به گزارش خبرنگار ایمنا، خانه یکی از مهمترین بناهای فضای شهری است که برای ارتباط روح انسان و حس مکان در سیر تاریخ، بستر لازم برای آسایشی که انسان همواره در پی آن بوده است را فراهم کرده است و با شکل‌گیری هویت افراد و البته گذشت زمان، به تشکیل هویت شهرها کمک کرده است و به مرور بعضی از خانه‌های تاریخی و قدیمی به عنوان میراث ملی و هویت معماری ایرانی ثبت شده است.
قرار گرفتن خانه‌های تاریخی در کنار هم بافت ارزشمند، هویتی و تاریخی را فراهم می‌کند و همه ساله در بسیاری از کشورها و شهرها گردشگرهای فراوانی را به خود جذب کرده است، این امر بر لزوم نجات خانه‌های قدیمی و ارزشمند از طریق مرمت اساسی و احیای دوباره با کاربری نو تاکید می‌کند تا با ایجاد تغییرات لازم، برای استفاده امروزی آماده شود و بر جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری شهر بیفزاید.
اهواز، شهری با قدمت چند هزار ساله، در هر دوره تاریخی تغییرات زیادی را به خود دیده است؛ این کلان‌شهر با توجه شرایط جغرافیای خود و در محاصره نفت بودن، به سرعت به سمت صنعتی شدن پیش رفت و بخش هویتی و تاریخی آن به فراموشی سپرده شد.
این روزها اگر تنها چند خانه تاریخی باقی مانده از دوره قاجار و پهلوی در اهواز نبود، نشانی از تاریخ در این شهر به سختی پیدا می‌شد، با این حال همین خانه‌های تاریخی محدود نیز یکی پس از دیگری در معرض آسیب و تخریب قرار دارد؛ به‌عنوان مثال خانه پدری احمد محمود و چند خانه دیگر در سایه بی‌تدبیری مسئولان وقت به تلی از خاک تبدیل شده است.
خانه‌های تاریخی در عصر جدید مدیریت شهری نقش مهمی در توسعه شعری به‌ویژه در زمینه گردشگری دارد و همواره مورد توجه قرار می‌گیرد تا با بازسازی و به‌روزآوری آنها، یک مرکز گردشگری ایجاد شود؛ کاری که در اهواز با وجود داشتن چندین خانه تاریخی کمتر به آن توجه شده است و در واقع یک فرصت بزرگ سرمایه‌گذاری شهری نادیده گرفته می‌شود. نمونه بارز آن تخریب خانه «احمد محمود» یکی از نویسندگان و شخصیت‌های مطرح در عرصه ادبیات جنوب کشور است که به‌رغم هشدارهای مکرر فعالان میراث فرهنگی شبانه با خاک یکسان شد.
شناسایی ۱۵ پلاک سنگی از سال ۱۳۸۹ تاکنون در اهواز
مجتبی گهستونی، یک کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری اظهار می‌کند: از سال ۱۳۸۹ تاکنون ۱۵ پلاک سنگی در اهواز شناسایی شده است در حالی که به جز یک پلاک در شوشتر در هیچ کجای ایران این پلاک‌ها را نمی‌توان پیدا کرد، با این حال در چند سال گذشته در سایه بی‌مهری فراوان چندین خانه تاریخی در این شهر تخریب شده است و شهرداری نیز هیچ دلیلی برای این اقدام مطرح نکرده است.
وی می‌افزاید: شهرداری باید برای حفظ و نگهداری و همچنین جلوگیری از تخریب خانه‌های تاریخی، استعلام‌های لازم را از سازمان میراث فرهنگی دریافت کند، اما دریافت نکردن استعلام منجر به تخریب خانه پدری «احمد محمود» شد، لذا شهرداری به عنوان مدیر شهر باید از سازمان میراث فرهنگی مطالبه داشته باشد تا خانه‌های تاریخی موجود، حفظ و نگهداری شود.
این کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری با بیان اینکه زیرساخت‌های فرهنگی و بافت تاریخی شهر اهواز باید شناسایی، حفظ و شماره‌گذاری شود، تاکید می‌کند: در اهواز باید یک بافت تاریخی با محوریت سازمان نوسازی و بهسازی تشکیل شود.
وی ادامه می‌دهد: در کلان‌شهر اهواز ۲۵۰ بنای تاریخی شناسایی شده است، بر همین اساس تشکیل یک کارگروه برای حمایت از بافت تاریخی، احیا و مرمت بناهای تاریخی ضروری است تا بتوان از طریق مذاکره با بخش خصوصی و مالکان، این بناها را مرمت و احیا کرد.
آمادگی شهرداری برای بازسازی خانه‌های تاریخی و تحویل به مالکان
صادق کهوازی، رئیس سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اهواز می‌گوید: بر اساس تعاریف قانونی این سازمان متولی بازآفرینی بافت‌های تاریخی و فرسوده شهری است، البته برای نخستین‌بار مطالعات سطح یک بازآفرینی شهری در این شهر به سرانجام رسیده و در مرحله انجام فرایند مناقصه است.
