به گزارش ایمنا و به نقل از روابط عمومی مؤسسه بوستان کتاب، چاپ هجدهم کتاب «مغالطات» اثر علی‌اصغر خندان به همت مؤسسه بوستان کتاب در ۳۸۳ صفحه منتشر شد.
برخی، به‌عمد یا غیرعمدی، به‌گونه‌ای استدلال می‌آورند که در ظاهر صحیح است، اما معنا و محتوایی بسیار خطاآلود و مغلطه‌آمیز دارد. پی‌آمدِ ناگوار این خطاها و مغلطه‌ها کم نیست. لذا شناخت آن‌ها از چند جنبه برای هر انسانی ضروری است: ۱. شخصاً از مغالطه پرهیز کند؛ ۲. آگاهی یابد تا دیگران او را از این راه فریب ندهند و ۳. گرفتاران مغالطه را نجات دهد.
اثر حاضر با قلمی روان و دسته‌بندی جالب، انواع مغالطات را به‌گونه‌ای بیان کرده که از دانش آموزان دبیرستانی تا سطح بالاتر، به‌روشنی آن را می‌فهمد و برای آن‌ها کاربرد دارد.
ساختار اثر
این اثر در هفت فصل تألیف شده است؛ در ابتدای این اثر، پس از بیان مقدمه‌ای، به مبارزه با مغالطات و خاستگاه و خواست منطق پرداخته‌شده و ضمن بیان تعریفی از مغالطه و طبقه‌بندی آن، به سیری در تاریخچه مغالطات اشاره‌شده است.
در فصل اول این اثر که با عنوان «تبیین‌های مغالطی» نگارش یافته، برخی از انواع مغالطات تبیین شده در این فصل عبارت‌اند از: مغالطه اشتراک لفظ، مغالطه ابهام ساختاری، مغالطه گزاره‌های بدون سور، مغالطه تعریف دوری، مغالطه دروغ، مغالطه توریه، مغالطه تحریف، مغالطه علت جعلی، مغالطه سورهای کلی نما.
«ادعاهای بدون استدلال» عنوان دومین فصل از کتاب مذکور است که مغالطه بستن راه استدلال، مغالطه مسموم کردن چاه، مغالطه تله گذاری، مغالطه توسل به جهل، مغالطه طلب برهان از مخالفان، مغالطه فضل فروشی، مغالطه تکرار، مغالطه طرد شقوق دیگر، مغالطه توسل به احساسات، مغالطه تطمیع ازجمله این مغالطات به شمار می‌رود.
نویسنده در سومین فصل از این اثر به «مغالطات مقام نقد» می‌پردازد که ازجمله این مغالطات می‌توان به مغالطه پارازیت، مغالطه تکذیب، مغالطه حرف شما مبهم است، مغالطه انگیزه و انگیخته، مغالطه منشأ، مغالطه توهین، مغالطه پهلوان‌پنبه، مغالطه بهانه، مغالطه تخصیص، مغالطه بهانه، مغالطه کامل نامیسر، مغالطه خلط علت و دلیل اشاره کرد.
در چهارمین فصل از این کتاب، «مغالطات مقام دفاع» مورد تبیین قرارگرفته که در این راستا می‌توان به مغالطه نکته انحرافی، مغالطه شوخی بی‌ربط، مغالطه تغییر موضع، مغالطه تغییر تعریف، مغالطه استثنای قابل‌چشم‌پوشی، مغالطه تبعیض طلبی و مغالطه رها نکردن پیش‌فرض، پرداخت.
«مغالطه در استدلال (۱): مغالطات صوری» عنوان پنجمین فصل از اثر مذکور است که در این فصل، مغالطه وضع تالی، مغالطه مقدمات منفی، مغالطه ایهام انعکاس، مغالطه سو تألیف، مغالطه مقدمات ناسازگار، مغالطه رفع مقدم، مغالطه عدم تکرار حد وسط، مغالطه افراد غیرموجود مورد تبیین قرارگرفته است.
در ششمین فصل از این کتاب که با عنوان «مغالطه در استدلال (۲): مغالطات ناشی از یک پیش‌فرض نادرست» نگارش یافته، مغالطه سنت‌گرایی، مغالطه عدم سابقه، مغالطه تجدد، مغالطه برتری فقر، مغالطه برتری ثروت، مغالطه توسل به اکثریت، مغالطه ترکیب، مغالطه تقسیم، مغالطه میانه‌روی، مغالطه قماربازان تشریح شده است.
در هفتمین و آخرین فصل از این کتاب، به «مغالطه در استدلال (۳): مغالطات ربطی» اشاره‌شده است که در این راستا، مغالطه قیاس مضمر مردود، مغالطه یا این یا آن، مغالطه ذوالحدین جعلی، مغالطه خلط نسبت، مغالطه دلیل نامربوط، مغالطه استدلال دوری، مغالطه تعمیم شتاب‌زده، مغالطه تمثیل و… مورد بحث و بررسی قرارگرفته است.
برشی از اثر
مغالطه تطمیع
مغالطه تطمیع از یک نظر، مانند مغالطه تهدید است با این اختلاف که درتهدید شخص به مخاطب خود می‌فهماند که اگر سخن مرا نپذیری، آسیب یا ضرر و زیانی به تو خواهد رسید و در تطمیع شخص به مخاطب می‌گوید که اگر سخن مرا بپذیری، سود و منفعتی عاید تو خواهد شد.
در مغالطه تطمیع، هم شخص مغالطه کننده و هم مخاطب او که در این دام می‌افتد، هر دو شایسته مذمت هستند. البته آنچه برای مخاطب اتفاق می‌افتد، طمع است، نه تطمیع، اما او نیز با پذیرش آن سود و منفعت، پا بر روی حق و حقیقت می‌نهد.
نمونه بارز مسئله طمع و تطمیع که از جنبه اخلاقی قابل‌ملاحظه است، مسئله رشوه دادن و رشوه گرفتن است که در تعالیم دینی هر دو طرف (راشی و مرتشی) به‌شدت مذمت شده‌اند.
خداوند در قرآن کریم به‌صورت کلی این قاعده را بیان می‌کند که: «و لا تشترو بایاتی ثمناً قلیلاً؛ و آیات مرا به بهای ناچیز معامله نکنید».
با توجه به این‌که لفظ «اشتری» هم به معنای خریدن است و هم به معنای فروختن، پیام اصلی آیه فوق این است که آیات الهی را (به‌عنوان برجسته‌ترین مصداق حق و حقیقت) با بهایی معادل قرار ندهید. نه شما دیگران را تطمیع کنید که چنین کاری کنند و نه خود طمع کنید که دست به این کار زنید.
نظر شما