به گزارش خبرنگار ایمنا، عملیات اجرایی بخش اول خیابان مرکزی خمینی شهر مصوبه کمیسیون ماده ۵ را دارد اما فعالان میراث فرهنگی این شهر و کارشناسان می‌گویند عبور این خیابان از بافت تاریخی ورنوسفادران در گام دوم مجوز میراث فرهنگی را ندارد و آن را تخلف بارز شهرداری می‌دانند.
تخریب بافت تاریخی و تعریض گذر در محله قدیمی ورنوسفادران در حالی رخ‌داده است که شش ماه پیش رئیس اداره میراث فرهنگی خمینی‌شهر به شهرستان نجف‌آباد منتقل شد و در این مدت مدیر یا سرپرستی جایگزین او نشده است.
برخی از کارشناسان میراث فرهنگی می‌گویند خیابانی که قرار است با عرض ۳۶ متر، بافت تاریخی را برش بدهد، قانونی نیست و نباید بنای عصارخانه صفوی از بافت تاریخی جدا بماند و اطراف آن خیابان‌کشی شود. آن‌ها معتقدند شهرداری برای ساخت این خیابان تمام بافت تاریخی را خراب می‌کند و پیش می‌رود.
ورنوسفادران خمینی‌شهر گرچه خانه ارزشمند تاریخی ندارد اما مجموعه بافت تاریخی آن حائز اهمیت است و طبق مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری هر اقدامی مانند تغییر و ایجاد گذر و تعریض باید با نظر میراث فرهنگی باشد.
احداث خیابان روبه‌روی عصارخانه در گام اول در دهه ۸۰ مورد تأیید کمیسیون ماده ۵ قرار گرفت و میراث فرهنگی اصفهان به آن مجوز داده اما حالا قرار است این خیابان به سمت عصارخانه راه خود را ادامه بدهد و به بلوار منتظری برسد. عصارخانه در دل بافت قرار دارد و باید چسبیده به آن باقی بماند اما شهرداری با تعریض گذر و تخریب بافت، عصارخانه را در میدانی قرار می‌دهد و دست آن را از بافت تاریخی کوتاه می‌کند.
درحالی‌که اداره میراث فرهنگی شهرستان خمینی‌شهر مدیر معینی ندارد تخریب در بخش‌هایی از بافت تاریخی و اطراف عصارخانه صفوی در دی‌ماه از سوی یگان حفاظت میراث فرهنگی خمینی‌شهر گزارش شده و مدیر سابق این اداره مراتب را به اطلاع معاونت میراث فرهنگی استان رسانده است اما تاکنون بازخوردی دراین‌باره وجود نداشته است و شهرداری مصمم و با استناد به مجوز میراث فرهنگی در کمیسیون ماده ۵ کار خود را پیش می‌برد.
از طرفی، محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش ملی نجات بافت‌های تاریخی ایران و دبیر کمیته میراث فرهنگی و گردشگری اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویی معماری، مرمت و شهرسازی ایران که موضوع تخریب بافت تاریخی شیراز و اصفهان را نیز پیگیر است، در نامه سرگشاده‌ای خطاب به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره تخریب بخشی از بافت تاریخی خمینی‌شهر (با احداث خیابان بخشداری) که به خواست و با پیگیری یکی از نمایندگان مجلس و با امضا و دستور معاونت امور مجلس، حقوقی و استان‌ها در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، برخلاف قوانین و مصوبات بالادستی و نظرات بدنه کارشناسی به مدیرکل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان ابلاغ شده است، معترض شد.
در بخشی از این نامه که به رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی، فرزانه صادق‌مالواجرد معاون معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی، علی ابراهیمی مدیرکل دفتر ترویج معماری، طراحی شهری و بافت‌های واجد ارزش وزارت راه و شهرسازی، علی دارابی معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، هادی احمدی‌روئینی مدیرکل دفتر حفظ و احیای بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی وزارت میراث فرهنگی، علیرضا ایزدی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان و سیدمهدی موسوی سرپرست معاونت میراث فرهنگی اصفهان رونوشت شده آمده است:
«جناب آقای عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
به اطلاع می‌رساند خمینی‌شهر اصفهان که هسته اولیه آن از سه روستای تاریخی ورنوسفادران، فروشان و خوزان تشکیل شده و در دوران پهلوی از پیوستن به یکدیگر تحت عنوان همایون‌شهر تبدیل به یک شهر شده، بافت تاریخی بی‌نظیری دارد که متأسفانه در سال‌های اخیر مورد تخریب‌های گسترده جهت خیابان‌کشی‌های بعضاً غیر ضروری شده است.
متأسفانه طرح جامع شهر سال‌های گذشته بدون توجه به ابعاد تاریخی آن با شبکه معابر گسترده تهیه شده و هرچند در سال‌های اخیر وزارت راه و شهرسازی و وزارت میراث فرهنگی تلاش‌هایی برای اصلاح طرح جامع آن تحت عنوان تهیه طرح‌های تفصیلی و حتی طرح ویژه بافت تاریخی کرده‌اند، اما ملاک عمل مسئولان استانی همچنان طرح جامع مخرب است.
در سه سال اخیر احداث دو خیابان با حجم تخریبی گسترده با عنوان خیابان «شهدای خوزان» و خیابان «مرکزی»، بافت تاریخی و بناهای ارزشمند آن را شخم زده است و اکنون "طرح خیابان بخشداری خمینی‌شهر" که به موازات خیابان دیگری در فاصله ۵۰ متری خود عبور خواهد کرد و احداث آن هیچ ضرورت و توجیهی ندارد و سال‌ها مورد مناقشه بین وزارت راه و شهرسازی و وزارت میراث از یک سو و مدیریت شهری و مسئولان محلی از سوی دیگر بوده، تهدید تازه‌ای برای این بافت تاریخی به شمار می‌آید.
