به گزارش ایمنا و به نقل از روابط عمومی بوستان کتاب عاشورا و نهضت حسینی یکی از فرازهای شکوهمند تاریخی است که در آن جبهه حق و باطل درنبردی نابرابر روی‌هم قرار گرفتند اما سرانجام جبهه حق در حافظه تاریخی ماند و الگویی برای همه بشریت شد. بی‌تردید این نبرد تاریخ‌ساز مجنون اصحاب فداکار امام حسین (ع) بود که به پیروی از امام خود حاکمیت ستم را برنتابیدند؛ همان اصحابی که امام حسین (ع) همیشه ایمان و پایمردی‌شان را می‌ستود.
شرح‌حال این رادمردان موضوعی است که اثر حاضر با استناد به منابع دسته اول و معتبر و بر پایه پژوهش تاریخی با قلمی روان و به شکل منظم و دسته‌بندی‌شده به آن پرداخته است.
تعداد اصحاب امام حسین (ع) از مدینه تا کربلا در نوسان و ریزش و رویش بوده و در تاریخ به‌دقت و درستی ثبت‌نشده است، ازاین‌رو ارائه آمار دقیق و شفاف از تعداد و نام آن‌ها ممکن نیست اما عمده اقبال قابل‌اعتنا که ناظر به تاریخ عاشورا و شهادت شهدا در تاریخ ثبت‌شده، بین ۷۲ تن تا بالای ۱۰۰ نفر به اختلاف ذکرشده است اما مشهور بین مردم و برخی ارباب مقاتل تعداد اصحاب امام (ع) ویاران آن حضرت ۷۲ تن است.
شهدای کربلا در حقیقت به چهار دسته تقسیم می‌شوند: شهدای که پیش از واقعه عاشورا و حضور امام حسین (ع) به سرزمین کربلا جان خود را فدای جانان کردند؛ مانند مسلم بن عقیل. دسته دیگر شهدایی بودند که بعد از واقعه عاشورا به دست جلادان حکومت اموی بدون هیچ جرم و گناه به شهادت رسیدند مانند طفلان مسلم. برخی نیز در عصر عاشورا و پس از پایان حادثه عاشورا و شهادت امام حسین (ع) شهید شدند، مانند «هفهاف بن مهند راسبی» و دسته چهارم، شهدایی بودند که در رکاب امام حسین (ع) در حضور آن امام دسته‌جمعی شهید شدند.
در این کتاب، نام افرادی را یادآور می‌شود که در کربلا حضور داشتند و در روز عاشورا درنبرد با سپاه عمربن سعد جنگیدند اما ازقضای روزگار به شهادت نرسیدند و در حال جان دادن بودند اما به اسارت درآمدند مانند حسن بن حسن (معروف به حسن مثنّی فرزند امام حسن مجتبی (ع)).
تعداد زیادی از افرادی که نامشان در این کتاب در زمره شهدا آمده، سند معتبری در حضور و شهادتشان وجود ندارد، بلکه قول ضعیفی بر حضورشان در کربلا و شهادتشان است و علت یادآوری شرح‌حالشان بدان جهت است که کتاب مشتمل بر تمامی اسامی شهدا باشد؛ در این کتاب نام برخی از افراد آمده که هرگز در زمره شهدای کربلا نبودند، بلکه حتی امام (ع) را هم همراهی نکردند، ولی یادآوری نام آن‌ها برای توجه و تنبّه است که گاهی همای سعادت بالای سر انسان می‌نشیند، اما شیطان نفس و حب جان و مال، مانع از رسیدن به آن سعادت و سعادت می‌شود، مانند عبدالله بن حر جعفی.
ساختار اثر
این اثر در سه فصل تعریف‌شده است که در فصل اول «مروری کوتاه بر زندگی امام حسین (ع)» شده که ازجمله مباحث این فصل می‌توان به تاریخ ولادت حضرت، رؤیای صادقه ام الفضل، مراسم نام‌گذاری و سایر سنت‌های اسلامی، حسین (ع) از منظر قرآن و از نگاه رسول خدا (ص) و اصحاب، پیشگویی شهادت حسین (ع)، عبور امیرمؤمنان از کربلا، کربلا محل نزول فرشتگان (ع) اجمالی از دوران زندگانی امام حسین (ع) پس از رحلت پیامبر اسلام (ص)، حضور امام حسین (ع) در جنگ‌های زمان پدر، چگونگی آغاز نهضت امام (ع) و مخالفت بایزید (ع) وداع امام (ع) با مزار رسول خدا (ص)، امام (ع) و خروج از مدینه، دلیل انتخاب مکه برای هجرت، و دعوت مردم کوفه از امام (ع) اشاره کرد.
