به گزارش خبرنگار ایمنا، چند روز پیش بود که آتش‌سوزی مهیبی بر اثر اشتعال یک بادکنک حاوی گاز در مراسم تولدی در شهرستان شهریار رخ داد. سقف رستوران کنفی بود و به‌سرعت آتش‌سوزی گسترش یافت و افرادی که قادر به خروج از رستوران بودند، جان خود را نجات دادند اما چهار کودک، سه زن و یک مرد به‌واسطه وقوع این آتش‌سوزی جان باختند.
حادثه مرگ‌بار شهریار، آخرین حادثه به جهت استفاده از بادکنک‌های گازی نخواهد بود زیرا استفاده از بادکنک یا بادکنک‌آرایی در مراسمی همچون عروسی یا جشن تولد در تالارها یا مراسم خانگی مرسوم شده، فارغ از اینکه داخل بادکنک‌ها با چه گازی پرشده است! تنها کافی است یک فشفشه در مراسم روشن شود و شراره‌های آن به یک بادکنک برسد که با گاز قابل اشتعال و انفجاری مانند هیدروژن یا گاز شهری پرشده است، آن‌گاه به‌سرعت آتش همه‌جا را فرامی‌گیرد و این احتمال وجود دارد که یک جشن به عزا تبدیل شود!
برای سودجویان فرقی نمی‌کند که داخل بادکنک را با چه گازی پر کنند و برای فروش و سودجویی هرچه بیشتر دست به هر کاری می‌زنند و بادکنک‌ها را با گازهای پرخطر و قابل اشتعال پر کنند! از این رو در گفت‌وگو با سرآتشیار اسلام هشتری، به بررسی میزان خطر اشتعال بادکنک‌های معروف به هلیومی و دلایل بروز این‌گونه حوادث پرداختیم.
بادکنک‌های هلیومی تا چه حد خطرآفرین هستند؟
اگر در بادکنک‌های هلیومی از گاز هلیوم استفاده شود، خطرناک نیست؛ دلیل انفجار بادکنک‌های گازی و بروز حوادث مشابه آن، به خاطر سودجویی افرادی است که در قالب فروش لوازم تولد فعالیت می‌کنند. قیمت گاز هلیوم در کشور ما بالا است؛ به همین جهت افراد سودجو برای پر کردن بادکنک‌ها به‌جای استفاده از گاز هلیوم از گازهای دیگر که به‌طورمعمول گاز هیدروژن است، استفاده می‌کنند. قیمت تمام‌شده بادکنک پرشده از گاز هیدروژن و یا گاز شهری یک‌هشتم بادکنک پرشده با گاز هلیوم است.
مردم باید از خطرناک بودن گاز هیدروژن و گاز شهری به دلیل شدت اشتعال بالای آن مطلع شوند، متأسفانه این گاز جدا از قدرت اشتعال بالا، به‌شدت قابلیت انفجار دارد. وقتی در بادکنک هلیومی به‌جای استفاده از گاز هلیوم از گاز هیدروژن و گاز شهری استفاده می‌شود، احتمال انفجار و اشتعال‌زایی در آن بسیار بالا است و هرلحظه امکان بروز حادثه ناگوار را برای افراد دارد.
حادثه انفجار بادکنک گازی که در یکی از سفره‌خانه شهریار اتفاق افتاد و منجربه مرگ هشت نفر شد، علاوه بر اینکه انفجار بادکنک عامل این حادثه بود، خفگی علت فوت این هشت نفر بود. درواقع به دلیل نوع مواد استفاده شده در نازک‌کاری سفره‌خانه، انفجار و اشتعال بادکنک‌ها باعث شد که این نازک‌کاری‌ها در اثر اشتعال از خود گاز سمی تولید کنند و به دلیل اینکه افراد نتوانسته بودند از سفره‌خانه خارج شوند این گازهای سمی را استنشاق و در اثر خفگی فوت کردند.
چه زمانی در شهر اصفهان متوجه استفاده از گاز شهر و هیدروژن به‌جای هلیوم در بادکنک‌ها شدید؟
سازمان آتش‌نشانی اصفهان دی‌ماه سال گذشته از تخلف برخی واحدهای صنفی تولد مبنی بر استفاده از گاز شهر و هیدروژن در بادکنک‌ها مطلع شد که بلافاصله مراتب را به پلیس امنیت و دادگستری استان اصفهان اطلاع داد. خوشبختانه دستگاه‌های فوق با سرعت به این حوزه ورود کردند و طی بازرسی از فروشگاه‌های لوازم تولد، واحدهای متخلف فروش پلمب شد.
