هادی کیانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه این اثر یک نمایش اجتماعی است، اظهار کرد: برای این نمایش یک کار تحقیقاتی انجام دادم و به عنوان اقتباس از یکی از لطایف ملانصرالدین که از کتاب آن نیز همزمان با جشنواره تئاتر رونمایی شد، بهره بردم.
کیانی تصریح کرد: زمانی که کار تحقیقاتی این اثر را در تئاتر شهر تهران و با حضور اساتیدی مثل صالح‌پور، تقی‌پور و چند نفر دیگر انجام می‌دادیم، دنبال یک طراحی عملی از این قصه بودم و آن را به سمت نوشتن یک نمایش‌نامه با عنوان روده‌درازی‌های یک مرده بی‌صاحب بردم.
به گفته وی، تاریخ زندگی ملانصرالدین دقیقاً مشخص نیست؛ برخی آن را تاریخی و برخی غیرتاریخی می‌دانند اما ما ملانصرالدین را به عنوان یک شخصیت و کاراکتر کمدی بی‌بدیل که عامه مردم با آن ارتباط برقرار می‌کنند و هنوز هم در دل جامعه هست و برای آن لطیفه‌های جدید ساخته می‌شود، وارد قالب نمایش کردیم و آن را به جامعه امروز آوردیم.
طراح و نویسنده این نمایش کمدی با اشاره به اینکه در این نمایش ملانصرالدین مرده است و از دنیای دیگر به دنیای ما بازگردانده شده است، ادامه داد: او می‌خواهد برگردد و دچار افسردگی‌هایی است و تنها در صورتی که بتواند مردم را بخنداند، از این افسردگی نجات پیدا می‌کند. در آن دنیا روانشناسی به نام «بوعلی سینا» وجود دارد که به او پیشنهاد می‌کند راه درمان افسردگی در این است که حال چند آدم زنده را خوب کنی.
کیانی تصریح کرد: همچنین در آن دنیا طرحی به نام «طرح سراسری حال خوب» پیشنهاد می‌شود و از هر کشوری یک نماینده به کره زمین بازگردانده می‌شود تا بیاید و حال مردم را خوب کند. چون شرایط زندگی به خاطر عواملی مانند شیوه ویروس کرونا سخت شده است.
این فعال هنرهای نمایشی افزود: ملانصرالدین نماینده مردم ایران است. در ترکیه هم برای ملانصرالدین، مثل مولانا، قبر و بارگاهی طراحی شده است و سالانه جشنی برای او برگزار می‌کنند. ما نیز با این نمایش می‌خواهیم این بحث فرهنگی را داشته باشیم که این شخصیت مربوط به فرهنگ ایران است و ایرانی است.
وی در ادامه با بیان اینکه ملانصرالدین حالا به ایران می‌آید و می‌خواهد مردم را بخنداند اما با مسائلی روبه‌رو می‌شود و می‌فهمد که دنیا عوض شده است، اضافه کرد: حالا دیگر کسی سوار الاغ نمی‌شود و مردم با پراید و پژو تردد می‌کنند و لباس‌ها تغییر کرده است. او می‌فهمد که خندیدن دیگر مثل قبل نیست و باید راهکارهای جدیدی مثل کتاب، نمایش و تئاتر را به کار بگیرد؛ کلیات قصه به این صورت است.
مرده بی‌صاحبی که مدعیان زیادی دارد
وی خاطرنشان کرد: کشورها و فرهنگ‌های مختلفی از جمله ایرانی‌ها، عرب‌ها و ترک‌ها مدعی هستند که ملانصرالدین از مال آن‌ها است. کسی نمی‌تواند بگوید یک چنین کاراکتری را مال من است و باید گفت ملانصرالدین عمومیت دارد. باوجود اینکه این شخصیت از آن ما است، اما کسی در کشور ما ادعای این را ندارد و از آن دفاع نمی‌کند و نمی‌گوید صاحب این شخصیت است؛ درحالی که شخصیت مولانا را با وجود اینکه ترکیه تصاحب کرده است، اما خیلی‌ها از ایرانی بودن آن دفاع می‌کنند. اما برای ملانصرالدین این گونه نیست. جالب است که درباره این شخصیت هنوز لطیفه‌های جدیدی ساخته می‌شود و این نشان می‌دهد چنین شخصیت‌هایی مرگ ندارند و از زمانی به زمان دیگری منتقل می‌شوند و چون جنبه فولکلوریک دارند در فرهنگ عمومی ماندگار هستند.
