به گزارش خبرنگار ایمنا، هنر فیروزه کوبی چیست و چگونه بر روی ظروف مختلف مسی انجام می‌شود؟ شاید این نخستین سؤالی باشد که علاقه‌مندان به صنایع‌دستی ایرانی پس از مشاهده ظروف مسی و خرید فیروزه کوبی اصفهان از خود می‌پرسند. مراحل فیروزه کوبی توسط هنرمندان باذوق اصفهان به‌خوبی انجام می‌گردد تا مشتریان از محصولات بسیار نفیس این هنر ایرانی بهره ببرند. لذا آشنایی باهنر فیروزه کوبی اصفهان به هنردوستان امکان می‌دهد تا بتوانند انتخاب بهتری داشته و در صورت علاقه به این هنر بپردازند. درآمد فیروزه کوبی برای کارگاه‌هایی که به‌صورت تجاری فعالیت داشته متفاوت است و با توجه به میزان کیفیت و تولید آن‌ها متفاوت هست. ازاین‌رو قیمت تمام‌شده محصولات فیروزه کوبی می‌تواند متغیر باشد.
هنر فیروزه کوبی یکی از چشم‌نوازترین هنرهاست که سنگ‌های فیروزه مرغوب نیشابوری در آن نقش اصلی رادارند. این سنگ‌ها به‌صورت قطعات درشت و کوچک هستند و توسط چسب فیروزه کوبی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند تا بتوانند به اجسام فلزی زیبایی خاصی ببخشند. آغاز هنر فیروزه کوبی در شهر مشهد بود و در شهر اصفهان ادامه یافت. این هنر قدمت زیادی ندارد و یکی از هنرهای تازه است. در ادامه، به تاریخچه هنر فیروزه کوبی و شکل‌گیری آن خواهیم پرداخت.
آغاز تاریخچه هنر فیروزه کوبی
هنر فیروزه کوبی یکی از هنرهایی است که قدمت خیلی زیادی ندارد. شروع تاریخچه هنر فیروزه گری تقریباً به هفتادسال پیش بازمی‌گردد. هنر فیروزه کوبی برای نخستین بار در شهر مشهد شکل گرفت؛ ولی به دلیل ترویج زیاد این هنر در شهر اصفهان، حالا این شهر مهم‌ترین پایگاه اجرای هنر فیروزه کوبی است. حدود هفتادسال پیش شخصی به نام استاد یوسف حکیمیان هنر فیروزه کوبی را در شهر مشهد پایه‌گذاری کردند. ولی بیست سال پس‌ازآن، حاج داداش منجر به ترویج هنر فیروزه کوبی در شهر اصفهان شد. از آن زمان تابه‌حال، شهر اصفهان همچنان از اصلی‌ترین شهرهایی است که هنر فیروزه کوبی در آن اجرا می‌شود. از زمان حاج داداش تابه‌حال، کارگاه‌های زیادی در خصوص آموزش و اجرای این هنر در شهر اصفهان تأسیس‌شده‌اند. پس واضح است که شهر هنرمندان زیادی در شهر اصفهان زندگی می‌کنند که هنر فیروزه کوبی را در این شهر زنده نگه‌داشته‌اند.
فیروزه کوبی چیست؟
تا پیش از آغاز تاریخچه هنر فیروزه کوبی و ظهور آن، تنها کاربرد فیروزه در ساخت زیورآلات و بدلیجاتی همچون دستبند، گردنبند و انگشتر بود. ولی با حضور هنر فیروزه کوبی، کاربرد فیروزه افزایش یافت و هنرمندان توانستند از این سنگ زیبا در ساخت اشیای دیگری استفاده کنند. هنر فیروزه کوبی این اجازه را به هنرمندان می‌دهد که بتوانند روی فلزات مختلف اعم از مس، برنز و نقره را با استفاده از سنگ فیروزه تزئین کنند. سنگ فیروزه ابعاد مختلفی دارد و می‌توانید سنگ فیروزه مرغوب نیشابور کوچک و بزرگ را در فیروزه کاری‌ها مشاهده کنید. اشیای فلزی مختلف پس‌ازاین که دارای طرح می‌شوند، وارد مرحله فیروزه کوبی می‌شوند. یعنی طرح‌هایی از پیش روی اشیای فلزی زده می‌شوند تا بشود سنگ‌های فیروزه را روی آن‌ها قرارداد. برای قرار دادن و چسباندن سنگ‌های فیروزه بر روی اجسام فلزی، از چسب فیروزه کوبی استفاده می‌شود. در هنر فیروزه کوبی، آثاری که تعداد قطعات فیروزه کوچک‌تر و منظم‌تر داشته باشند و اگر این قطعات بافاصله کمتری در کنار هم قرارگرفته باشند، آن اثر ارزش بیشتری دارد و طبیعتاً قیمت بیشتری نیز خواهد داشت.
مراحل شکل‌گیری آثار فیروزه کوبی
فیروزه کوبی به‌طورکلی دارای سه مرحله هست. یک مرحله پیش از مرحله فیروزه کوبی و یک مرحله هم پس‌ازآن وجود دارند. در ادامه به مراحلی می‌پردازیم که باید طی شوند تا یک اثر توسط هنر فیروزه کوبی خلق شود.
زرگری:
زرگری اولین مرحله در فیروزه کوبی است که طی آن، ظرف یا جسم فلزی که معمولاً از جنس مس، نقره، برنز و برنج است، ساخته می‌شود. پس‌ازآن، فیروزه کوب شروع به صیقلی کردن جسم فلزی کرده و طرح‌های موردنظر خود را روی آن می‌اندازد. در این مرحله فیروزه کوب باید دقت فراوانی داشته باشد تا فلز دچار آسیب نشود.