نویسنده در دومین فصل از این اثر به «شهدای بنی‌هاشم در کربلا» پرداخته که در این میان می‌توان به جعفر بن علی بن ابیطالب، جعفر بن عقیل، حسن بن حسن (معروف به حسن مثنی)، طفلان مسلم بن عقیل، عباس بن علی، ابوبکر بن علی عبدالله بن مسلم بن عقیل، علی‌اصغر، علی‌اکبر، عون بن جعفر طیار، قاسم بن حسن، و مسلم بن عقیل بن ابیطالب اشاره کرد.
«شهدای کربلا از اصحاب ویاران» عنوان سومین و آخرین فصل از این اثر است که برخی از شهدا عبارت‌اند از: ابراهیم بن حسین اسدی، انس بن حارث کاهلی، انیس بن معقل اصبحی، بریر بن خضیر همدانی مشرقۀ، جابربن حجاج تَیمی، جوین بن مالک تمیمی، حبیب بن مظاهر، حجاج بن یزید سعدی، حر بن یزید ریاحی، حنظله بن اسعد شبامی، زهیر بن بشر خثعمی، زیر بن قین بجلی، سعد بن حرث خزاعی، عابس بن ابی شبیب شاکری.
برشی از اثر
اصحاب امام حسین (ع) چند نفر بودند؟
به نظر نگارنده تعداد ۷۲ تن که در بین مردم شایع و رایج است، اصحاب ویاران غیر بنی‌هاشم است؛ همین تعداد هم خیلی روشن نیست که اگر شهدای بنی‌هاشم را به آن‌ها بیفزاییم، بالای یکصد نفر می‌شوند. مؤید این نظر، قول مورخان عالی‌مقام شیعی و زیارت‌نامه‌ها و مدارک دیگر است که به قول برخی از آنان می‌پردازیم:
شیخ مفید می‌نویسد: «اصحاب امام حسین (ع) در روز عاشورا ۳۲ سواره و ۴۰ نفر پیاده بودند.
علامه مجلسی از محمدبن ابوطالب روایت می‌کند که پیاده‌نظام سپاه امام (اعم از بنی‌هاشم ویاران و اصحاب) ۸۲ تن بوده‌اند.
در زیارت ناحیه مقدسه که بر یکایک شهدا، اعم از شهدای بنی‌هاشم ویاران و اصحاب سلام و درود داده‌شده، تعداد این افراد به ۸۱ تن می‌رسد.
سید بن طاووس از امام باقر (ع) روایتی نقل می‌کند که حضرت فرمود: «و انهم کانوا خمسه و اربعین فارسا و مأه راجلاً؛ همانا اصحاب امام حسین (ع) ۴۵ سواره و یکصد تن پیاده بودند.
با توجه به اختلاف اقبال در تعداد شهدای کربلا از بین ۷۲ تا ۱۴۵ نفر، در این کتاب به استناد مدارک منابع تاریخی، نام ۱۴۷ آمده است که جمعی از این تعداد، شهدای قبل از عاشورا هستند، مانند مسلم بن عقیل است، تعدادی از این اسامی شهادتشان در کربلا محل تردید است و برخی از آن‌ها افرادی هستند که قصد پیوستن به کاروان حسینی داشتند اما توفیق نیافتند، مانند طرماح بن عدی؛ و برخی هم با امام حسین (ع) سر سازش و یاری نداشتند، مانند من عبیدالله بن حرّ جعفی و برخی هم مجروح شدند و بعد از عاشورا از معرکه قتال جان سالم به دربردند.
آنچه به نظر مؤلف قابل‌اعتماد است، تعداد افرادی که طبق مدارک موجود، در کربلا به شهادت رسیدند، بیش از ۷۵ و کمتر از ۱۲۰ نفراست و الله العالم.
سلمان بن مضارب بجلی (از شهدای کربلا)
سلمان فرزند مضارب بن قیس انماری بجلی پسرعموی زهیر بن قین است. بجلی منسوب به بجیله از اعراب قحطانی یمنی الاصل است.
او ساکن کوفه بود و در سال ۶۱ هجری همراه زهیر ابن قین در سفر حج رفت و در بین راه بازهم خدمت امام رسید آنان باهم وارد کربلا شد و او در روز عاشورا بعد از نماز ظهر و پیش از قین به شهادت رسید.
گفتنی است علاقه‌مندان برای بهره‌مندی از تخفیف ۱۰ خرید این کتاب می‌توانند به سایت مؤسسه بوستان کتاب به آدرس www.bustaneketab.ir مراجعه کنند.
نظر شما