به گزارش خبرنگار ایمنا، جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا روز جمعه _پانزدهم ژوئیه، بیست‌وچهارم تیرماه_ با پرواز مستقیم از تل‌آویو به عربستان سعودی سفر کرد تا علاوه بر دیدار با مقامات عربستان و امضای تفاهمنامه‌های فی‌مابین در نشست سران کشورهای متحد آمریکا در خلیج فارس شرکت کند.
به گفته کارشناسان، بایدن در سفر به عربستان سعودی سه هدف اصلی را دنبال می‌کند؛ سیاست اعلامی و رسمی آمریکا بهبود روابط عربستان و آمریکا به صورت کلی است اما از تحلیل شرایط موجود در روابط دو کشور می‌توان این برداشت را داشت که در شرایط موجود و در فضای روابط فعلی عربستان و آمریکا مهمترین هدف بایدن از این سفر متقاعد کردن عربستان سعودی است تا تولید نفت خود را افزایش دهد و به بازار انرژی کمک کند چون این بازار جهانی تحت تأثیر تحریم روسیه قرار دارد و آمریکا می‌خواهد شرایط را تغییر دهد.
قیمت نفت و گاز بالا رفته و این وضعیت در داخل آمریکا و اروپا تأثیر گذاشته و تورم را به عدد بی‌سابقه ۹ درصد رسانده است که در ۴۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. از طرفی افزایش قیمت سوخت موجب نارضایتی شده است. قیمت پنج دلار برای هر گالن بنزین، برای آمریکایی‌ها سنگین است.
دومین هدف آمریکا این است که با عربستان سعودی قراردادهای جدیدی ببندد و سلاح‌های بیشتری بفروشند و رونقی بر وضعیت شرکت‌های تولید کننده سلاح در آمریکا بدهند. این موارد درحالی است که بایدن به دلیل سیاست‌های آل سعود در یمن و قتل خاشقچی به شدت به عربستان انتقاد می‌کرد اما امروز همه‌چیز را فراموش کرده و به سمت عمل‌گرایی رفته است.
سومین هدف تعیین تکلیف در مورد جنگ یمن است؛ اکنون آتش‌بس برقرار شده اما دولت فراگیری در یمن تشکیل نشده است و حتی در سیاست رسمی بایدن که فشار بر عربستان برای خروج از یمن بود امروز با بی‌تفاوتی آمریکا روبه‌رو هستیم، در این بین حتماً در مورد برجام و ایران نیز گفت‌وگو خواهد شد.
رئیس‌جمهور آمریکا در دیدار با بن سلمان با اشاره به توافق مشارکت و همکاری این کشور با عربستان سعودی افزوده بود: با رهبران عربستان درباره پرونده امنیت انرژی و عرضه نفت، تقویت موقعیت خود در دهه‌های آینده و نیازهای امنیتی و نظامی عربستان و نیز مسئله حقوق بشر و نیاز به اصلاحات صحبت کردیم گفت‌وگو کردیم.
بایدن گفته بود: با رهبران عربستان درباره پرونده امنیت انرژی و عرضه نفت، تقویت موقعیت خود در دهه‌های آینده و نیازهای امنیتی و نظامی عربستان و نیز مسئله حقوق بشر و نیاز به اصلاحات صحبت کردیم گفت‌وگو کردیم. ما برای روسیه و چین در خاورمیانه خلاء ایجاد نمی‌کنیم و تمام تلاشم را برای افزایش عرضه نفت به آمریکا انجام خواهم داد.
در دیدار جو بایدن و مقامات عربستان، آمریکا و عربستان سعودی در بیانیه‌ای مشترک با تکرار لفاظی‌های خود علیه کشورمان بر لزوم جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تاکید کردند.
همچنین در این بیانیه آمده است که بایدن به‌علاوه بر تعهد مستمر ایالات متحده به حمایت از «امنیت و دفاع ارضی عربستان سعودی و تسهیل توانایی این کشور برای به دست آوردن قابلیت‌های لازم برای دفاع از مردم و سرزمینش در برابر تهدیدهای خارجی» تاکید کرده است.
برای بررسی سفر جوبایدن رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان و دیدار با ملک سلمان پادشاه عربستان و ولیعهد این کشور با احمد دستمالچیان، کاردار سابق ایران در عربستان به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
هدف سفر جو بایدن به عربستان چه بود؟
سفر بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در این مقطع به این دلیل حائز اهمیت است که منطقه غرب آسیا پس از بهار عربی و تغییرات وسیعی که میان حاکمان سنتی این منطقه صورت گرفت تبدیل به محور رویارویی آمریکا و روسیه شده است.