فیروزه کوبی:
در مرحله فیروزه کوبی، استاد فیروزه کوبی شروع به انتخاب سنگ‌های فیروزه‌ای می‌کند که در یک اندازه هستند. پس‌ازآن سنگ‌های مناسب، نوبت به چیدن این سنگ‌ها طبق طرح ظرف در کنار یکدیگر می‌رسد. در این مرحله فیروزه کوب باید دقت کند که تا حد امکان سنگ‌های فیروزه را نزدیک به هم بچسباند. چسب مناسب برای این کار، چسب فیروزه کوبی و یا چسب گردویی است. درنهایت، اضافات سنگ‌های فیروزه صیقل داده می‌شوند تا رنگ اصلی خود فیروزه‌ها نمایان شود.
پرداخت‌کاری:
پس از صیقل دادن ظرف در مرحله فیروزه کوبی، حالا باید سنگ‌های روی آن پولیش زده شوند تا درخشندگی و شفافیت خاصی به سنگ‌ها بخشیده شود. در این مرحله همچنین پلی‌استری روی سنگ‌های فیروزه قرار داده می‌شود تا این سنگ‌ها از ظرف جدا نشوند و به‌طورکلی از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
از استادان مطرح این صنعت دستی می‌توان افراد زیر را نام برد:
یوسف حکمیان، حاج داداش، الیاهو، سلیمان صدیق پور، روبن یروشالمی، محمدحسن جعفری، امیر آقاجانی
تشخیص فیروزه کوبی اصل برای دوستداران صنایع‌دستی بسیار اهمیت دارد با توجه به اینکه امروزه بعضی از فروشندگان اقدام به فروش فیروزه کوبی‌های تقلبی و بی‌کیفیت کرده‌اند، تصمیم گرفتیم راه‌های تشخیص فیروزه کوبی اصل را به شما آموزش دهیم تا بتوانید مرغوب‌ترین ظروف فیروزه کوبی را خریداری کنید
هنر فیروزه کوبی مانند سایر هنرهای صنایع‌دستی مثل میناکاری و در ایران بسیار پرطرفدار است و این باعث شده است تا عده‌ای سودجو از این موقعیت سو استفاده کنند و دست به فروش محصولات فیروزه کوبی غیر اصل بزنند، برای تشخیص فیروزه کوبی اصل باید همیشه به دو بخش توجه کنید: بخش اول: مس کار و بخش دوم: سنگ فیروزه کار
بررسی مس در تشخیص فیروزه کوبی اصل
ظروف مسی خامی که برای فیروزه کوبی انتخاب می‌شود هنگام تشخیص مرغوبیت و کیفیت فیروزه کوبی اهمیت زیادی دارند برای تشخیص ظروف مسی کافی است به رنگ، وزن، قالب‌گیری و ضخامت آن ظرف باید توجه کرد
اگر متوجه شوید که جنس مس کارشده در فیروزه کوبی خوب نیست می‌توانید بفهمید که درمجموع این کار مرغوبیت کافی را ندارد، اما اگر تشخیص دادید که ظرف مسی باکیفیت است می‌توانید در مرحله بعد با بررسی سنگ‌های فیروزه آن کار از کیفیت نهایی مطمئن شوید و اقدام به خرید ظروف فیروزه کوبی اصل کنید.
بررسی سنگ فیروزه در تشخیص فیروزه کوبی اصل
سنگ‌های فیروزه از مهم‌ترین اجزای یک فیروزه کوبی هستند، برای همین تشخیص سنگ فیروزه اهمیت بسیار زیادی دارد. تشخیص سنگ فیروزه برای افراد غیرمتخصص معمولاً کار دشواری است و به‌راحتی قابل‌شناسایی نیست برای همین در ذیل ساده‌ترین راه‌های تشخیص سنگ فیروزه اصل را به شما یاد می‌دهیم.
تشخیص رنگ سنگ فیروزه
رنگ زیبای سنگ فیروزه متنوع است و شامل رنگ‌های آبی تیره تا سبز پررنگ می‌شود این نکته را هنگام خرید در نظر داشته باشید که هر چه رنگ سبز سنگ فیروزه بیشتر باشد آن فیروزه ارزشمندتر است. نکته مهم دیگری که هنگام توجه به رنگ سنگ فیروزه حائز اهمیت است این است که رنگ فیروزه معمولاً مات است و اگر متوجه شدید سنگ فیروزه درخشندگی زیادی دارد به اصل بودن آن شک کنید
بررسی معدن سنگ فیروزه برای تشخیص فیروزه کوبی اصل
باارزش‌ترین فیروزه ایران فیروزه نیشابور است که از معادن فیروزه نیشابور استخراج می‌شود، اما سنگ‌های فیروزه دیگری نیز در ایران وجود دارند که از معادن مختلفی مثل معادن دامغان و کرمان استخراج می‌شوند ارزش فیروزه‌این معادن معمولاً کمتر از فیروزه نیشابور است
راحت‌ترین راه برای تشخیص سنگ فیروزه نیشابور، درخواست شناسنامه از فروشنده است. با بررسی شناسنامه سنگ متوجه خواهید شد که سنگ فیروزه از کجا استخراج‌شده و ارزش آن نسبت به سایر سنگ‌ها چقدر است.
نظر شما