به گزارش خبرنگار ایمنا، شهر کاشان دارای بافت تاریخی متراکم با کوچه‌های پیچ در پیچ، کم عرض، دیوارهای خشتی و نماهای کاه‌گلی مسقف است. این سبک معماری بهترین نوع معماری در کویر است، بعضی معابر در مرکز محلات سرپوشیده بوده است و به نام "گذر" خوانده می‌شود، در این میان گذر بابا ولی، گذر درب باغ، گذر دروازه اصفهان، پاقپان، محتشم، سلطان امیراحمد، گذر آب‌انبار خان، گذر سوریجان، پشت مشهد، دروازه جوشقان، میدان کهنه، زیدی، لتحر و فین برخی از مهم‌ترین مرکز محلات یا گذرهای کاشان هستند؛ این گذرها نقش ویژه‌ای در توسعه و رونق اقتصادی شهر داشته است، اما امروزه دیگر در این محلات و گذرها خبری از زندگی و پویایی نیست، بلکه شاهد مغازه‌های بی‌رونق و خاک گرفته هستیم که تنها تجارتشان رخوت و رکود است؛ گذرهای بی‌روحی که تنها خاطره‌ای از قصه‌های پر شور مردمانی سخت‌کوش را در خود جای داده است.
در این بین گذر «بابا ولی» از جمله محله‌های قدیمی کاشان است که زمانی هیاهوی زندگی در آن جریان داشت و کسبه مختلفی در این گذر تعاملات تجاری داشتند، اما به مرور زمان این پویایی و سرزندگی از بین رفته و جای خود را به گذری که تنها نامش باقی مانده داده است. کسبه گذر "بابا ولی" خواهان احیای این بافت تاریخی هستند.
احمد، یکی از کسبه گذر بابا ولی در خصوص معضلات موجود به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: سال‌ها پیش شهردار وقت به این گذر آمد و به اهالی منطقه قول داد تا با حمایت کسبه رونق فراموش شده را به منطقه بازگرداند، اما صحبت‌هایش تنها در حد وعده بود، در سال‌های اخیر نیز مسئولان به طور کلی این گذر تاریخی را فراموش کرده‌اند.
ناصر که یکی دیگر از مالکان مغازه‌های خاک خورده گذر بابا ولی است، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: زمانی که نوبت به بازسازی خانه‌های تاریخی می‌رسد، میراث و شهرداری برای نظارت دقیق و بررسی می‌آیند، اما برای تعمیر این بافت تاریخی که فرسوده شده است و هویت گسترده‌ای از شهر را به دوش می‌کشد، هیچ اقدامی انجام نشده است و روز به روز شاهد خرابی بیشتر این گذر قدیمی هستیم.
تقویت و احیای محلات فرهنگی تاریخی کاهش آسیب‌های اجتماعی را به دنبال دارد
حسین باغشیخی، نایب رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر کاشان در خصوص چالش‌های گذر بابا ولی به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: شورای اسلامی شهر کاشان بازسازی و احیای محلات فرهنگی-تاریخی منطقه کاشان را راهی به سوی کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌داند. بافت تاریخی منطقه کاشان علاوه‌بر سازه‌ها و اقلیم متفاوت از نوعی تعاملات فرهنگی خاص برخوردار است.
وی گذر بابا ولی را یک مجموعه فرهنگی می‌داند و می‌افزاید: ظرفیت‌های همچون مسجد، آب‌انبار، حمام و مغازه‌های متنوع، این جایگاه را به مکانی برای تعاملات اجتماعی و فرهنگی تبدیل کرده بوده است.
نایب رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر کاشان با بیان اینکه در گذر بابا ولی علاوه‌بر وجود سازه‌های تاریخی، اقلیم‌های آب و هوایی رفتاری نیز در کالبد مثمر ثمر بوده است، ادامه می‌دهد: این گونه فضاها دیدگاه‌های ایده‌آل اجتماعی و تعاملات فرهنگی را در خود پرورش می‌داده است.
وی با اشاره به اینکه موضوع احیای گذر بابا ولی مطرح شد تا به عنوان محور گذر فرهنگی مورد استفاده قرار گیرد، اما این اتفاق انجام نشد، تصریح کرد: این گذرها یک بازخوانی فرهنگی به‌شمار می‌رود و منشأ بسیاری از رفتارهای همگرا در منطقه است، به طوری که تشکل‌های سیاسی زمان انقلاب را به راه انداخت و بسیاری از مبارزات علیه شاه از این گذر نمایان شد.