از زمان اوباما که با کمک صهیونیست‌ها و عربستان سعودی مثلث شوم را طراحی کردند که رژیم بشار اسد را سرنگون کنند و مقاومت را تحت فشار و محاصره قرار دهند و به همین دلیل لشکر تکفیری‌ها را تجهیز کردند و با همکاری ترکیه می‌خواستند این نقشه شوم را عملی کنند، عملاً این منطقه در یک رویارویی گسترده در دو محور رباعی ایرانی روسی سوری مقاومت و محور رباعی شوم سعودی صهیونیستی آمریکایی اماراتی درگیر شده است.
لذا دوقطبی رویارویی روسی و آمریکایی از حدود ۱۱ سال پیش تاکنون شکل گرفته است تا به امروز در اشکال مختلف ادامه دارد.
پس از شکست سنگین مثلث شوم در جنگ‌های نیابتی که با محوریت تکفیری‌ها قصد تجزیه منطقه و ساقط کردن دولت بشار اسد و دولت مردمی عراق و تجزیه آن کشورها را داشتند و پس از فرار مفتضحانه آمریکایی‌ها از افغانستان و محدود کردن حضور نظامی خود در عراق و سوریه محور رباعی مقاومت دست برتر را در معادلات منطقه پیدا کرد، به خصوص که عربستان و امارات در برابر انصارالله در یمن به زانو درآمدند و مجبور به قبول آتش‌بس و پذیرش شروط آنان شدند.
از طرف دیگر آمریکایی‌ها مانند گذشته اولویتشان این منطقه نیست و توجه جدی خود را به مواجهه با چین معطوف کرده‌اند و قصد کم‌رنگ کردن حضور پرهزینه و بی‌ثمر خود در این منطقه را دارند.
اما از طرف دیگر سعی خواهند کرد که با جمع‌وجور کردن اذناب شکست خورده خود در منطقه جلوی فروپاشی بیش‌تر هم‌پیمانان خود در منطقه را بگیرند، به خصوص که بعد از بحران اوکراین و تبعات سنگینی که بحران انرژی روی دست آمریکا و اروپا گذاشته است، بتوانند زخم عمیق بحران انرژی را قدری التیام بخشند.
لذا بایدن در شرایطی به عربستان رفته که افزایش قیمت جهانی نفت، به خصوص قیمت بنزین و گاز اروپا و آمریکا را تحت تأثیر و فشار بیش از حد قرار داده است. قیمت بنزین در آمریکا دو برابر شده که در کنار افزایش بی‌سابقه نرخ تورم که به مرز ۱۰ درصد نزدیک شده است، فشار اجتماعی روی بایدن و دموکرات‌ها را افزایش داده است.
آمریکا، خود بیش از عربستان نفت تولید می‌کند اما اختلال عرضه که در پی تحریم نفتی روسیه رخ داد و مسیر حرکت نفت روسیه را از غرب به شرق تغییر داده، موجب شده است جهان نیازمند و عطش زده عرضه نفت بیشتری باشد تا قیمت‌ها کنترل شود. در این راستا نخستین کشوری که می‌تواند این کمبود را جبران کند و آثار مخرب بحران فعلی را کاهش دهد عربستان سعودی است.
اما برخلاف گذشته که عربستان سعی می‌کرد با افزایش عرضه، قدرت خود را بر بازار نفت و سیاست دیکته کند، این بار تحریم نفتی روسیه را به عنوان برگ برنده به کار برده است و هوشمندانه ظاهر شد تا از افزایش قیمت نفت هم سود ببرد و هم برای احیای جایگاه سیاسی امنیتی خود در منطقه و احیای روابط خود با آمریکا سود ببرد. اکنون بایدن به ریاض رفته است تا شاید بتواند برای بهبود وضعیت بازار نفت از طریق اقناع عربستان برای افزایش عرضه نفت گامی بردارد.
اما از طرف دیگر برخی تحلیل‌گران معتقد هستند در حال حاضر حداکثر توان افزایش تولید عربستان، بین ۵۰۰ تا ۷۵۰ هزار بشکه است تا در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن شاهد افزایش ۵۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت عربستان باشیم. لذا این مقدار افزایش تولید نمی‌تواند موج بزرگ بحران پیش‌رو را از میان بردارد.
در چنین شرایطی بایدن، چشم امید به افزایش تولید نفت دو کشور ونزوئلا و ایران بسته است که این موضوع امکان‌پذیر نخواهد بود جز اینکه مانع برجام از سر راه برداشته شود. ایران در بدبینانه‌ترین حالت ۱.۵ میلیون و در حالت خوش‌بینانه دو میلیون بشکه نفت در روز امکان صادرات خواهد داشت.
