به گزارش خبرنگار ایمنا، با تأخیر راهی می‌شویم اما می‌رویم؛ قرار است باز هم پای یک عمارت در میان باشد. سال‌ها است که ویرانه‌های این عمارت بهانه بازدید است. در تکاپوی رفتن، بعد از یکی دو بازدید در مسیر تونل‌های جایگزین سد هراز، به عمارت می‌رسیم.
داستان پروژه‌های بزرگ در مازندران فرآیند جالبی است؛ به امید پروژه‌های بزرگ کلنگ‌زنی می‌شود، اما تا بریدن روبان‌های افتتاح، مصائب فراوانی رخ نشان می‌دهد. سد هراز ۱۰ سال است که در محدوده محور هراز کلنگ‌زنی شده، بزرگ‌ترین سد خاکی کشور که قرار است ۱۰ درصد کشاورزان مازندرانی را تحت پوشش قرار دهد و بخشی از آب‌های سطحی استان و رودخانه خروشان هراز را مدیریت می‌کند.
به این پروژه چندین پروژه جانبی دیگر متصل است. با آبگیری سد هراز، بخش مهمی از محور هراز که مسیر پرتردد تهران به شمال کشور است به زیر آب می‌رود. ازجمله بخش‌هایی که با آبگیری سد در محوطه سد قرار می‌گیرد، مرکز دفن زباله آمل موسوم به سایت زباله «عمارت» است.
مرکز دفن زباله شهرهای آمل، محمودآباد، فریدونکنار و بخش‌هایی از روستاهای بابلسر که از چهار دهه گذشته در میان کوه‌های سر به فلک کشیده البرز در حدود ۲۰ کیلومتری شهر ۲۲۰ هزار نفری شهر آمل، قد برافراشته و برای خودش عمارتی شده است.
این عمارت از چند کیلومتری محور هراز به وضوح قابل رؤیت است، اما معضلات آن در آب و خاک منطقه ریشه کرده است. سد هراز و به نیمه رسیدن عملیات ساخت آن شاید بهانه‌ای برای پایان یافتن به این دُمل چرکین اجتماعی و زیست‌محیطی باشد.
عمارت، حاصل حداقل سه دهه مدیریت اجتماعی و شهری، نمونه‌ای مانند ده‌ها وضعیت مشابه آن در استان مازندران و حتی استان‌های شمالی است. زباله‌ها بدون تفکیک و بدون بازیافت در مبدا، به صورت غیراصولی و بدون رعایت اصول بهداشتی و زیست‌محیطی در سرزمینی میان جنگل و رودخانه رها می‌شود، آن قدر رها که تبدیل به تپه‌های زباله شده است. امروز زباله در دنیا گنج است، اما رنج زباله در مرکز عمارت هر روز بغرنج‌تر می‌شود.
در عمارت...
از گذرگاه فرعی به سمت کوه زباله پیش می‌رویم. تا چشم کار می‌کند سفیدی است و تکه‌های سیاه پلاستیک همه جا را پوشانده است. تکه‌های پلاستیک دیگر نه تنها در مرکز و محدوده انباشت زباله که صدها متر آن طرف‌تر به چشم می‌خورد.
کلاغ‌ها هم جاذبه دیگری هستند؛ تعداد زیادی از این پرنده‌ها در منطقه روزگار می‌گذرانند و تعدادشان آن‌قدر زیاد است که به وضوح منطقه را اشغال کرده‌اند. کافی است از گیت ورودی مرکز عمارت که نگهبانی دارد و خودروهای سازمان پسماند شهرداری عبور کنیم تا بوی تعفن از خودروهایی که حتی کولر روشن دارد به مشام برسد.
حداقل ۱۰ تا ۱۵ نفر روی تپه‌های زباله با کیسه‌های بزرگ مشغول جداسازی زباله‌ها هستند؛ تفکیک در مقصد به جای تفکیک در مبدا! قطار خودروهای پلاک قرمز را می‌بینند که حداقل نیمی از آن‌ها پا به فرار گذاشته‌اند، همه تابعیت افغانی دارند؛ بسیاری افراد نیز به صورت غیرمجاز در منطقه حضور دارند.
مرکز عمارت برایم جاذبه ندارد؛ نخستین بار نیست که می‌بینم، با این حال بوی تند و تعفن زباله سرگیجه‌ای شدید در من ایجاد کرد. با چادر جلوی دهان و بینی‌ام را می‌گیرم باز هم بوی بد رها نمی‌کند، یکی از آقایان ماسک می‌آورد برایم، بازهم تمامی ندارد. عمارت امروز با عمارت چند سال پیش تفاوت دارد.
این تپه جدید زباله در دل تپه بزرگ سر برافراشته و عمارتی جدید است؛ عمارتی که حاصل زندگی مدرن و به روز ما است. مسئولان جلوی همان تپه جدید ایستاده‌اند و به معاونان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، توضیح می‌دهند که اینجا کجا است!
به سمت بالا حرکت می‌کنیم، تقریباً تپه‌های زباله را دور می‌زنیم، کلاغ‌ها و مگس‌ها همراهی می‌کنند! کیسه‌های زباله تفکیک شده در سراسر مسیر چیده شده‌اند. برای این تپه باارزش در عین نابودی زیستگاه‌های حیوانی و گیاهی، باید چه آینده‌ای متصور بود؟!
