صرفه واردات به تولید!

به گزارش خبرنگار ایمنا، تراز تولید و مصرف برق در کشور به دلیل افزایش مصرف ناشی از خشکسالی و خارج شدن نیروگاه‌های برق آبی از مدار، افزایش بیش‌ازحد دما، استخراج رمزارزها و شروع زودهنگام فعالیت چاه‌های کشاورزی بر هم خورده است.

براساس پژوهشی که توسط مرکز پژوهش‌های اتاق ایران با همکاری سندیکای صنعت برق انجام شد، در سال ۹۹ اعلام شد که وضعیت صنعت برق کشور نامساعد است. این موضوع دسترسی همه کسب‌وکارها به برق را با چالش‌های جدی مواجه کرده و شاهد اعمال خاموشی‌های گسترده در صنایع و حتی بخش خانگی هستیم.

صنعت برق با کسری بودجه در بخش هزینه و سرمایه مواجه است و این موضوع تولید برق در کشور را با چالش‌های جدی مواجه کرده است؛ به نحوی که نه تنها شاهد توسعه صنعت نیروگاهی نیستیم بلکه بسیاری از فعالان صنعت نیروگاهی از آن خارج شده‌اند، زیرا حتی هزینه راه‌اندازی و تعمیرات و نگهداری نیروگاه‌ها را نمی‌توانند پرداخت کنند.

در سال جاری به حدی با افزایش افسارگسیخته مصرف برق مواجه هستیم که برای نخستین‌بار در اردیبهشت‌ماه، رکورد مصرف برق به مرز ۵۵ هزار مگاوات رسید. این در حالی است که پیک مصرف برق در سال گذشته اوایل خردادماه اتفاق افتاد و ۴۵ هزار مگاوات بود.

صنعت برق ایران به عنوان یکی از صنایع زیرساختی، امروزه با چالش‌های متعددی روبه‌رو است و این موضوع سایر صنایع را نیز با مشکلات قابل توجهی مواجه کرده است؛ به‌طوری‌که قطعی برق صنایع سیمانی در تابستان، منجر به کاهش عرضه و افزایش قیمت سیمان شده و قطعی برق کشاورزان نیز اعتراض این صنف را به دنبال داشته است.

ارتقای توان عملیاتی واحدهای نیروگاهی موجود بدون استفاده از سوخت و ارتقای دانش پایه توان نیروگاه‌ها شامل، نصب سیستم خنک‌کاری هوای ورودی توربین گازی به روش مدیا، نصب سیستم خنک‌کاری هوای ورودی توربین گازی به روش تراکم مرطوب، ارتقای واحدهای گازی به شیوه CT۶۰ و نظایر آن، ارتقای واحدهای گازی به شیوه maptun +EMS، ارتقای واحدهای گازی به شیوه IGV+ و افزایش تولید بلوک سیکل HRSG ازجمله برنامه‌های وزارت نیرو دولت سیزدهم برای توسعه ظرفیت نیروگاهی کشور است.

درحالی‌که ورود بخش خصوصی به صنعت برق برای توسعه این صنعت، یکی از بهترین راهکارها برای حل مشکلی کمبود تولید و کاهش تبعات منفی آن است، عملکرد وزارت نیرو در پرداخت مطالبات بخش خصوصی و تعیین قیمت خرید تضمینی برق به نحوی است که بسیاری از فعالان آن صنعت از فعالیت در آن منصرف شده و نیروگاه‌های خود را تعطیل کرده‌اند. این درحالی است که آینده صنعت برق در گرو همکاری دولت با بخش خصوصی است.

خروج سرمایه‌گذاران از صنعت نیروگاهی

در این خصوص سیداحسان صدر، عضو هیئت مدیره انجمن نیروگاه‌های مقیاس‌کوچک کشور به ایمنا می‌گوید: متأسفانه سرمایه‌گذاران تخصصی در حوزه نیروگاهی، با وضعیت نامناسبی مواجه‌اند و به فکر خروج از این صنعت هستند؛ تاکنون نیز فقط امید به بهبود شرایط در آینده مانع جمع‌آوری نیروگاه‌ها شده اما هیچ قدم جدی برای حل مشکلات فعالان صنعت نیروگاهی برداشته نشده است.

وی اضافه می‌کند: اکنون به دلیل به صرفه نبودن تولید برق، ظرفیت قابل توجهی از نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس خاموش است و وارد مدار نشده و به علت اینکه منابع مالی از پول فروش برق به دست این سرمایه‌گذاران نرسیده است، نتوانسته‌اند قطعات مورد نظر خود را فراهم کرده و تعمیرات نیروگاه‌ها برای آغاز به کار در این فصل را تأمین کنند.

وزارت نیرو حتی به نظر کارشناسان خود در تعیین نرخ برق تابستانه بی‌توجه است

عضو هیئت مدیره انجمن نیروگاه‌های مقیاس‌کوچک کشور می‌گوید: این در حالی است که وزارت نیرو حتی به نظر مشورتی بازوهای کارشناسی خود در تعیین نرخ برق تابستانه نیز بی‌توجه بوده و نرخ ۳۲۷ تومان را برای هر مگاوات برق تعیین کرده است. نظر کارشناسی دفتر استانداردهای وزارت نیرو که براساس مدل‌های مالی محاسبه شده، چندین برابر نرخی است که توانیر برای خرید برق اعلام کرده است.

صدر تصریح می‌کند: اگر واقعاً وزارت نیرو به آنچه نیروهای کارشناسی خودش اعلام می‌کنند، توجهی ندارد درواقع حضور این نیروها تحمیل هزینه اضافه برای این وزارت است. درحالی نرخ برق تابستان امسال ۳۲۷ تومان (حدود یک سنت) اعلام شده است که هم‌اکنون وزارت نیرو برق را با نرخ‌های بالای شش سنت از کشورهای همسایه خریداری و وارد می‌کند. این در حالی است که امکان تولید برق در داخل برای تولیدکنندگان با نرخ‌های بسیار کمتر وجود دارد و وزارت نیرو هیچ تصمیمی برای بهبود نرخ خرید برق از تولیدکنندگان داخلی ندارد.

