به گزارش خبرنگار ایمنا، حس زیبایی‌شناسی ازجمله احساسات مشترکی است که همه افراد آن را به شیوه‌های متفاوتی درک می‌کنند و با وجود اینکه این احساس در میان انسان‌ها مشترک است، دیدگاه، تعاریف و مصادیق هر شخص درخصوص مفهوم زیبایی با دیگری متفاوت است.
زیبایی واقعی باید بر اثر مرور زمان و با وجود تغییر در مدها و سلیقه‌ها همچنان جذاب بماند و جذابیت آن تحت تأثیر مد و تغییرات فرهنگی قرار نگیرد. امروزه مفهوم زیبایی صورت به سرعت درحال گسترش است. فلاسفه و روان‌شناسان بر این باور هستند که زیبایی امری نسبی است.
در گذشته، شاعران ملاک زیبایی را تعیین می‌کردند، اما در جوامع امروزی، مفهوم و معیار زیبایی توسط رسانه‌های جمعی یا شبکه‌های اجتماعی تعریف می‌شود. برخی رسانه‌ها با انتشار عکس‌های اغراق‌آمیز از بازیگران یا مدل‌ها، حس نارضایتی و ناامیدی را در بیننده این تصاویر ایجاد می‌کنند که منجر به از دست دادن اعتمادبه‌نفس و افسردگی می‌شود؛ همچنین تعریف زیبایی با ایجاد تفاوت گسترده میان اندازه ایده‌آل اجتماعی و بدن، باعث ایجاد استرس در میان افراد می‌شود و ماهیت خطرناک معیارها و استانداردهای زیبایی را در جامعه برجسته می‌سازد.
در هیچ قرنی به اندازه قرن حاضر، معیارهای زیبایی متغیر نبوده و این قرن دوره گسترش جراحی‌های زیبایی، تناسب‌اندام و تمایل به دستیابی به بهترین ظاهر است. از مهم‌ترین معیارهای زیبایی ایجاد شده در عصر حاضر می‌توان به شکل و ظاهر بینی، رنگ پوست، داشتن اندام لاغر، برجسته‌سازی لب و گونه و رنگ چشم اشاره کرد. در پی پدید آمدن معیارهای کنونی زیبایی، صف‌های طویل عمل‌های جراحی ایجاد شده، افسردگی، گوشه‌نشینی و دوری از اجتماع رشد یافته و حتی بسیاری از زندگی‌های مشترک تحت تأثیر قرار گرفته است.
افسردگی و کاهش اعتمادبه‌نفس از عوارض تغییر معیارهای زیبایی
یک جوان ۳۰ ساله به ایمنا می‌گوید: به قدری صورت‌ها و اندام بدون نقص به جامعه نشان داده شده است که افراد با چهره و اندام طبیعی، خود را غیرطبیعی می‌دانند، بر همین اساس به خودی خود از جامعه و حضور در اجتماعات فاصله می‌گیرند.
وی با بیان اینکه جراحی‌های زیبایی به شدت افزایش یافته و حتی کودکان و نوجوانان در آرزوی سن قانونی به سر می‌برند تا مجوز انجام آن را داشته باشند، می‌افزاید: بسیاری از این امور به وضوح نشان‌دهنده تجارت است؛ چراکه بسیاری از جراحی‌ها و اقدامات زیبایی نیازمند ترمیم هستند.
این جوان با تاکید بر اینکه افسردگی و کاهش شدید اعتماد به نفس از عوارض تغییر معیارهای زیبایی طبیعی بوده است، ادامه می‌دهد: وسواس نسبت به ظاهر، چهره، اندام و حتی پوشش در میان افراد افزایش یافته است، به‌طوری‌که بی‌نقص‌ترین اجزای صورت، پرنقص‌ترین دیده می‌شود!
زیبایی ساختگی؛ حرف اول در جامعه
یک جوان ۲۵ ساله در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: زیبایی بسیاری از افراد در جامعه ساختگی شده و نه تنها زنان، بلکه مردان نیز خود را پشت نقاب‌هایی مصنوعی که از عمل‌های جراحی به وجود آمده است، پنهان کرده‌اند.
وی با بیان اینکه چهره‌های ساختگی در جامعه مشابه یکدیگر شده است، می‌افزاید: زیباترین مردان و زنان برای تبلیغات در رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی انتخاب می‌شوند و ناخودآگاه تأثیراتی روی کاربران و بینندگان ایجاد می‌کنند که موجب پذیرفتن هر آنچه می‌خواهند می‌شود.
