به گزارش خبرنگار ایمنا، مدیریت پسماندها به‌ویژه در کلان‌شهرها یکی از ضروری‌ترین محورهای توسعه پایدار محسوب می‌شود و به عوامل زیادی همچون تولید، جمع‌آوری، حمل‌ونقل، دفع و بازیافت آن بستگی دارد و محدوده مدیریت این مقوله بسیار وسیع و متغیر است؛ لذا راهکار اساسی و اصولی آن مدیریت صحیح و تدوین برنامه راهبردی است.
امروزه ساماندهی مناسب و اصولی زباله‌های شهری یکی از معضلات جدی در شهرهای مختلف است؛ در بیشتر شهرهای پیشرفته دنیا، حجم زیادی از زباله‌ها بازیافت می‌شود و به گفته کارشناسان، دفن زباله روشی منسوخ شده در دنیا محسوب می‌شود، چرا که این روش پیامدهایی زیست‌محیطی زیادی همچون وارد شدن شیرابه زباله‌ها به منابع آب و آلوده کردن آنها را در پی خواهد داشت.
یکی از روش‌هایی که در مدیریت شهری برای مقابله با این معضل به‌کار گرفته می‌شود، روش تفکیک پسماند از مبدا است که با استفاده از ظرفیت مشارکت‌های مردمی و تشکل‌های زیست‌محیطی انجام می‌شود و مدیریت پسماند شهرداری اراک نیز به‌تازگی تدابیری را برای آغاز مجدد این طرح در شهر اندیشیده و سامانه هوشمند مدیریت جمع‌آوری پسماند خشک را راه‌اندازی کرده است؛ هر چند به‌ناچار برای بعضی از زباله‌ها باید روش دفن را به کار برد که رعایت استانداردهای بهداشتی در این امر نیز با چالش‌های اقتصادی و زیست‌محیطی خاصی روبه‌رو است.
مجموع این عوامل مدیریت پسماند را به یکی از چالشی‌ترین حوزه‌های مدیریت شهری تبدیل کرده است، زیرا غفلت و ناکارآمدی در هر یک از این موارد تبعات زیست‌محیطی و اجتماعی بسیاری را برای شهروندان به همراه خواهد داشت.
دفن زباله‌ها، تلف کردن منابع ملی است
سیاوش آقاخانی، کارشناس محیط زیست با بیان اینکه به طور کلی سیاست دفن زباله به جز در موارد خاص در دنیا منسوخ شده است و امروزه در شهرهای پیشرفته جهان به زباله به عنوان سرمایه قابل برگشت به چرخه تولید نگاه می‌شود، می‌گوید: دفن زباله علاوه بر معضلات زیست‌محیطی بسیاری که به همراه خواهد داشت، نابودی منابع قابل بازیافت را نیز به همراه دارد.
وی می‌افزاید: به‌رغم پیگیری‌های انجام شده، شهرداری اراک طی سال‌های گذشته نتوانسته است سیستم بازیافت زباله شهری را راه‌اندازی کند؛ در بسیاری از شهرها و کشورها به غیر از زباله‌های خاصی که برای دفن آن الزام‌هایی وجود دارد، بیش از ۹۵ درصد زباله‌های شهری را در سیستم بازیافت مجدداً مورد استفاده قرار می‌دهند و دفن زباله تنها برای پنج درصد از زباله‌های باقی مانده که الزامات قانونی و شرعی دارد به کار گرفته می‌شود، چرا که دفن زباله‌ها حتی در اصولی‌ترین شکل ممکن، تلف کردن منابع ملی است.
این کارشناس محیط زیست اظهار می‌کند: در سال‌های گذشته دفن زباله در شهر اراک در شرایط بسیار بدی انجام می‌شد، اما در حال حاضر این اقدام در مرکز دفن شهر اراک به شکل اصولی‌تری دنبال می‌شود، اما مهم‌ترین چیزی که در این روند باید مورد توجه مدیریت شهری قرار گیرد، انجام یک یا دو مرحله سبک‌سازی در زباله‌ها است تا پس از تفکیک اولیه، در مکان مناسب و با روشی مطلوب دفن شود.
وی با بیان اینکه یکی از بدترین مناطق شهر اراک برای دفن زباله در نظر گرفته شده است و این اقدام باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی شده است که باید در یک افق بلندمدت جابه‌جایی محل این کار صورت گیرد، تصریح می‌کند: از آنجا که ایجاد مرکز دفن جدید هزینه‌بر است، در حال حاضر باید سیاست‌های تفکیک زباله در دستور کار شهرداری قرار گیرد، در نحوه دفن زباله نیز باید در ابعاد و عایق‌بندی سطح زیر ترانشه و نحوه ریختن زباله، اصول مهندسی به‌کار گرفته شود؛ البته باید ماهیت پسماندهای مناطق مختلف را شناسایی کرد تا با برآوردی که در این زمینه صورت می‌گیرد، تفکیک ترانشه‌ها برای زباله‌های صنعتی، بیمارستانی و کشاورزی انجام شود.
آقاخانی خاطرنشان می‌کند: ترانشه‌های زباله در اراک تا حد زیادی استانداردسازی شده است، اما باید کوبش سطح و عایق سطح زیر برای جلوگیری از نشت شیرابه زباله به زمین نیز انجام شود، البته در بسیاری از کشورها، برای خروجی شیرابه زباله‌ها، سامانه‌های پساب در نظر گرفته می‌شود تا در بلندمدت و با فشار زباله‌های دفن شده، رطوبت جذب شده از راه کانال مخصوصی خارج شود و آب‌های زیرزمینی را آلوده نکند.