دولت حاضر نیست نرخ خرید برق را کمی تعدیل کند

وی خاطرنشان می‌کند: این یک فاجعه است که شاهد ورشکستگی تولید کنندگان داخلی هستیم و دولت حاضر نیست نرخ خرید برق را کمی تعدیل کند تا تولید داخلی به صرفه باشد. آمار رسمی از واردات برق منتشر نشده است، اما هم‌اکنون درحالی‌که حداقل ۳۰۰ مگاوات نیروگاه مقیاس کوچک خاموش است، همین مقدار یا کمی بیشتر، برق از کشورهای همسایه با نرخ‌های بسیار بالاتر به کشور وارد می‌شود.

به گفته عضو هیئت مدیره انجمن نیروگاه‌های مقیاس‌کوچک کشور، ظرفیت نیروگاه‌های کوچک مقیاس کشور حدود دو هزار مگاوات است و با توجه به شرایطی که گفته شد اکنون فقط هزار مگاوات از نیروگاه‌ها وارد مدار شده است.

علت خرید ارزان برق از نیروگاه‌ها تخصیص سوخت با قیمت کمتر از نرخ جهانی است

مصطفی نخعی، عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز به ایمنا می‌گوید: در اینکه برای تولید برق باید از بخش خصوصی حمایت کنیم، تردیدی نیست اما باید قراردادی که بین دولت و نیروگاه‌های کوچک بخش خصوصی برای خرید برق تولیدی آن‌ها بسته می‌شود را بررسی کنیم. اگر برق از نیروگاه‌های بخش خصوصی ارزان خریداری می‌شود، از آن طرف میزان هزینه سوختی که این نیروگاه‌ها باید بپردازند، سوخت نیروگاهی بوده و قیمت آن نیز کمتر از نرخ سوخت جهانی است.

تولید برق برای بخش خصوصی باید به صرفه باشد

وی تصریح می‌کند: اگر پول سوخت نیروگاه‌های بخش خصوصی همانند نیروگاه‌های دولتی به صورت یارانه‌ای پرداخت شده و برق ارزان خریداری شود، می‌توان گفت یک معادله منطقی است، اما اگر واقعاً هزینه‌های تولید آن‌ها بیشتر از هزینه‌هایی است که دولت به آن‌ها می‌پردازد، باید آن‌ها به عنوان جامعه صنفی و ما به عنوان دولت پیگیری کنیم تا این معامله برای بخش خصوصی معادله‌ای سودآور باشد.

عضو کمیسیون انرژی مجلس می‌گوید: دولت برای تولید برق منابع چندانی در اختیار ندارد، همچنین براساس اصل ۴۴ قانون اساسی دولت شخصاً مجوز تولید برق را ندارد و باید زمینه‌های لازم برای ورود بخش خصوصی به تولید برق را فراهم سازد. دولت در زمینه همکاری بخش خصوصی برای تولید برق، ضعف‌های جدی دارد و بیشتر مواقع آئین‌نامه‌های صادر شده باعث بلاتکلیفی بخش خصوصی می‌شود؛ درواقع بسیاری از همین آئین‌نامه‌های صادر شده با واقعیت همخوانی ندارد.

ضعف جدی دولت در همکاری با بخش خصوصی در تولید برق

نخعی معتقد است: اشکالاتی را که در زمینه همکاری بخش خصوصی برای تولید برق وجود دارد، قبول دارم؛ اگر غیر از این بود باید بیش از این شاهد توسعه در این صنعت بودیم. به دلیل ضعف‌های جدی دولت در زمینه همکاری بخش خصوصی برای تولید برق، بخش خصوصی کمتر مایل به سرمایه‌گذاری بوده البته بخش خصوصی بی‌میل به همکاری نیست اما باید سازوکارهای مناسب فراهم شود.

وی تصریح می‌کند: به همین دلیل قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق در مجلس دنبال شده که درحال‌حاضر مراحل پایانی تصویب را سپری می‌کند.

ایراد به قیمت‌گذاری خرید تضمینی برق وارد است

مهدی طغیانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در این خصوص به ایمنا می‌گوید: واقعیت این است که نوع عملکرد بخش خصوصی در زمینه تولید برق به صورت هزینه درآمدی است. هزینه‌های سرمایه گذاری و دیگر هزینه‌هایی همچون خرید تجهیزات که اغلب وارداتی است باید تأمین شود. هزینه‌های زیادی به فعالان این صنف تحمیل می‌شود بنابراین قیمت خرید تضمینی برق از آن‌ها باید به نحوی تعیین شود که این هزینه‌ها و ارزش سرمایه‌گذاری جبران شود. در غیر این صورت بخش خصوصی سرمایه‌گذاری در تولید برق را توسعه نخواهد داد.

وی تصریح می‌کند: حتی ممکن است تولیدکنندگان ورشکست شده و به طور کلی از این بازار خارج شوند. ایراد به قیمت‌گذاری خرید تضمینی برق وارد است.

به گزارش ایمنا، به نظر می‌رسد با وجود اقدامات مثبت وزارت نیرو در توسعه صنعت نیروگاهی، توجه به بخش خصوصی در این زمینه مغفول مانده و این صنعت رو به ورشکستگی در حال حرکت است. بنابراین باید اقدامات و توجه ویژه‌ای در این خصوص انجام شود.

گزارش از فرشته بابایی، خبرنگار اقتصادی ایمنا