به گزارش خبرنگار ایمنا، تقریباً دو سال از عرضه خودرو با سیستم قرعه‌کشی می‌گذرد، با این هدف که خودروسازان محصولات خود را با شرایط بهتری به دست مصرف‌کننده برسانند؛ اما همراه شدن این طرح با ابهامات، عرضه محدود و شانس اندک برای برنده شدن، طرح را از اهداف اصلی خود دور کرد.
اگرچه برای اینکه محصولات به دست مصرف‌کننده اصلی خود برسد، پیش‌شرط‌هایی برای خریداران خودروهای قرعه‌کشی از سوی وزارت صمت و خودروسازان تعیین می‌شد، اما سازوکار فروش ناقص و بدون قانون، باعث شد که همواره این جریان با چالش‌های فراوانی همراه باشد.
بسیاری از متقاضیان خودرو با شرکت دفعات زیاد در این طرح، هنوز هم موفق به برنده شدن نشده‌اند و این موضوع آن‌ها را به این باور رسانده که ترفندهای خاصی برای برنده شدن لازم است. در مقابل خودروسازان هم با این ادعا که تعداد خودروها محدود و قرعه‌کشی در برابر مسئولان انجام می‌گیرد از خود دفاع کرده‌اند.
با وجود چنین شرایطی، از اوایل امسال وزارت صمت وارد میدان شده و تصمیم گرفته است با ایجاد سامانه یکپارچه خودرو، تخلفات قرعه‌کشی را به حداقل خود برساند. ضمن آنکه تعداد خودروی بیشتر در هر مرتبه قرعه‌کشی عرضه شود؛ به این صورت که از اواسط اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ فروش خودرو از طریق خودروسازان متوقف و سامانه فروش یکپارچه خودرو جایگزین آن شد؛ شیوه‌ای که طبق گفته وزارت صمت تقدم یا تأخر زمان ثبت‌نام، هیچ تأثیری بر قرعه‌کشی و شانس برنده شدن نخواهد داشت و مراسم قرعه‌کشی با نظارت سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان انجام می‌شود، به‌علاوه عرضه خودرو در این سامانه چند برابر دوره‌های قبل و متنوع‌تر است؛ گفته می‌شود برای تخصیص خودرو به مشتریان خارج از این سامانه استثنایی هم وجود نخواهد داشت.
ابهامات قرعه‌کشی خودرو همچنان برجای خود باقی است
عرضه خودرو در سامانه یکپارچه با اهداف متفاوتی ازجمله شفافیت آغاز شد اما در ظاهر عرضه در سامانه یکپارچه، در محدودیت‌ها و شرایط ثبت‌نام تفاوت زیادی با قرعه‌کشی‌هایی که ماه‌های گذشته برگزار شده ندارد، به‌علاوه آنکه ایرادات طرح قبلی را هم رفع نکرده‌اند.
مورد اول تخصیص خودرو به خانواده‌های بدون خودرو هنوز در اولویت قرار نگرفته است. قرار بر تخصیص خودرو به مصرف‌کننده واقعی بود؛ بر این اساس انتظار می‌رفت اولویت با خانواده‌های بدون خودرو باشد که فعلاً چنین امری محقق نشده است. به علاوه ثبت‌نام با باکارت ملی‌های اجاره‌ای و خرید اطلاعات افراد هم وجود دارد.
مهم‌تر از همه، فروش حواله‌ها به دیگر افراد همچنان تداوم دارد. زمانی‌که وزارت صمت این طرح را آغاز کرد وعده لغو دلال‌بازی را داد اما بااین‌حال بازهم تخلفاتی مانند فروش حواله‌ها انجام می‌گیرد و آن افرادی که موفق به ثبت‌نام شدند اما پولی برای تکمیل وجه ندارند در تلاش برای فروش سهمیه خود هستند.