تا کیلومترها اطراف سایت زباله خشکیده و بدون پوشش گیاهی است، علی‌رغم محوطه دوردست که سبز و سرزنده است. تپه را که دور می‌زنیم نمای کوه، شالیزار، رودخانه و محور پیچ‌درپیچ هراز خود را بهتر نشان می‌دهد، روی کوه زباله به تماشای زیبایی‌های طبیعت ایستاده‌ایم و مسئولان را قانع می‌کنیم که اینجا، این رنج عظیم و این گنج بی‌بدیل، اولویت ما است.
محیط‌زیست سال‌ها است اخطار می‌دهد که آبگیری سد بدون تعیین تکلیف مرکز عمارت ممنوع است. پروژه سد هراز در سفر رئیس‌جمهور به مازندران اعتبار گرفت، اما زمانی که از سد هراز حرف می‌زنیم در کنار جاده و راه باید از عمارت زباله نیز صحبت کنیم.
اولویت ماست!
سیدعباس حسینی، فرماندار ویژه آمل در این بازدید با تاکید بر اینکه سد هراز و عمارت زباله یک مسئله مهم اجتماعی برای شهرستان آمل است و به بخش مهمی از زندگی مردم منطقه گره خورده است، می‌گوید: سد هراز آب کشاورزی بخش مهمی از کشاورزان منطقه را برآورده می‌کند، از این رو اتمام آن وضعیت معیشت منطقه را بهبود می‌بخشد.
وی می‌افزاید: اتمام سد هراز، احداث تونل‌ها و راه‌های جایگزین وضعیت ترافیک کلافه‌کننده محور را رفع می‌کند، اما رفع معضل مرکز زباله عمارت آمل تهدید جدید زیست‌محیطی منطقه در گرو اتمام فعالیت‌های سد و اجرای پروژه‌های جانبی آن است.
فرماندار ویژه آمل با تاکید بر تلاش‌ها در سطح شهرستان و استان برای اتمام پروژه‌های بزرگ منطقه، خواستار توجه ویژه مسئولان کشوری و تأمین اعتبار مورد نیاز برای اجرای این طرح‌ها شد.
حمید امانی‌همدانی، معاون فنی، امور زیربنایی و تولیدی سازمان برنامه و بودجه کشور نیز تکمیل هرچه سریع‌تر سد مخزنی هراز و تعیین تکلیف سایت زباله عمارت آمل را دو طرح مهم می‌داند و معتقد است: کمتر پروژه‌ای در کشور وجود دارد که چندین ضلع به هم پیوسته و چندین پروژه بزرگ و حیاتی جانبی همانند راه و زباله داشته باشد.
وی تصریح می‌کند: اعتباراتی که طی سال‌های اخیر از محل جدول ۲۱ قانون بودجه اختصاص یافته است، نشان می‌دهد می‌توان از چندین ردیف و محل مشخص شده برای شتاب‌بخشی به مجموعه‌های سد مخزنی، سایت زباله و جاده جایگزین بالادست سد هراز تأمین اعتبار کرد.
معاون فنی، امور زیربنایی و تولیدی سازمان برنامه و بودجه کشور سایت زباله را دارای حساسیت‌های بالای زیست‌محیطی می‌داند و تاکید می‌کند: پیش از برگزاری نشست در محل سد، به همراه کارشناسان سازمان برنامه و بودجه کشور، فرماندار شهرستان، رئیس شورای شهر و شهردار آمل از محل دفن زباله عمارت بازدید و با مشاوران جلسه‌های کارشناسی برگزار کردیم؛ همسو با ساخت سد مخزنی هراز، سایت زباله نیز به نحوی که کمترین مشکلی در تأمین آب شرب مردم منطقه ایجاد نکند، تعیین تکلیف خواهد شد.
امانی‌همدانی اضافه می‌کند: دقت لازم طی این مدت انجام شده و در آینده نیز مراقبت بیشتری خواهد شد، به همین منظور با شرکت‌های دانش‌بنیان قرارداد منعقد شده است تا روند ساخت سد با کمترین مشکل انجام شود.
وی ادامه می‌دهد: پردازش وضعیت محل دفن زباله عمارت آمل در دو محور، شامل مهار کامل محل فعلی دفن زباله و جایگزین کردن در مکان جدید برای دفن انجام شده است.
تهاتر نفت؛ راه چاره تأمین اعتبار
فرخ مسجدی، رئیس امور آب، کشاورزی و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه کشور در جلسه بعدی که در محل پروژه سد هراز برگزار شد، تهاتر نفت را جدی‌ترین اقدام برای تأمین اعتبار مورد نیاز به منظور سرعت بخشیدن به مراحل ساخت سد مخزنی هراز و متعاقب آن تعیین تکلیف پروژه سد هراز می‌داند و می‌گوید: با توجه به اهمیت و اولویتی که سد مخزنی هراز و سایت زباله برای شهروندان آمل و مازندران و مردم کل کشور دارد، پیش‌بینی‌های لازم برای تأمین اعتبارهای مورد نیاز انجام شده است و از ظرفیت‌های قانونی شده و کمک گیری خواهد شد.
وی تصریح می‌کند: بر طبق برآورد اولیه تکمیل این سد و مجموعه‌های آن شامل تملک واحدهای اطراف سد، جاده‌های جایگزین سد، بدنه سد و مدیریت پسماند سایت زباله در بالادست سد به بیش از ۳,۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
گزارش از الناز پاک‌نیا؛ خبرنگار سرویس شهرهای ایران خبرگزاری ایمنا
نظر شما