این جوان با بیان اینکه زیبایی در جامعه حرف اول را می‌زند، خاطرنشان می‌کند: در جامعه امروز، بسیاری از زیبایی‌های غیرطبیعی برای رسیدن به اهداف بهره می‌برند و بسیاری از افراد متخصص به ویژه زنان بااستعداد و با مهارت به همین علت از مشاغل فاصله گرفته‌اند.
مشاجره نوجوانان با خانواده‌ها درمورد انجام اقدامات زیبایی
یک نوجوان ۱۷ ساله به خبرنگار ایمنا می‌گوید: زیبایی و فعالیت‌های مرتبط با آن در جامعه نهادینه شده است؛ به طوری که نوجوانان از کوتاه‌ترین زمان ممکن مانند سه ماه تابستان برای انجام اقدامات زیبایی استفاده می‌کنند تا قبل از آغاز سال تحصیلی از احساس زیبا بودن لذت کافی برده باشند.
وی ادامه می‌دهد: انجام فعالیت‌های مرتبط با زیبایی نظیر تزریق ژل لب یا کاشت ناخن به سنین پایین‌تر جامعه رسیده و حتی نوجوانان با سن کمتر از ۱۷ سال نیز به این فعالیت‌ها روی آورده‌اند و به قدری این فعالیت‌ها برای آنها حائز اهمیت است که اگر مدت زمانی از انجام آنها بازبمانند، درگیر افسردگی و اضطراب می‌شوند.
این نوجوان با بیان اینکه جامعه به قدری تحت تأثیر معیارهای جدید زیبایی قرار گرفته که شاهد بروز مشکل و مشاجره نوجوانان با خانواده‌ها هستیم، تاکید می‌کند: با درنظرگرفتن شرایط موجود جامعه، به نظر می‌رسد که معیارهای زیبایی در ایران طی سال‌های آینده درگیر تحولات اساسی شود که کاملاً مخالف با سبک زندگی ما است.
تأثیر فشار رسانه‌ای بر معیارهای زیبایی
مصطفی زارعی، کارشناس رسانه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: تغییر رویکرد مد، لباس و حتی حوزه زیبایی‌شناسی از اوایل قرن بیستم که نشر مقاله‌ها آغاز شد، دیده می‌شود. با آمدن مدل‌ها به صفحه اول مجله‌ها، تولید لباس‌های متنوع و برنامه‌ریزی روی مدل‌ها برای تجارت، به نوعی حتی فرم بدن نیز دچار تغییر شد و به قدری این هجمه سنگین شده که جنبشی در غرب تحت عنوان «حس مثبت بدن» آغاز شد و در فضای مجازی به شدت فعال است.
وی می‌افزاید: می‌توان گفت با نمود حوزه تجارت در رسانه، تعارف جدید در حوزه زیبایی، مد، لباس و حتی رنگ مو تحت تأثیر قرار گرفته است. هنرمندان، سلبریتی‌ها و بلاگرها نیز با فعالیت‌های خود در رسانه، تعاریف جدیدی در حوزه زیبایی و زیباشناسی مطرح کردند. به علت گسترش و توزیع فضای مجازی و درپی آن افزایش کاربران فضای مجازی، دسترسی افراد به محتوای رسانه بیشتر شده و نوع پوشش یا حتی آرایش سلبریتی‌ها و هنرمندان، به نوعی الگو برای افراد جامعه تبدیل شده است.
این کارشناس رسانه با بیان اینکه گاهی با پخش شدن یک سریال تلویزیونی افراد علاقه‌مند می‌شوند تا خود را مشابه کاراکتر اصلی سریال کنند، تصریح می‌کند: بنابر موارد بیان شده، در تغییر معیارها، پلتفرم رسانه، محتوای موجود در رسانه و سلبریتی‌ها و افراد مشهور تأثیرگذار بوده است. بستر معرفی معیارهای زیبایی و ترویج آنها درحال‌حاضر بیشتر اینستاگرام است.
وی با بیان اینکه شاید حتی فروش برخی لوازم آرایش توسط سلبریتی‌ها خارج از فضای مجازی تخت عنوان جرایم مختلف نظیر قاچاق کالا شناخته شود، ادامه می‌دهد: فضای مجازی تعریف جدیدی برای حوزه زیبایی پدید آورد؛ به‌طوری‌که نوع آرایش، پوشش و حتی جراحی‌های زیبایی نوعی ابزار محسوب می‌شود و در حقیقت فشار رسانه‌ای بر معیارهای زیبایی می‌تواند تأثیرگذاری بسیاری داشته باشد.