باغشیخی می‌گوید: در دوره مدیریت جدید شهری نیز بازنگری بهداشتی و فرهنگی برای احیای محلات مورد توجه قرار گرفته است که در تلاش هستیم تا این مهم محقق شود.
وی اضافه می‌کند: در دوره جدید مدیریت شهری محله‌محوری یک اصل مهم است و اگر بازوی محلات را قوی کنیم، آسیب‌های اجتماعی کمتری را شاهد خواهیم بود، رفتن به سراغ این ظرفیت‌های کالبدی_فرهنگی شهر را آسان‌تر از هر راهی به اوج فرهنگی می‌رساند.
گذر "بابا ولی" طولانی‌ترین گذر کاشان با ظرفیت‌های مغفول مانده
مهدی هوشمندی‌نژاد، کارشناس بافت تاریخی شهرداری کاشان در خصوص ظرفیت‌های گذر بابا ولی به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: طولانی‌ترین گذر کاشان که در راستای یکی از مهم‌ترین محورهای فرهنگی-تاریخی و توریستی کاشان واقع شده، گذر بابا ولی است. طول این گذر به علاوه گذر "میان درب هو" که در مجاورت یکدیگر قرار دارد، حدود ۱۹۰ متر است.
وی ادامه می‌دهد: از گذشته نه چندان دور این گذر خوش اسلوب و رفیع مرکز تجارت قابل توجهی بوده که نیاز روزمره‌های چند محله را پوشش می‌داده است. به استناد مطالعات انجام شده عملکرد گذر بابا ولی و درب هو فراتر از گذر یک محله بوده که با استقرار شبکه خیابان‌های جدید شهر در دل محدوده تاریخی، پیوست شبکه معابر تاریخی از هم گسسته شده، اگر چه در گذشته گذرها در حکم شریان‌های حرکتی اصلی شهر بوده است، اما در پی تغییرات شهرنشینی نقش گذرها بسیار کم‌رنگ شده است.
مسئول احیای بافت‌های تاریخی شهرداری کاشان می‌گوید: بابا ولی‌الدین شخصیتی صاحب‌نفوذ بوده است که در اوایل سده ۱۳ هجری قمری اقدام به بازسازی و سامان‌دهی این محله و مسجد قدیمی آن می‌کند، از این‌رو رفته رفته مردم این گذر را بابا ولی نامیدند و از آن استفاده می‌کردند. مغازه‌های پر رونق در آن گذر مفصل و متنوع بوده است؛ نخود بریزی، علافی، عطاری، قصابی، پینه‌دوزی، نانوایی، رنگرزی، خیاطی، نعل‌بندی، عصارخانه، فالوده‌خوری و سفیدگری از جمله مشاغلی بوده است که در این گذر فعالیت می‌کردند و به فراخور تابستان و زمستان مشغول فعالیت بودند، در حال حاضر به جز چند مغازه، مغازه‌های سایر گذر تعطیل است.
وی تاکید می‌کند: در سال‌های اخیر شاهد رونق برخی از گذرهای قدیمی بوده‌ایم که با همت مدیریت شهری مرمت و توسط بخش خصوصی کم و بیش احیا شده است از بین گذرهای تاریخی مانند "سرازیر"، "آب‌انبار خان" و "درب اصفهان"، بابا ولی علاوه‌بر داشتن مؤلفه‌های پررنگ‌تری نسبت به گذرهای دیگر منفصل و در حقیقت متروکه شده است.
هوشمندی‌نژاد تاکید می‌کند: مجاورت با گذر "درب باغ" و مهم‌تر از آن بازارچه "پانخل"، نزدیکی به بازارچه کاشان و فاصله کم تا مسجد جامع شهر از مزایای گذر بابا ولی است، عرض و ارتفاع مناسب از دیگر مزایای این گذر بابا بوده است که به جذابیت آن می‌افزاید.
وی اضافه می‌کند: یکی از هنرمندان جوان صنایع دستی که در زمینه هنر رنگرزی نسبت به تملک یکی از مغازه‌های گذر اقدام کرده و این شغل را دوباره راه‌اندازی کرده است، لذا می‌طلبد مدیریت شهری از این اقدام حمایت همه‌جانبه داشته باشد. همچنین کتابخانه آیت‌الله صبوری از ویژگی‌های فرهنگی این مرکز است که باید مورد توجه قرار گیرد.
نظر شما