اکنون پرسش آن است کدام تغییر و شفافیت در طرح سامانه یکپارچه خودرو نسبت به قرعه‌کشی‌های قبلی ایجاد شده است؟
تفاوت عرضه خودرو از طریق قرعه‌کشی و سامانه یکپارچه
بررسی‌ها و گزارش‌های موجود حاکی از آن است که وزارت صمت مصمم بود با ایجاد چنین سامانه‌ای، اقدام جدی به حذف دلالان و تخصیص خودرو به مصرف‌کننده واقعی داشته باشد؛ اما به دلیل فراهم نشدن زیرساخت‌های مناسب همچنان مشکلات قبلی، باقی مانده است.
صدیف بیگ‌زاده، رئیس سازمان حمایت در ارتباط با تفاوت طرح سامانه یکپارچه فروش با قرعه‌کشی‌های قبلی می‌گوید: در طرح‌های قبلی امکان سوءاستفاده از اطلاعات قبلی مشتریان وجود دارد؛ به‌نحوی‌که یک فرد می‌توانست با درج اطلاعات فرد دیگری موبایل خود را اعلام کند که در این شرایط اگر برنده می‌شد پیامک برای فرد ثبت‌نام کننده ارسال می‌شد؛ درحالی‌که فردی که مشخصاتش در طرح درج شده هیچ اطلاعی از این موضوع نداشت. ما در سامانه یکپارچه اطلاعات هویت افراد را کنترل کرده‌ایم و گفتیم که باید کد ملی با شماره موبایل همخوانی داشته باشد.
وی تصریح می‌کند: مورد دیگر آنکه در بخش قانون حمایت از خانواده پیش‌ازاین ضمانت اجرایی وجود نداشت؛ اما این بار از طریق ثبت‌احوال کنترل‌ها انجام و اطلاعات افراد مورد ارزیابی قرار داده شد. لیست برنده‌شدگان را از خودروسازان گرفته‌ایم و اعلام کردیم اگر در زمان مقرر خودرو تحویل مشتری نشود با آن‌ها برخورد خواهیم کرد؛ چراکه تعهدات در این خصوص داده شده است.
این مسئول در رابطه با فروش حواله‌ها خاطرنشان می‌کند: قطعاً با اجرای قانون پول‌شویی در نقل‌وانتقال خودرو می‌توان چنین دغدغه‌هایی را به حداقل رساند و این کار با سازوکار تیم سامانه تجارت، عملیاتی خواهد شد. هرگونه نقل و انتقال خارج از ضوابط تعیین‌شده مورد تائید نیست و هدف اصلی بیشتر این طرح‌ها، رسیدن خودرو به مصرف‌کنندگان نهایی است.
این قرعه‌کشی‌ها بیشتر به لاتاری شبیه است
سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودروی تهران نیز دراین‌باره می‌گوید: این قرعه‌کشی‌ها بیشتر به لاتاری شبیه است و هر کس شانس خود را امتحان می‌کند، اگر برنده شد و پولش را داشت که سرمایه‌گذاری انجام می‌دهد و اگر پولش را نداشت، حواله را می‌فروشد؛ فقط شانس افراد است که حرف اول را می‌زند.
به گفته وی برای حل مشکلات بازار خودرو باید به‌صورت ریشه‌ای عمل کرد. معنی ندارد برای ۲۰۰ هزار خودرو چهار میلیون نفر ثبت‌نام کنند. به اعتقاد من از این تعداد افراد متقاضی بیش از سه میلیون و ۹۰۰ فقط برای امتحان شانس خود آمده‌اند. اگر برنده شدند و پولی در اختیار نداشتند، حواله‌ها را می‌فروشند.
رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودروی تهران ادامه می‌دهد: شنیده‌ام حواله‌ها را ۵۰ تا ۶۰ میلیون می‌فروشند و با این شگردها مشتری‌تراشی می‌کنند. در بعضی از موارد وقتی پای معامله می‌آیند از فروشنده اقرارنامه و تعهد می‌گیرند که در زمان مقرر خودرو را تحویل خریدار بدهد. به نظر تنها راهکار مدیریت بازار فقط افزایش عرضه است. اگر عرضه مناسب باشد همه برای ثبت‌نام خودرو صف نمی‌کشند.
