به گزارش خبرنگار ایمنا و براساس مقاله‌ای از میلاد حیرانی‌پور کارشناس‌ارشد انرژی و معماری، شهرها کانون‌های هستند که در آن‌ها آدمی به تصرف و استفاده از کره خاکی دست پیدا کرده است، او هم بر نواحی پیرامون خود تأثیر می‌گذارد و هم از آن‌ها متأثر می‌شود.
شهرها نمودار نیازهای اقتصادی و اجتماعی آدمی است و براساس آن‌ها گسترش پیدا می‌کند؛ به عبارتی شهرها مغناطیس ملت‌ها است. شهر همانند موجودی زنده‌ای است که برای ادامه زندگی به سرزندگی و نشاط نیاز دارد، اما آنچه امروزه در طراحی فضاهای شهری در کشور مرسوم شده، تبلور نیافتن مفهوم سرزندگی در شکل و کیفیت فضاهای شهری است.
نقش فضای عمومی شهری یا به عبارتی، فضایی که در آن تعاملات اجتماعی شهروندان شکل می‌گیرد و فرهنگ جامعه در بستر آن ارتقا پیدا می‌کند، در کشور روزبه روز افول می‌کند. طبیعت به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر از وجود انسان، نقش والایی در تکامل و زندگی بشری ایفا می‌کند و به دنبال آن روح انسانی به وسیله طبیعت پیرامون و هنر اوج می‌گیرد. آفرینش کار معمار طبیعت است و انسان که آفریده او است، قادر به آفرینش است.
شهرها، کانون‌هایی هستند که در آن‌ها آدمی به تصرف و استفاده از کره خاک دست پیدا کرده است. او هم بر نواحی پیرامون خود تأثیر می‌گذارد و هم از آن‌ها متأثر می‌شود. شهرها نمودار نیازهای اقتصادی و اجتماعی آدمی هستند و براساس آن‌ها گسترش پیدا می‌کنند. چهار عنصر طبیعت ازجمله آب، باد، خاک و آتش در روند شکل‌گیری محیطی زندگی‌بخش نقش دارد و می‌توان الگوهایی نظیر وجود آب و آب‌نماها، درخت و گل‌ها، کوه و توپوگرافی و نور را در طراحی فضاهای شهری به کار برد.
فضای شهری به باور اندیشمندان معماری و شهرسازی از فضای کالبدی و مؤلفه‌های هندسی آن فراتر است. فضای شهری در تعریفی عام شامل فضای زندگی شهروندانی است که آگاهانه یا نا آگاهانه برای رسیدن به مقاصد مختلف طی می‌شود.
شناخت هویت شهر باید براساس مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده شخصیت فضا شناسایی شود؛ ازجمله مؤلفه‌های تشکیل دهنده شخصیت یک شهر مؤلفه‌های طبیعی، مصنوع و انسانی است که این موارد هرکدام صفات و متغیرهای خاص خود را دارا هستند.
بافت کالبدی و ساختار مکانی_فضایی شهرها یکی از مهم‌ترین ابعاد هویتی شهرها را شکل می‌دهد، چراکه شکل‌گیری بافت کالبدی شهر متأثر از اندیشه‌ها، باورها، فعالیت‌ها و سطح فرهنگ جامعه است، از این رو شناخت این بخش از شهرها می‌تواند به شناخت بیشتر سایر ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بینجامد.
واقعیت آن است که بافت کالبدی امکان بازشناسی هویت شهری را به صورت بصری فراهم می‌کند، به همین دلیل در میان سایر ابعاد هویتی اهمیت بیشتری دارد. شکل‌گیری شهر (سابقه سکونت‌گزینی و پیدایش شهر و سیر تحول آن در گذر زمان) ویژگی‌ها و ساختار کالبدی شهر (نقشه نظام آرایش، اندازه، تراکم و پراکندگی فضایی پدیده‌های شهری)، مکان‌های باستانی و قدیمی (آرامگاه‌ها، آتشگاه‌ها، امامزاده‌ها، مدارس، پل‌ها، گورستان‌ها، ساختمان‌ها و بناها)، ویژگی‌های دسترسی (شبکه مواصلاتی و ارتباطی درون‌شهری و برون‌شهری)، ویژگی‌های عملکردی عناصر و اجزای سازنده بافت کالبدی شهر (شناسایی محلات قدیمی، محورهای گردشگری و توریستی، فضاهای باز و عمومی شهر)، نمایش معماری و ساختمانی شهر (نماهای شهری، شیوه‌های ساخت‌وساز، مصالح، سبک معماری و مقیاس) و خصوصیات تحرکی شهر از معیارهای ارزیابی هویت کالبدی است.
گیاهان با توجه به سیمای ظاهر خود به تزئین محیط و ایجاد چشم‌انداز مطلوب کمک می‌کنند و در بحث زیباسازی فضای سبز، تلطیف و پاکسازی هوا، اصلاح و بهبود وضعیت زیست‌محیطی شهر و وضعیت طبیعی و ساختار مطلوب‌تر، نقشی انکارناپذیر دارد.
هرچقدر آرامش بیشتری در شهر وجود داشته باشد، ارتباط انسان با طبیعت در چنین محیطی بهتر است. فضاهای سبز شهری به خصوص پارک‌ها، باید به گونه‌ای طراحی شود که همه اقشار جامعه نه تنها امکان بهره‌گیری از آن را داشته باشند، بلکه محیط این اماکن به گونه‌ای جذاب و آرامش‌بخش باشد تا افراد ناخودآگاه جذب آن شوند.
نزدیک کردن شهروندان به طبیعت و گرد هم‌آوردن افراد جامعه در محیط‌های الگو گرفته طبیعی موجب احساس سرزندگی، نشاط و آسایش کاربران می‌شود، در واقع با گرد هم‌آوردن طبقات مختلف جامعه و نزدیک کردن مردم به طبیعت یا ایجاد عوامل طبیعی در نزدیکی آنان و از بین بردن ناهنجاری‌های ناشی از زندگی شهری و ماشینی انسان‌ها، زمینه را برای ایجاد تعادل روانی شهروندان فراهم می‌کنیم.
درواقع در طراحی شهر برمبنای احترام به طبیعت و ارتباط متقابل با محیط جهت آسایش روانی باید نیاز استفاده‌کنندگان در نظر گرفته و میان فضا و استفاده‌کنندگان ارتباط برقرار شود تا تصویری مثبت از طبیعت و هویت ایجاد شود.
امروزه با وجود تکنولوژی و محیط شهری صنعتی، انسان‌ها کمتر با محیط طبیعی اطراف خود در ارتباط هستند و از طبیعت فاصله گرفته‌اند. ما به وسیله خلق فضاهایی شایسته روح انسانی، الگو گرفتن از طبیعت و آزادی و سیالیت فضایی می‌توانیم در شکل‌گیری هنرمندانه نقش مؤثری را ایفا کنیم و جامعه را به سمت سطح بهتری از زندگی سوق دهیم و هویت شهر را به سمت الگوهای طبیعی و عناصر طبیعی رهنمون کنیم تا بتوانیم فضای جمعی مناسبی را در ذهن افراد جامعه تداوم بخشیم.
نظر شما