مردم چگونه متوجه شوند بادکنک خریداری شده از گاز هیدروژن یا گاز شهری پر شده است؟
تشخیص این امر نه‌تنها برای مردم بلکه برای کارشناسان هم سخت است زیرا واحدهای متخلف حتی سیلندرهای گاز هلیوم را عوض کرده و از سیلندرهای غیرمجاز استفاده می‌کنند؛ حتی اگر خریدار نوشته روی سیلندرهای گاز هلیوم را مطالعه کند، متوجه نمی‌شود که چه گازی در داخل آن به‌جای هلیوم استفاده شده است.
سازمان آتش نشانی با واحدهای متخلف فروش بادکنک، از کپسول‌های خالی شده گاز کولر استفاده می‌کردند و مجدداً آن را با گاز هیدروژن یا گاز شهر پر می‌کردند؛ به همین جهت از مردم تقاضا داریم چنان‌چه برای خرید بادکنک هلیومی از فروشگاه لوازم تولد، متوجه استفاده از کپسول گاز کولر ماشین شدند، از خرید بادکنک پرهیز کنند زیرا در کپسول‌های گاز کولر ماشین از گاز هیدروژن یا گاز مایع استفاده می‌شود.
کپسول‌های گاز هلیوم به‌طور معمول مشکی‌رنگ و با ظرفیت ۱۰ تا ۲۰ لیتری در بازار موجود است، اما نمی‌توان به‌صرف مشکی بودن رنگ کپسول و میزان ظرفیت آن اطمینان حاصل کرد که آن کپسول، در آن گاز هلیوم خالص وجود دارد؛ به همین جهت توصیه سازمان آتش‌نشانی شهر اصفهان به مردم این است که بادکنک هلیومی خریداری نکنند و در تزئین مراسم تولد از بادکنک‌های معمولی استفاده کرده و با چسب، بادکنک‌ها را به سقف آویزان کنند.
چه دستگاه‌هایی وظیفه نظارت بر این‌گونه تخلف‌ها را دارند؟
زمانی همه اتحادیه‌ها ازجمله اتحادیه لوازم تولد، توسط سازمان آتش‌نشانی استعلام می‌شد و این سازمان برای صدور یا تمدید پروانه کسب به آن صنف مراجعه می‌کرد و بر تمام موارد ایمنی نظارت داشت و در صورت تخلف، آن واحد صنفی را پلمب می‌کرد.
متأسفانه از سال ۹۶ به بعد این استعلام صدور یا تمدید پروانه کسب از سوی سازمان آتش‌نشانی صورت نمی‌گیرد؛ به همین دلیل این سازمان زمانی می‌تواند ورود کند که در قالب گزارش مردمی، تخلف واحد صنفی اعلام شود یا در گشت‌های ایمنی، متوجه تخلفی شود؛ در هیچ شرایط دیگر سازمان آتش‌نشانی نظارتی بر صنوف ندارد.
نظارت بر صنوف دیگر تحت نظر سازمان آتش‌نشانی نیست به همین جهت شاهد این گونه تخلفات و بروز حوادث ناگوار در اثر این تخلف‌ها هستیم هم اکنون اتاق اصناف و اتحادیه مربوطه براساس وظایف خود، موظف است که با این متخلفان برخورد کند و نگذارد حادثه‌ای همچون حادثه شهریار در کشور به وقوع بپیوندد.
سال گذشته و امسال چه میزان حادثه انفجار بادکنک هلیوم در شهر اصفهان گزارش شد؟
این نکته را باید در نظر داشت حادثه انفجار بادکنک گازی که در آن از گاز هیدروژن استفاده کردند در شهر اصفهان به‌مراتب کمتر از سایر شهرهای کشور است، اما به طور معمول بین تعداد حادثه‌هایی که به وقوع می‌پیوندد تا حادثه‌ای که به سازمان آتش‌نشانی اطلاع داده می‌شود، اختلاف است زیرا بسیاری از حادثه‌ها به آتش‌نشانی اطلاع داده نمی‌شود. خوشبختانه سال گذشته و امسال مورد فوتی در اثر انفجار بادکنک گازی در شهر اصفهان گزارش نشده است.