فضای مجازی و علل افزایش جراحی‌های زیبایی
زارعی با بیان اینکه حتی خود سلبریتی‌ها نیز تحت تأثیر فضای رسانه قرار می‌گیرند و اقدامی را که موافق میل آنها نیست انجام می‌دهند، می‌گوید: در گذشته نفوذ رسانه‌های جمعی و سریال‌ها به قدری زیاد بوده که بر پوشش جامعه توان اثرگذاری داشته است؛ درحال‌حاضر نیز رسانه فعالیت خود را پیش می‌برد و تعریفی که در حوزه زیبایی پدید می‌آورد، توسط مردم پذیرفته می‌شود.
وی با بیان اینکه تبلیغ بلاگرها، انجام جراحی‌های زیبایی توسط سلبریتی‌ها و مد شدن تبلیغات حوزه پزشکی منجر به افزایش جراحی‌های زیبایی شده است، اضافه می‌کند: طبق یک مطالعه انجام شده در سال ۱۳۹۸ در حوزه عمل‌های زیبایی، تعداد بسیاری از درخواست کنندگان عمل‌های زیبایی در مراکز، با واسطه یا بی‌واسطه با فضای مجازی در ارتباط بوده‌اند، از طریق فضای مجازی به پزشک معرفی شده‌اند یا نوع عمل زیبایی انتخابی آنها، الهام گرفته از فضای مجازی بوده است.
تعریف ناهنجاری به عنوان هنجار توسط رسانه
این کارشناس رسانه با بیان اینکه به عنوان مثال با استفاده یکی از سلبریتی‌ها از تتوی فراوان روی بدنش، افراد زیادی به استفاده از تتو ترغیب شدند، اظهار می‌کند: شاید زمانی استفاده از تتو بار منفی به همراه داشت و از آن تحت عنوان ناهنجاری یاد می‌شد اما اکنون طیفی از جوانان به عنوان برند زیبایی از آن یاد می‌کنند و حتی نگاه منفی به آن وجود ندارد؛ در واقع رسانه و فضای مجازی به گونه‌ای زیبایی را تعریف کرده است که فعالیت دارای بار منفی در گذشته، دیگر دارای بار منفی نیست.
وی با بیان اینکه یکی از کارکردهای رسانه، پذیرش هنجار به عنوان ناهنجاری و ناهنجاری به عنوان هنجار به افراد است، می‌افزاید: قطعاً در آینده هرچه رسانه تعریف کند، تبدیل به معیار خواهد شد و رسانه با تولید محتوا، معیارهای زیبایی را تغییر می‌دهد. گروهی از جامعه نیز با نیاز به دیده شدن و نداشتن موضوعی برای عرضه، با تعریف مدلی از زیبایی توسط رسانه‌ها، به سمت مدل‌های جدید سوق پیدا می‌کنند تا حداقل گروهی اندک به واسطه این اقدام آنها را ببینند.
زارعی، تصریح می‌کند: بسیاری از مدل‌ها از لاغری شدید رنج می‌برند و برخی برای رسیدن به این معیار، اقدام به درآوردن دنده‌های خود می‌کردند یا برای داشتن قدی بلندتر، با جراحی ضایعه‌هایی را به بدن خود اضافه می‌کردند. حتی اگر رسانه کوتاهی قد را به عنوان یک معیار زیبایی تعریف کند، احتمال دارد که فرد اقدام به قطع مقداری از بدن خود کند تا با معیار بیان شده تطبیق داشته باشد.
تبدیل زیبایی به ضدارزش در صورت پوشاندن سایر ارزش‌ها
احسان کاظمی، روان‌شناس در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: زیبایی نه تنها خود ارزش است بلکه می‌تواند به سایر موارد زندگی نیز ارزش دهد اما تا زمانی ارزش محسوب می‌شود که روی سایر ارزش‌ها را نپوشاند. اگر افراد تنها زیبایی را ارزش محسوب کنند و به دنبال کسب سایر ارزش‌ها نروند به افرادی تک‌بعدی تبدیل می‌شوند و در چنین موقعیتی به علت اینکه این ارزش روی سایر ارزش‌ها را پوشانده و آنها را کم‌رنگ کرده است، نمی‌تواند نقش ارزشی در زندگی داشته باشد.