احیای برجام و لغو تحریم نفت ایران، علاوه بر آن که فرصت افزایش درآمدهای نفتی را برای ایران فراهم می‌سازد، یک امتیاز بزرگ دیگر هم برای ایران خواهد داشت و آن هم ایجاد موقعیت مناسب برای صادرات نفت به بازارهای اروپا است که با قطع صادرات نفت روسیه مواجه شده است. در واقع با احیای برجام و افزایش صادرات نفت ایران، هم ایران از درآمدهای نفتی بهره‌مند می‌شود و هم غرب، بخشی از کمبود نفت خود را جبران می‌کند و هم آمریکا از طریق افزایش عرضه نفت ایران به بازار، می‌تواند امیدوار به کنترل قیمت‌ها باشد.
بیانیه ضد ایرانی، مشترک آمریکا و عربستان ناشی از چیست؟
در این سفر ضمن لفاظی‌های همیشگی که آمریکایی‌ها نسبت به تأمین امنیت مطلق اسرائیل دارند سعی کردند که شیوخ خلیج فارس را ترغیب به گفتمان با ایران کنند در ضمن عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را توصیه خواهند کرد.
از طرف دیگر برخلاف آنچه که در افواه عمومی رایج است، بایدن از هیچ ائتلافی علیه ایران در اسرائیل و عربستان صحبت نکرد بلکه در بدو ورود به تل‌آویو علی‌رغم میل شدید اسرائیلی‌ها در سخنرانی خود نامی از ایران و مقابله نظامی به میان نیاورد و کل سوالات در این زمینه را دوپهلو و مبهم جواب داد.
جک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا تاکید کرد که بایدن با اسرائیلی‌ها در مورد بازگشت به برجام صریح صحبت خواهد کرد. آمریکایی‌ها با پیشروی مدام جبهه مقاومت و شکست‌های پی‌درپی جبهه آمریکایی، در عین توسعه همکاری‌های نظامی می‌خواهند بگویند که به دنبال ایجاد ائتلاف نظامی با اسرائیل و اعراب به فرماندهی آمریکا علیه ایران نیستند.
حتی در بیانیه اورشلیم صحبت از یک بلوک نظامی علیه ایران نمی‌شود، بلکه مثل همیشه بر جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی تاکید می‌کند. هدف اصلی آمریکا جذب و به‌کارگیری همه کشورهای منطقه شامل اسرائیل، اعراب و ایران است.
آمریکا با درک درست از موقعیت و شرایط تعیین کننده ایران که در معادلات منطقه‌ای به ویژه علی‌رغم تحریم‌های سنگین و کمرشکن باثبات‌ترین و تأثیرگذارترین کشور منطقه است سعی دارد برای فروکش کردن منازعات منطقه‌ای کشورهای منطقه را ترغیب و تشویق به مذاکره و گفت‌وگو با ایران کند.
همان توصیه‌ای که دموکرات‌ها در زمان اوباما نیز داشتند و عربستان آن را بر نمی‌تابید و اکنون پس از شکست‌های تلخ و سنگین مجبور خواهد بود که بپذیرد. آمریکا به خوبی می‌داند که تنش بیش از این با ایران می‌تواند کل منافعش در منطقه را به خطر بیندازد.
لذا در همین چارچوب پوتین نیز با درک شرایط سعی خواهد کرد با برنامه‌ها و اهداف سفر بایدن مقابله و آنها را خنثی کند و فارغ از آنچه که در سطح منطقه می‌گذرد به دنبال تثبیت محور روسی ایرانی مقاومت باشد.
در حال حاضر همزمانی سفر بایدن و پوتین در اساس و عمق نشان می‌دهد که آمریکا و روسیه رقابت سرسختی را برای حفظ منافع خود در منطقه آغاز کرده‌اند. همزمانی سفر این دو رئیس‌جمهور به عربستان و ایران معنای خاص خود را پیدا می‌کند.
به هرحال آنچه که در پایان می‌شود نتیجه‌گیری کرد این است که امروزه ایران، بیش از گذشته جایگاه خاصی را در تحولات منطقه و فرامنطقه‌ای پیدا کرده است که بیش از پیش مورد توجه قدرت‌های بزرگ جهانی قرار گرفته است. ایران با درک این شرایط استثنایی و مدیریت صحیح آن می‌تواند نقش خوبی را برای تأمین حداکثری منافع ملی در لابه‌لای سطور این تحولات ایفا کند.
نظر شما