به دلیل نظارت‌های بالایی که برای پیشگیری از انفجار بادکنک هلیومی در شهر اصفهان صورت گرفته است، تعداد حادثه انفجار و مصدومان در اثر انفجار این بادکنک زیر ۱۰ مورد در شهر اصفهان بوده است. در سه‌ماهه نخست امسال تنها سه مورد حادثه انفجار بادکنک هلیومی در شهر اصفهان اتفاق افتاده که خوشبختانه سوختگی افراد حادثه‌دیده خفیف گزارش شده و منجر به آتش‌سوزی منزل نشده است. امسال به‌واسطه اینکه دادستانی شهر داران از سازمان آتش‌نشانی شهر اصفهان درخصوص یک مورد انفجار بادکنک هلیومی در این شهر اعلام نظر خواست، متوجه شدیم دو نفر در این حادثه دچار سوختگی شدید شدند.
سال گذشته چه تعداد تخلف فروش لوازم جشن تولد در شهر اصفهان گزارش شد؟
سال گذشته نزدیک به هشت مورد تخلف صنف فروش لوازم تولد و بادکنک هلیومی به دلیل استفاده از گاز شهر و هیدروژن به‌جای هلیوم در شهر اصفهان گزارش شد که طی بررسی‌ها و بازپرسی‌هایی که صورت گرفت، منجر به پلمب دو واحد صنفی شد. امسال تا این لحظه سه مورد تخلف واحدهای صنفی فروش لوازم تولد مبنی بر استفاده از گاز شهر و هیدروژن در بادکنک‌ها گزارش شد که به این واحدها اخطار لازم داده شد.
گفته می‌شود اگر درصد گاز هیدروژن در بادکنک کم باشد، خطر انفجار و اشتعال ندارد، این ادعا صحت دارد؟
حتی کمتر از یک درصد هم نباید از گاز هیدروژن برای پر کردن بادکنک هلیومی استفاده کرد، زیرا گاز هیدروژن قابلیت اشتعال و انفجار بالایی دارد بعضی از فروشگاه‌ها بادکنک‌ها را علاوه بر هلیوم با اکسیژن پر می‌کنند.
آیا اخطاری برای ممنوعیت استفاده از بادکنک هلیومی صادر شده است؟
سال گذشته که حادثه انفجار بادکنک گازی در شهر اصفهان اتفاق افتاد در نامه‌ای به اتحادیه مربوطه اعلام شد، تا جایی که ممکن است از این نوع بادکنک‌ها در فضای رستوران‌ها، کافی‌شاپ‌ها، سفره‌خانه‌ها، سالن‌های عقد و عروسی استفاده نکنند و در صورت استفاده این بادکنک‌ها، آن‌ها را از واحدهای فروش لوازم تولد مجاز که دارای پروانه فعالیت هستند، تهیه کنند.
با توجه به تشخیص سخت بادکنک هلیومی اصل، نیازی به صدور دستور ممنوعیت استفاده از این بادکنک‌ها نیست؟
بادکنک هلیوم اگر در آن از گاز هلیوم خالص استفاده شود به‌خودی‌خود خطرناک نیست. به عقیده بنده در وهله اول برای پیشگیری از این‌گونه حوادث با مکان‌هایی که از گازهای دیگر به‌جای گاز هلیوم در بادکنک‌ها استفاده می‌کنند باید برخورد کرد اما با توجه به اینکه تشخیص بادکنک هلیوم خالص از ناخالص مشخص نیست و فضای رستوران‌ها، کافی‌شاپ‌ها، سفره‌خانه‌ها فضای عمومی است به همین جهت برای حفاظت این افراد لازم است از بادکنک‌های گازی در این فضاها استفاده نشود.
متأسفانه سازمان آتش‌نشانی حوزه اختیاری کافی برای ممنوع کردن این کار ندارد و هرگونه تصمیم بر ممنوعیت استفاده از بادکنک‌های گازی مستلزم تصمیم گروهی توسط پلیس اماکن، دادگستری و اتاق اصناف است. به همین جهت تا زمانی که این ممنوعیت اعلام شود توصیه می‌شود شهروندان از این نوع بادکنک‌ها استفاده نکنند.
چه تعداد واحد صنفی دارای پروانه فروش لوازم تولد در شهر اصفهان به دلیل استفاده از گاز هیدروژن یا گاز شهر پلمب شدند؟
یک مورد در سال گذشته اتفاق افتاد.
مردم تخلف‌های استفاده از گاز هیدروژن یا گاز شهر در بادکنک‌ها به کجا گزارش کنند؟
شهروندان می‌توانند این‌گونه گزارش‌ها را به سامانه تلفنی ۱۲۵ سازمان آتش‌نشانی گزارش دهند.
گفتگو از: شهین اصلانی خبرنگار سرویس جامعه ایمنا
نظر شما