وی با بیان اینکه همه افراد زیبایی را دوست دارند و از آن لذت می‌برند، می‌افزاید: اگر از زیبایی به عنوان یک وسیله بهره گرفته شود و فرد تنها تمسک به آن بجوید، به یک ضدارزش تبدیل می‌شود؛ چراکه در چنین موقعیتی زیبایی روی سایر ارزش‌ها را پوشانده، فرد را از کسب سایر ارزش‌ها منع کرده، در خدمت ضدارزش‌ها بوده و منجر به تخریب خود و دیگران شده است.
متفاوت شدن معیارها در جامعه
این روان‌شناس با بیان اینکه همه مفاهیم زندگی و معیارها دستخوش تغییر می‌شوند و فرد نمی‌تواند تنها با داشتن ارزش زیبایی برای خود ارزش‌آفرینی کند، تصریح می‌کند: در طول چند دهه گذشته معیارهای بسیاری نظیر معیارهای دین‌داری، تحصیلات و شغل دچار تغییر شده که زیبایی نیز جزو این معیارها است؛ بنابراین در صورتی که افراد تنها به ارزش زیبایی تمسک بجویند در طول زندگی، مجبور به تغییر بنابر تغییرات صورت گرفته هستند.
وی با بیان اینکه ترس از فاصله گرفتن از معیارهای ایجاد شده توسط رسانه‌ها، تبلیغات، پیر شدن، چروک شدن صورت و چاق شدن خود منجر به ایجاد اضطراب می‌شود، ادامه می‌دهد: معیارهای جامعه متفاوت شده؛ چراکه ارزش‌ها در جامعه به یک اندازه رشد نکرده و به قدری که باید به مواردی نظیر دانایی، هنر و مهارت‌های ارتباطی اهمیت داده شود، اهمیت داده نشده است.
دامن زدن تجارت زیبایی به تغییر سریع معیارها
کاظمی با تاکید بر اینکه فرزندان والدینی که آنها را تنها به درس محدود می‌کنند تک‌بعدی تربیت می‌شوند، می‌گوید: هنگامی که افراد به یک دختربچه برخورد می‌کند از جمله «چقدر زیباتر شدی» استفاده می‌کنند و به وی می‌آموزند که تو باید زیباتر و متعاقب آن، محبوب‌تر شوی تا بیشتر مورد توجه قرار بگیری. زیبایی، ارتباط بسیار نزدیکی با جسم و ظاهر انسان دارد و قابل دسترسی بیشتر است.
وی با بیان اینکه انسان هر روز ظواهر خود را بررسی و با معیارهای تبلیغات و رسانه‌ها مقایسه می‌کند، اضافه می‌کند: زیبایی، تجارتی پر رونق شده است و به تغییرات سریع معیارها دامن می‌زند و به افراد گوشزد می‌کند که وقتی می‌توانید زیباتر باشید، چرا خود را زیباتر نمی‌کنید! سرمایه‌گذاری بسیاری روی کسب و کار زیبایی وجود دارد و تبلیغات، رقابت و چشم و هم‌چشمی نیز به شرایط موجود دامن می‌زند.
تغییر معیارهای زیبایی و چرخیدن چرخ اقتصادی!
این روان‌شناس با اشاره به اینکه در فیلم‌های پرفروش رسانه از مانکن‌ها به عنوان بازیگر استفاده می‌کنند، اظهار می‌کند: بنابر وضعیت موجود، معیارهای زیبایی باید تغییر کند تا چرخه اقتصادی موجود به حرکت خود ادامه دهد. هنگامی که توجه جامعه به عناصر و مؤلفه‌های پیش‌پا افتاده و ظاهری باشد، افراد برای زیبایی خود میلیون‌ها تومان هزینه می‌کنند اما برای سلامت روان خود اهمیتی قائل نیستند.
وی با بیان اینکه زیبایی روان و ذهن افراد در نظر گرفته نمی‌شود، می‌افزاید: زیبایی بیشتر در معرض دید است و به همین علت بیشتر در معرض قضاوت و دستکاری قرار خواهد گرفت. هنگامی که یک فرد زیباتر باشد، سایر افراد بیشتر تحت تأثیر صحبت‌های او قرار می‌گیرند و درپی این تأثیر، شاهد پرداختن افراد بسیار زیبا در اینستاگرام به روان‌شناسی زرد و بدون مطالعه هستیم که دنبال‌کنندگان بسیاری دارند.