متأسفانه با این‌که سال‌ها است میراث فرهنگی و شورای‌عالی معماری و شهرسازی در برابر زیاده‌خواهی توسعه ایستادگی کرده‌اند و اجازه احداث این خیابان را نداده‌اند، اما یک اتفاق (صدور مجوز تعریض ۲۰ متر از خیابان بخشدار از سوی معاونت امور مجلس، حقوقی و استان‌ها در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) تمام تلاش‌های چند ساله را بر باد داده است…»
بافت تاریخی در معرض تهدید و تخریب با خیابان‌کشی جدید در خمینی‌شهر
در بخش دیگری از این نامه آنچنان که در دستور موافقت معاونت امور مجلس، حقوقی و استان‌ها در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای احداث خیابانی به عرض ۲۰ متر نیز اشاره شده، آمده است که این مجوز به خواست نماینده خمینی‌شهر در مجلس صورت گرفته که یکی از نمایندگان استیضاح‌کننده از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بوده است و یادآوری شده که «این اعلام موافقت با تمام نامه‌نگاری‌های قبلی مجموعه‌های تحت امر وزیر و حتی معاون میراث فرهنگی در تضاد و مغایرت کامل است.»
کلانتری همچنین به سخنان پیشین ضرغامی در گردهمایی مدیران پایگاه‌های میراث ملی و جهانی که بیست‌وسوم مردادماه ۱۴۰۱ برگزار شد، ارجاعاتی داده که گفته بود: «دلیل استیضاح من مخالفت با بولدوزر انداختن در بافت‌های تاریخی است» و در ادامه نامه، این پرسش را مطرح کرده که «چه شد بخشی از بافت تاریخی ایران پیشکش تخریب‌گران شده است؟» و سپس از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درخواست داشته است: «هرچه سریع‌تر در روندی که برای تخریب بافت‌های تاریخی از شیراز تا اصفهان و حالا خمینی‌شهر در پیش گرفته شده است، تجدیدنظر شود.»
بافت تاریخی خمینی‌شهر از دوره پهلوی اول تاکنون به طور مکرر دست‌خوش تحولات شهرسازی قرار گرفته است؛ در دوران رضاشاه، خیابان‌های صلیبی‌شکل بر پیکره شهر نقش انداخته، در دهه ۵۰ رینگ ترافیکی ایجاد شده و در دهه ۵۰ با تصویب طرح جامع خمینی‌شهر بدون ملاحظات بافت تاریخی، تخریب گسترده‌ای اتفاق افتاده است. در دهه ۹۰ نیز خیابان‌کشی‌های دیگر بخشی از بافت تاریخی این شهر را زخمی کرده است.
این تخریب‌ها سال‌ها ادامه داشت تا این‌که اداره‌کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان در تاریخ بیست‌وچهارم اسفند ۱۳۹۹ در نامه‌ای به شهردار خمینی‌شهر درباره خیابان بخشداری همین خیابانی که به تازگی مجوز ساخت آن به عرض ۲۰ متر صادر شده است با اشاره به ابلاغ محدوده بافت تاریخی در سال ۱۳۸۸ و همچنین مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مبنی بر حفظ اصالت و یکپارچگی بافت‌های تاریخی که هرگونه ایجاد معبر شریانی جدید و یا تغییرات در نقش و عملکرد و عرض شبکه معابر و بازگشایی معبر جدید یا حذف معابر موجود در بافت تاریخی مغایرت اساسی است، با هرگونه احداث خیابان در محدوده بافت تاریخی خمینی‌شهر مخالفت می‌کند.
در بیست‌ونهم تیرماه ۱۴۰۱ توقفِ اجرا و بازنگری طرح جامع در محدوده بافت تاریخی توسط شورای عالی شهرسازی و معماری ایران تصویب شده که این مصوبه، بیست‌وششم مرداد ۱۴۰۱ نیز ابلاغ شده است.
در اردیبهشت ۱۴۰۱ نیز پس از بازدید میدانی و گزارش مدیرکل حفظ و احیای بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی کشور از بافت تاریخی خمینی‌شهر، مقرر می‌شود با محوریت اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان، ضمن توقف اجرای خیابان‌های جدید، وضعیت خیابان‌های اجراشده و درخواست‌های شهرداری به‌صورت کارشناسی بررسی شده و همچنین تهیه طرح ویژه بافت تاریخی از وزارت راه و شهرسازی پیگیری شود که در بیست‌ونهم تیرماه ۱۴۰۱ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به توقف اجرا و بازنگری طرح جامع در محدوده بافت تاریخی رأی می‌دهد.
با این همه، در بیست‌وپنجم مردادماه ۱۴۰۱ پس از جلسه ضرغامی با کمیسیون فرهنگی، درحالی که موضوع استیضاح او در مجلس مطرح شده بود و او به سوالات ۱۸ نماینده پاسخ داد، نامه موافقت با احداث خیابان به عرض ۲۰ متر از سوی جواد اوحدی، معاون امور مجلس، حقوقی و استان‌ها صادر و به مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان نیز ابلاغ می‌شود، درحالی‌که این مجوز در تضاد و مغایرت کامل با تمام رأی‌ها، مصوبات و نظراتی است که تاکنون صادر شده و مانع از احداث خیابان در بافت تاریخی خمینی‌شهر بوده است.
نظر شما