیشتر نشان دهد.
با گسترش جهان و استفاده از انباشت‌های انسانی این امکان جدید دنیا مدرن در دسترس‌تر، آسان‌تر، پرسرعت‌تر و فراگیرتر خواهد شد. اما این بستگی به این دارد که انسان بتواند بر هوش مصنوعی و کارایی‌های آن مسلط شود و در راستای اهداف از پیش تعیین شده، هدفمند و مشخص با آن کار کرده و از آن بهره بگیرد.
هوش‌های مصنوعی دقیق‌تر اهداف انسان را دنبال می‌کنند، پس انسان نیز دقیق‌تر می‌تواند به اهدافی که مدنظر دارد برسد. از طرف دیگر دریچه‌هایی برای انسان باز می‌کند که خود انسان به مثابه هوش طبیعی بتواند از پتانسیل‌های ذهن و زبان خود ساخته خود بیشتر استفاده کند و ببیند به چه ساحت‌های دیگری هم می‌تواند بپردازد.
حضور هوش مصنوعی می‌تواند باعث تقویت و هوش ادراکی در انسان شود و این به دلیل ابزار گسترده‌ای است که در دسترس و اختیار بشر است.
در روابط زبانی ایهامی داریم این مهم را می‌بینیم. واژه‌ای را به هوش مصنوعی می‌دهیم و یک انتظار ذهنی از هوش مصنوعی داریم. اینجا ملاحظه می‌کنیم پاسخ‌هایی که به ما می‌دهد بسیار گسترده و حتی خارج از آن محدوده‌ای است که ما به آن فکر می‌کردیم اما از طرف دیگر همه این برون‌دادها در ارتباط با همان واژه‌ای است که به هوش مصنوعی داده‌ایم.
در ذهن ما این شکل می‌گیرد که این واژه، معانی مختلف در ساحت‌های متعددی دارد که بخشی از آن معانی را ما به‌عنوان یک انسان و کاربر به آن‌ها می‌اندیشیدیم و بخشی نیز ساخت‌هایی است که هوش مصنوعی به ما یادآوری می‌کند. این باعث می‌شود ما به زبان خودساخته انسانی بیشتر بیندیشیم. این مهم به مرور باعث تکامل انسان هم می‌شود.
هوش مصنوعی و کارکردهای متنوع آن در ایران امروز به‌ویژه در بین هنرمندان چه وضعیتی دارد؟
هوش مصنوعی در کشورمان در حال گسترش است؛ تولید عمومی نشده اما کاربران از هوش‌های مصنوعی تولید شده در خارج از کشورمان استفاده می‌کنند. اما محدودیت‌هایی برایشان وجود دارد. استفاده ممتد و مداوم از آنها مستلزم پرداخت هزینه بوده و برای ریال ایران سنگین است. از طرفی امکان پرداخت برای ایرانی‌ها وجود ندارد. اما این استفاده در زمان حاضر برای ما محدودتر از کاربران و هنرمندان سایر کشورهای توسعه یافته است.
البته باید تاکید کنم در تعاملات جهانی شدن یک همپایگی میان کاربران ایرانی و غیرایرانی به مرور زمان شکل خواهد گرفت و این موانع مرتفع خواهند شد.

کدام کشورهای جهان در این عرصه نوین علمی پیشرو هستند؟
کشورهایی همچون هلند و آلمان، و مناطق مرتبط با اقوام ژرمن. این کشورها فعالیت‌های مشخص و هدفمند مرتبط با هنر را دنبال می‌کنند.
در قاره اروپا و آمریکا سرمایه گذاری‌های سخت افزاری و نرم افزاری جدیدی در این حوزه شاهد هستیم.
بیشتر جوانانی که در حوزه علوم کامپیوتر کار می‌کنند به نوعی برای همکاری با استارتاپ‌ها یا شرکت‌های نوبنیاد و دانش بنیان ترغیب شده‌اند. این موضوع در سراسر دنیا رو به گسترش است.
هوش مصنوعی چه ویژگی‌های خلاقانه و جدیدی دارد؟
هوش مصنوعی می‌تواند به وسیله یک ابزار به هنرمند کمک کند تا ایده‌هایش را بسط و گسترش دهد. گاهی می‌تواند به‌عنوان یک راهنما یا سوپروایزر عمل کند.
گاهی اگر بر این هوش مصنوعی مسلط شوند می‌تواند در قامت یک مشاور و راهنما عمل کند. اگر باز هنرمندی بیشتر و بیشتر بر هوش مصنوعی مسلط شود می‌تواند به‌عنوان یک دستیار، آرتزین و هنرپیشه ای که به آن‌ها در راستای پیشبرد طرح‌ها از آن بهره می‌برند استفاده کند و فعالیت‌هایش را پیش ببرد.
این موضوع همسان‌سازی را به دنبال ندارد؟
شاید در مراحل اولیه به دلیل ثابت بودن الگوریتم‌ها و اینکه این الگوریتم‌ها به‌عنوان مثال بر اساس مبانی هنرهای تجسمی تعریف شده شاهد این همسان‌سازی باشیم.
به همین دلیل شاهد یک یکسانی در کمپوزیسیون‌ها وجود دارد یا نگاه آرمان‌گرایی در کمپوزوسیون‌ها دیده می‌شود اما هر چه اما جلوتر می‌رود هوش‌های مصنوعی در حال قوی‌تر شدن است و برخورد آن‌ها در برابر تولید محتواها، رندومی‌تر و دقیق‌تر می‌شود.
هوش مصنوعی بر اساس هوش طبیعی ساخته شده است و سبک و استایل خودش را دارد. هوش مصنوعی سبک و سیاق خودش را دارد مثل زمانی که شما وقتی اثر یک هنرمند را می‌بینید متوجه می‌شوید این سبک کار متعلق به کدام هنرمند است.
هوش مصنوعی نیز به همین روش عمل می‌کند. به‌عنوان مثال اگر شما اثر هنری را در هوش مصنوعی ببینید متوجه می‌شوید آن اثر توسط فلان «اوپن آ آی» تولید شده در صورتی که ممکن است توسط «اوپن آ آی» تولید نشده باشد اما همان سبک و سیاق را دارا باشد.
هوش‌های مصنوعی مدام پیشرفت می‌کنند و هنرمندان نسبت به ایده خودشان و طرح‌هایی که دارند از هوش مصنوعی به طور مشخص و ارزان استفاده می‌کنند. پس این هوش طبیعی انتخاب می‌کند که خواستار استفاده از کدام نوع هوش مصنوعی است یا اینکه باید از ترکیب چند هوش مصنوعی در امتداد هم به شکل موازی بهره ببرد.