تجارت حرف اول جوامع امروز / انسان جهان سوم باقی‌مانده در تفکر عینی
کاظمی با بیان اینکه زیبایی توهم ایجاد می‌کند، تصریح می‌کند: نه تنها افراد بلکه منازل و آشپزخانه‌ها هر روز به سمت لوکس‌تر شدن پیش می‌روند و هنگامی که یک جامعه به سمت لوکس شدن پیش برود نشانگر این است که تجارت در آن جامعه حرف می‌زند.
این روان‌شناس با بیان اینکه اقدام به دستکاری زیبایی گاهی ریشه‌های روان‌شناختی دارد، می‌گوید: برخی از افرادی که اقدام به دستکاری زیبایی خود می‌کنند، درگیر تنفر از خویشتن هستند و قصد دور شدن از خود واقعی خود را دارند. برخی افراد نیز تنها برای خاص بودن به سمت چنین فعالیت‌هایی سوق پیدا می‌کنند، برخی دیگر افرادی هستند که اعتماد به نفس پایینی دارند و به همین علت مجبور به دستکاری خود می‌شوند.
وی اضافه می‌کند: فرهنگ دیده شدن و تماشاگری ایجاب می‌کند اگر فرد چیزی دارد، عیان باشد. فردی نمی‌تواند بگوید روح یا قلبی بزرگ دارد؛ چراکه دیده نمی‌شود و هرچه دارد را برای دیده شدن باید در ویترین وجود خود قرار دهد تا ارزش پیدا کند. تفکر عینی به معنی باور کردن آنچه که دیده و لمس می‌شود است و انسان جهان سوم در تفکر عینی باقی مانده است.
گمشده نسل امروز هیجان مثبت و شادی است
کاظمی اظهار می‌کند: برخی جملات نظیر «هر فعالیتی که به تو احساس خوب می‌دهد را انجام بده» قابلیت تعمیم زمانی و مفهومی ندارند و نمی‌توان گفت همیشه در طول زندگی هر فعالیتی که احساس خوب به همراه دارد را باید انجام داد. حس خوب باید در کنار سایر مؤلفه‌ها معنی یابد و نمی‌توان فعالیتی خطرناک را به علت اینکه احساسی خوب می‌دهد، امتحان کرد.
وی می‌افزاید: چرا برخی افراد حاضر به تحمل دردهای شدیدی برای تغییر در ظاهر خود هستند اما افسردگی دارند؟ چه تضمینی وجود دارد که فعالیت مدنظر افراد که احساس خوبی به همراه دارد به آنها احساس خوب، ماندگار و عمیق بدهد؟ گمشده نسل امروز هیجان مثبت و شادی است و به قدری برای آن در خانواده، رسانه و نهادهای اجتماعی برنامه‌ریزی نشده است که خود افراد با اقداماتی ناموثر نسبت به تزریق احساس خوب به خود، اقدام می‌کنند؛ البته صاحبان بیزینس‌های زیبایی نیز در این امر نقش مهمی ایفا کرده‌اند.
معیارهای انسان سالم تغییر کرده است!
این روان‌شناس تصریح می‌کند: اقدامات زیبایی در موارد لزوم منعی ندارد اما گاهی فرد به صورت مداوم ظاهر خود را تغییر می‌دهد و حاضر به تزریق هورمون یا استفاده از داروهای خطرناک است تا به شکل ظاهری دلخواه برسد؛ چنین اقداماتی نوعی خودتخریبی برای یافتن یک گمشده است. جمله «یکم به خودت برس» در جامعه تبدیل به فاجعه شده است. معیارهای انسان سالم تغییر کرده است و افراد همه چیز را به چشم سرگرمی می‌بینند.
وی ادامه می‌دهد: افراد احساس می‌کنند زیباتر شدن یعنی حال خوب داشتن؛ زیبایی به انسان حال خوب می‌دهد اما این در صورتی است که روی سایر ارزش‌ها را نپوشاند، خود به عنوان ضدارزش عمل نکند و در جهت تخریب سلامت فرد و جامعه ایفای نقش نکند.
کاظمی خاطرنشان می‌کند: جامعه ایران، بسیار تحت تأثیر معیارهای جامعه غربی قرار گرفته که از طریق رسانه‌های غربی و ستاره‌های هالیوودی نشان داده می‌شود و شرایط موجود در آن روزبه‌روز بدتر خواهد شد و هنگامی که تتو روی حساس‌ترین و خطرناک‌ترین قسمت‌های بدن تبدیل به مد می‌شود، بعید نیست قطع یک عضو از بدن در آینده نیز جزو معیارهای زیبایی محسوب شود.
نظر شما