شهروندان اراکی عوارض خود به شهرداری را با پسماندها تهاتر کنند
مهدی فدوی، رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری اراک در این باره می‌گوید: طبق قانون مدیریت پسماندها، مدیریت اجرایی پسماندها غیر از پسماندهای صنعتی و ویژه در شهرها و روستاها و حریم آنها به عهده شهرداری‌ها و دهیاری‌ها است و بر اساس ماده ۱۶ قانون مدیریت پسماندها، نگهداری، مخلوط کردن، جمع‌آوری، حمل‌ونقل، خرید و فروش، دفع، صدور و تخلیه پسماندها در محیط نیز باید بر اساس این قانون انجام شود و در غیر این صورت افراد متخلف جریمه نقدی خواهند شد؛ این در حالی است بسیاری از ضایعاتی‌ها تحت عنوان خرید و فروش آهن‌آلات و ضایعات، پسماند خشک را به فروش می‌رسانند، لذا باید این قانون مورد اصلاح قرار بگیرد تا مدیریت اجرایی پسماند در شهرداری بتواند در زمینه به‌کارگیری روش‌های مورد تأیید در بازیافت نیز مجوزهای لازم را دریافت کنند و فعالیت داشته باشند.
وی می‌افزاید: در کلان‌شهرهای قم و مشهد این روند تا حدودی اصلاح شده است به گونه‌ای که افرادی که مشغول خرید و فروش ضایعات در شهر هستند، باید برای دریافت مجوز کسب به شهرداری مراجعه کنند، زیرا شهرداری عهده‌دار جمع‌آوری زباله‌ها است، از این‌رو زباله‌های شهری از اموال شهرداری محسوب می‌شود و مجوزها مربوط به جمع‌آوری آن نیز باید از طریق این سازمان کسب شود.
رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری اراک اظهار می‌کند: در این کلان‌شهر با پیش‌بینی اپلیکیشن «اکو» که توسط یک شرکت استارت‌آپ در مشهد طراحی شده است، قصد تفکیک پسماند خشک و تر را داریم که امیدواریم با همکاری شهروندان بتوانیم از این طریق به بهبود مدیریت پسماند در شهر بپردازیم؛ همچنین در صدد ایجاد شرایطی هستیم تا شهروندان بتوانند عوارض خود به شهرداری را با پسماندها تهاتر کنند.
وی با بیان اینکه اختصاص بودجه منطقه‌ای جهت مدیریت تجمیع محل‌های دفن زباله با توجه به شرایط اقلیمی و منطقه‌ای از دیگر موضوعاتی است که در حال پیگیری آن هستیم، ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه در اراک از تجهیزاتی همچون لندفیل بهداشتی زباله و کارخانه پردازش زباله برخوردار هستیم، از سال ۹۵ مقرر شد زباله‌های شهرستان‌های اطراف برای دفن اصولی به اراک منتقل شود، اما دهیاری‌های این مناطق حدود سه میلیارد تومان از هزینه‌های شهرداری برای این کار را پرداخت نکرده‌اند.
فدوی می‌افزاید: با توجه به مذاکرات انجام شده با بخشدار جدید، مقرر شده است روند اداری این کار از طریق بخشداری انجام شود، اما این مسئله باید در سطح ملی به تمام فرمانداری‌ها ابلاغ شود، زیرا انجام این اقدامات هزینه دارد و شهرداری نمی‌تواند در صورت پرداخت نشدن هزینه‌ها، از انجام وظایف خود سر باز بزند چرا که دفن نکردن زباله‌ها تبعات اجتماعی دارد.
وی با بیان اینکه لندفیل‌های مرکز دفن پسماند نیاز به لاینرهای مجهزی هستند که قیمت بالایی دارد، تصریح می‌کند: این لاینرها مانع از نشت شیرابه‌های زباله‌ها به زمین می‌شود؛ هر چند در حال حاضر در مرکز دفن اراک یک لندفیل بهداشتی مجهز به لاینر وجود دارد و پسماندهای عفونی را پس از بی‌خطرسازی در اینجا دفن می‌کنیم، اما در صورت پر شدن این لندفیل با توجه به اینکه هزینه لاینرها زیاد است، برای توسعه لندفیل‌ها جهت ایجاد لاینر با مشکلات مالی مواجه خواهیم شد، از این‌رو نیاز است وزارت کشور بودجه‌ای را برای خرید لاینر به شهرداری‌ها اختصاص دهد تا بتوانیم برای لندفیل‌های بعدی نیز لاینر داشته باشیم.
انتقال روزانه ۳۸۰ تن زباله به محل دفن
حسن قربانی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اراک می‌گوید: روزانه نزدیک به ۳۸۰ تن زباله به محل دفن آن در اراک منتقل می‌شود؛ در این راستا هماهنگی‌ها با یک شرکت پیمانکار انجام و قرارداد پنج ساله منعقد شده است تا شهروندان پسماندهای خشک خود را تحویل نیروهای شهرداری تحویل دهند.
وی می‌افزاید: حدود ۸۰ تن از پسماند جمع‌آوری شده در شهر از روستاها و مناطق اطراف جمع‌آوری می‌شود، زیرا در زمینه پسماند رویکرد کلی در سطح کشور بر این مبنا قرار گرفته است که مراکز دفن تا حد امکان تجمیع شود تا از این طریق سرمایه‌گذاری در این زمینه و کمپوست زباله‌ها نیز به آسانی صورت گیرد.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اراک ادامه می‌دهد: در همین خصوص دهیاری‌ها مبلغ قابل توجهی را به شهرداری اراک بدهکار شده‌اند که با هماهنگی فرمانداری، فرصتی برای پرداخت این بدهی در نظر گرفته شده است.
نظر شما