وی با بیان اینکه اگر بافت یا خانه‌ای به عنوان تاریخی ثبت شود، بر اساس قانون، ساخت‌وساز در اطراف آن محدود می‌شود، می‌افزاید: متولی اصلی بافت تاریخی سازمان میراث فرهنگی است؛ خانه‌ها و بافت‌های تاریخی موجود در شهرها با کمک این سازمان خریداری یا مرمت شده است، اما در اهواز این کار به خوبی صورت نگرفته است، به طور مثال خانه دادرس تاکنون مرمت نشده و توسط سازمان میراث فرهنگی نیز خریداری نشده است.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اهواز تصریح می‌کند: مطالعات اولیه و نهایی بافت تاریخی اهواز انجام، اما تاکنون مصوب و ثبت نشده است، با این حال سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری با محوریت خانه‌های معین‌التجار و عامری به دنبال بدنه‌سازی لازم در این بناها است و علاوه بر آن، برای ورود به نوسازی بناهای تاریخی هشت بنگله، ساختمان سه‌گوش و خانه جنگ که در مالکیت سازمان‌های دولتی قرار دارد، همچنین بناهای تاریخی خانه دادرس و هتل قو وارد مذاکره شده‌ایم تا آنها را بازسازی و در اختیار مالک قرار دهیم.
لزوم هم‌افزایی برای حفظ و احیای خانه‌های تاریخی
سیدمحمدعلی پورموسوی، رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر اهواز اظهار می‌کند: تعداد خانه‌های تاریخی در اهواز نسبت به سایر شهرها کمتر است، با این حال دارای ابعاد مختلفی است، به طور مثال بعضی از این خانه‌ها همچون ساختمان معین‌التجار دارای مالکیت شخصی است و اگر قرار بر انجام کاری حتی برای بازدید باشد، باید از مالک اجازه گرفته شود.
وی می‌افزاید: به‌رغم اینکه بعضی دیگر از خانه‌های تاریخی اهواز همچون ساختمان سه‌گوش و هشت بنگله در مجموعه‌های دولتی قرار دارد، اگر شهرداری و شورای اسلامی شهر از تخریب این خانه‌ها باخبر شود، به طور قانونی برای جلوگیری از این اقدام وارد عمل می‌شود.
رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر اهواز تاکید می‌کند: در دوره جدید مدیریت شهری از خانه‌های تاریخی این کلان‌شهر بازدیدهای زیادی انجام شد، بعضی از این خانه‌ها همچون خانه ماپار، هتل قو و کلیسای آشوریان توسط بخش خصوصی مرمت شده و در حال استفاده در حوزه رفاهی است، با این حال با توجه به شرایط موجود، برای شهرداری اهواز این امکان وجود ندارد که کمک چندانی به این خانه‌ها داشته باشد، اما متولیان کار، مالکان این خانه‌ها و دستگاه‌های مالک باید دست به دست هم دهند و از بناهای باارزش اهواز حفظ و حراست کنند.
وی ادامه می‌دهد: بهترین نوع نگهداری از بناهای تاریخی، بهره‌برداری از آنها است، به طور مثال ساختمان دانشگاه سه‌گوش، ظرفیت لازم برای تبدیل شدن به یک موزه را دارد، زیرا با این اقدام علاوه بر استفاده، از آن حفاظت می‌شود، لذا در این راستا جلسات زیادی برگزار و از افرادی که تمایل به کمک و سرمایه‌گذاری در این خصوص داشته‌اند نیز دعوت شده است.
پورموسوی با بیان اینکه در حال حاضر در اهواز به لحاظ هویتی مشکلاتی وجود دارد که باید رفع شود، ادامه می‌دهد: احیای خانه‌های تاریخی یکی از راه‌های رفع این مشکل است، از این‌رو در صدد ترغیب مالکان برای بهره‌برداری از خانه‌های تاریخی هستیم، البته با توجه به اهمیت موضوع و سختی کار برای استفاده از خانه‌های تاریخی اهواز، سازمان میراث فرهنگی استان و استاندار خوزستان نیز می‌توانند در کنار شهرداری و شورای اسلامی شهر به این موضوع ورود کنند.
لزوم توجه به مرمت و بازسازی بناهای تاریخی
سیدنورالله موسوی، معاون سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اهواز اظهار می‌کند: در این شهر تعداد زیادی تک بنای تاریخی به‌ویژه در مناطق یک و هفت شهرداری وجود دارد که مهمترین مشکلات کالبدی این بناها استحکام آنها است که باید برای مرمت و بازسازی تخصصی آن اقدام شود.
وی می‌افزاید: بخشی از بناهای تاریخ اهواز دارای مشکلات حقوقی است و در مالکیت اشخاص حقیقی و حقوقی قرار دارد، با این حال مسائل فرهنگی دلیل اصلی مداخله نادرست برای رسیدگی به بناهای تاریخی اهواز است، به این صورت که مالک ساختمان تنها مالک کالبد و عرصه ساختمان است و شهر و ساکنان آن، مالک هویتی و تاریخی آن هستند، لذا باید بر اساس وظیفه اخلاقی و اجتماعی خود در حفظ و نگهداری از آن کوشا باشند.
معاون سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری اهواز تاکید می‌کند: تغییر کاربری بناها باید متناسب با شأن ساختمان باشد، به‌طور مثال به یک موزه یا کتابخانه مجوز تبدیل و تغییر کاربری داده شود.
نظر شما