بازار خودرو راکد شده است
علیرضا جلوانی، رئیس اتحادیه نمایشگاه خودروی اصفهان با اشاره به تأثیر موقت عرضه خودرو از طریق روش‌هایی مانند سامانه فروش یکپارچه به ایمنا می‌گوید: قطعاً برنده شدن یک نفر سودآوری خوبی برای وی دارد. عرضه خودرو از این طریق باقیمت کارخانه است و چون نسبت به قیمت بازار آزاد متفاوت است مصرف‌کننده برای قرعه‌کشی‌های بعدی و برنده شدن صبر می‌کند.
وی تصریح می‌کند: با این اوصاف بازار هم راکد شده است، چون اغلب مشتریان ترجیح می‌دهند در سامانه خرید خودرو ثبت‌نام کنند. البته به غیر از تأثیر بحث سامانه یکپارچه خودرو بر بازار موضوع واردات هم عاملی برای رکود بازار شده است؛ به‌طوری‌که عده‌ای منتظر برنده شدن در قرعه‌کشی و عده‌ای دیگر نیز در انتظار واردات خودرو و خرید محصول خارجی هستند؛ این‌چنین بازار به رکود رفته است.
به گفته رئیس اتحادیه نمایشگاه خودروی اصفهان، در این مدت که از طرح مباحثی چون سامانه یکپارچه و واردات خودرو می‌گذرد قیمت خودرو هم با ریزش ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومانی مواجه بوده است. ناگفته نماند باوجود کسادی و کاهش خریدوفروش خودرو در بازار هنوز هم عرضه خودرو نسبت به تقاضا کمتر است؛ به‌طوری‌که عرضه خودروی صفر در بازار کاهش شدیدی داشته است.
عرضه خودرو ازلحاظ تعداد بیشتر و دفعات قرعه کشی کمتر
علیرضا قندی، رئیس سابق اتحادیه خودرو و فعال این بازار در گفت‌وگو با ایمنا، در رابطه با ابهامات عرضه خودرو از طریق سامانه یکپارچه اظهار می‌کند: سازمان صمت عرضه خودرو از طریق قرعه‌کشی را تحت نظارت خود درآورده است تا رانت‌ها کاهش یابد و در کل ابهامات از بین برود. با این اقدام تا حدودی دشوارتر اما عرضه خودرو از لحاظ تعداد بیشتر شد.
وی در ارتباط با تفاوت‌های فروش خودرو از طریق قرعه‌کشی‌های قبلی و عرضه از طریق سامانه یکپارچه خودرو می‌گوید: قبلاً این طرح تحت نظر سامانه ایران‌خودرو و سایپا قرار داشت اما اکنون از طریق سامانه صنعت، معدن و تجارت عرضه انجام می‌گیرد. تفاوت دیگر آن است که تعداد عرضه خودرو در این سامانه افزایش پیدا کرده، اما دفعات قرعه‌کشی نسبت به قبل کاهش یافته است.
این فعال در پاسخ به این پرسش که آیا هنوز هم امکان خریدوفروش حواله‌ها وجود دارد، می‌گوید: این اقدام امکان‌پذیر نیست اما به‌طور غیرقانونی انجام می‌گیرد و بازار را نابسامان‌تر می‌کند اما آنچه دراین‌باره باید مورد توجه قرار گیرد موضوع تولید و عرضه خودرو به بازار و تحویل خودرو در مهلت سه‌ماهه به مشتری و عمل به تعهدات است. مهم آن است با توجه به تولید و عرضه خودرو به بازار، تا سه ماه آینده این میزان خودرو آماده تحویل است یا خیر؟
نظر شما