کارگردان نمایش روده‌درازی‌های یک مرده بی‌صاحب سپس درباره حمایت‌های سازمانی از این اثر اظهار کرد: این کار به صورت شخصی و با گروه نمایش آیینه خمینی‌شهر که بیشتر از ربع قرن سابقه هنری دارد، ساخته شده است. در این گروه آثار مختلفی را اجرا کرده‌ایم و شخصیت نمایشی دیگری به نام «خاله خانم» را نیز پیش از این معرفی کردیم. حالا شخصیت ملانصرالدین به کاراکترهای ما در همین فضا اضافه شده است.
کیانی با بیان اینکه تالار هنر شهرداری اصفهان حامی این نمایش کمدی است، ادامه داد: محوریت کل نمایش، بر پایه آیه ۳۴ سوره اسرا بنا شده است: «أَوْفُوا بِالْعَهْدِ؛ إِنَّ الْعَهْدَ کَانَ مَسْئُولًا» نمایش‌نامه بر اساس محتوای این آیه نوشته شده است یعنی اینکه شما در مقابل عهدی که می‌بندید، مسئول هستید.
وی اظهار کرد: در کنار فضای کمدی و مفرحی که این اثر دارد، آن آیه از قرآن هم پی‌رنگ اصلی نمایش‌نامه را تشکیل می‌دهد. در کارهای قبلی نیز دنبال مضامین اخلاقی و عرفانی بودیم، این نمایش‌نامه را نیز بر اساس این آیه از قرآن طراحی کردیم و قصد داشتیم وقتی مخاطب می‌خندد، همزمان هم تأمل و اندیشه کند. فکر کنم رسالت کمدی و طنز همین است که تحول و تغییری ایجاد کند و اخلاق‌محور باشد. در تهران استقبال خوبی از کار ما شد و سازمان فرهنگی، تفریحی شهرداری و تالار هنر اصفهان نیز ما را همراهی کردند.
کمدی با درون‌مایه اخلاقی و اجتماعی
طراح و نویسنده نمایش کمدی روده‌درازی‌های یک مرده بی‌صاحب، گفت: ذات کمدی تولید فکر است و این با تجربه در طول سال‌ها کار هنری به دست آمده است. تولید تفکر در بعضی آثار تفننی و هجوآمیز است، اما وقتی سخن از طنز فاخر به میان می‌آید، به این معنا است که ما بین تناقض‌ها و تضادها، به دنبال تفکر و تعقل هستیم. یعنی آن رفتار ناشایستی که ما به آن می‌خندیم، باید ایجاد تفکر کند و نه اینکه ما صرفاً رد بشویم و برویم.
به گفته کیانی، زمانی که فضای مجازی به سرعت، به سمت پوچی و خنده صرف و محتواهای معمولی و سخیف پیش می‌رود، بیان و پرداختن به بعضی نکات می‌تواند ایجاد تعامل کند. طنز باید علاوه بر آن سرخوشی و نشاطی که در بر دارد، تغییر در رفتار و تأمل را نیز به همراه داشته باشد.
۹ تا ۹۰ ساله‌های فراگیر
طراح، نویسنده و کارگردان از گروه نمایش آئینه خمینی‌شهر همچنین به ویژگی‌های دیگر این نمایش اشاره کرد و افزود: آثاری که در گروه آئینه تولید می‌کنیم گروه سنی ۹ تا ۹۰ سال را در بر می‌گیرد. جوانب مختلف را می‌سنجیم تا حتی اگر کودکی هم مخاطب ما باشد، بتواند به نحوی با کار ما ارتباط بگیرد. اتفاق جالبی که افتاده این است که ترکیبی از نمایش‌های آئینی، سنتی را در کنار هم داریم. یعنی از شبیه‌خوانی‌های طنز تا نقالی، سیاه‌بازی، خیمه‌شب‌بازی و ترکیب چنین شکل‌های اجرایی را در اثر می‌بینیم.
این فعال هنرهای نمایشی درباره پوستر تبلیغاتی این نمایش، گفت: ما دارای یک اصالت فرهنگی و تاریخی در زمینه‌های مختلف نمایشی و ادبی هستیم. این پیشینه با مردم و تمدن ایران‌زمین عجین شده است و در ناخودآگاه ما وجود دارد. تصویر ملانصرالدین در بروشور رنگی است و این یعنی او هنوز زنده است؛ با وجود اینکه لباس قدیمی بر تن دارد. یا مثلاً آن ساعت شنی که در خود نمایش نیز نقش مهمی دارد نشان از این دارد که زمان همه رو به پایان است. ایده این پوستر از خود من بود اما طراحی آن توسط امیر سلیمانی و سینا سلحشور صورت گرفت.
نمایش روده‌درازی‌های یک مرده بی‌صاحب با حمایت معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان از ابتدا تا روز پایانی تیرماه امسال، در تالار هنر این شهر روی صحنه خواهد رفت.
نظر شما