به گزارش خبرنگار ایمنا، شهرکرد مرکز شهرستان شهرکرد و استان چهارمحال‌وبختیاری است. نام پیشین آن «دِهْکُرد» بوده است که پس از تبدیل به شهر، شهریورماه ۱۳۱۴ خورشیدی به شهرکرد تغییر نام داد. این شهر، مرتفع‌ترین مرکز استان در کشور است و از همین رو به بام ایران نیز شهرت پیدا کرده است. آب‌وهوای شهرکرد در تابستان‌ها معتدل و در زمستان‌ها بسیار سرد است.
استان چهارمحال‌وبختیاری یکی از غنی‌ترین استان‌های ایران از نظر زبان و لهجه‌های اصیل و متنوع است. سه گویش لری بختیاری، فارسی و ترکی در شهرکرد رایج است. اقتصاد سنتی شهرکرد در گذشته بر پایه قالی‌بافی، نمدمالی، گیوه‌دوزی، قفل‌سازی چالشتر و کوره‌های آجرپزی بوده است و در حال حاضر صنایع بزرگ و کارخانه‌های مهمی مانند فولاد زاگرس شهرکرد، سیمان شهرکرد و گاز کربنیک شهرکرد اقتصاد این شهر را برپا نگه داشته‌اند.
از آنجا که در شهرکرد اقوام مختلفی ساکن هستند، آداب و رسوم متنوعی در این شهر مشاهده می‌شود. این آداب و رسوم در پوشیدن لباس‌های سنتی، برگزاری مراسم جشن و شادی و مراسم عزاداری بیشتر به چشم می‌خورد.
در گفت‌وگو با رضا ریاحی، رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شهرکرد سابقه توسعه و شهرنشینی در بام ایران را بررسی کردیم. مشروح گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
سابقه سکونت در استان چهارمحال‌وبختیاری مربوط به چه دوره‌ای است؟
پیشینه تاریخی و سابقه زندگی در استان چهارمحال‌وبختیاری به دوره‌های پیش از تاریخ یعنی هزاره ششم قبل از میلاد می‌رسد. از کاوش‌هایی که سالیان پیش در جنوب غربی کشور انجام شد، می‌توان نتیجه گرفت احتمالاً زندگی کوچ‌نشینی در این منطقه نزدیک به هشت هزار سال پیش پدید آمده است.
این دشت در قرون گذشته به دلیل مراتع بسیار سرسبز و زمین‌های مساعد جهت دامپروری و کشاورزی، جزو ییلاق‌های کوچ‌نشینان بوده است و در حال حاضر نیز دامداران محلی در دامنه ارتفاعات و اطراف این دشت، کوچ ییلاقی دارند.
اهالی شهرکرد از چه اقوامی هستند؟
وجود سکه‌ها و اشیا فلزی از ادوار مختلف ایلامی، هخامنشی، سلوکی، اشکانی و ساسانی به خوبی مشخص می‌کند که در دوره‌های مختلف تاریخی، این منطقه دارای اهمیت بوده است.
در کتاب شناخت سرزمین چهارمحال در رابطه با نامگذاری اولیه دهکرد آمده است، در دوران دیالمه یکی از سرداران معروف به کرُدشیرباریک، فرماندهی این محال را عهده‌دار بوده است و به این مناسبت این شهر کردشیرباریک نامیده شده است.
مورخ مشهور، عباس اقبال آشتیانی در مورد بومیان شهرکرد می‌نویسد، اهالی این منطقه از نژاد کردهای اصیل مهاجر بودند که جهت استفاده از چمن و مرغزار به این منطقه کوچ کردند.
اهالی شهرکرد از نژاد قدیم ایرانی هستند. بیشتر مردم این شهر از مهاجران قشقایی و به طور کلی کردان مهاجر پارسی یا پارتی و عده‌ای دیگر از نژاد گیلگ آرمادان، یکی از نژادهای بومی شمال ایران هستند که در دوران صفویه به قلعه "دشتده " واقع در هفت کیلومتری جنوب شهرکرد تبعید می‌شوند.
این مردمان بیش از ۲۰۰ سال در این قلعه و مزارع آن زندگی کردند و مانند مردم سایر قلعه‌های اطراف شهرکرد، جذب این شهر شدند. زبان مردم شهرکرد از اصیل‌ترین زبان‌های فارسی با ریشه پهلوی است.
به دلیل موقعیت جغرافیایی این منطقه و جابه‌جایی قوم‌های مختلف، پای بیگانگان کمتر به این ناحیه رسیده و گویش این مردمان محفوظ مانده است.
مهمترین آثار شهری شهرکرد چیست؟
می‌توان از مهمترین آثاری که از آبادی‌ها و قلعه‌های اطراف شهرکرد باقی مانده موارد زیر را برشمرد: رام اردشیر، ده کهنه و قلعه گودال چشمه، قلعه حسین‌آباد، قلعه دشتده، قلعه‌های هوشنگی، قلعه اتابکان، قلعه کوار، قلعه نجف‌آباد، قلعه خلف‌آباد، قلعه‌های دوتو، قلعه قراولی، قلعه شط تلخه، قلعه گردی، ده کرد شیر باریک، قلعه شوره بومی، قلعه بگ وردی‌ها، قلعه رئیس، قلعه شاهسون‌ها، قلعه دوتویی‌ها، قلعه چاروادارها، قلعه بلغوری‌ها، قلعه احمدآقا، قلعه دشتده‌ای‌ها، قلعه خداوردی، قلعه ارباب‌ها، قلعه گله‌دارها، قلعه سده‌هی‌ها و قلعه سادات؛ به طور کلی گسترش این آبادی تا اواخر دوره قاجاریه از طرف شمال قلعه کردشیرباریک شمال غربی فلکه آبی واقع در خیابان ولیعصر امروزی، کوچه آسیاب واقع در خیابان فردوسی نرسیده به خیابان سعدی و کوچه‌های غرب خیابان فردوسی و از طرف شرق، کوچه‌هایی در سمت راست مسجد جامع، قسمتی از کوچه علی قلی در شمال خیابان ملت و قسمتی از کوچه سقاخانه در جنوب خیابان ملت و از سمت جنوب تا کوچه صولتی و قاسمی در شرق خیابان ولیعصر و کوچه روبه‌روی آن در غرب خیابان ولیعصر محدود بوده است.
نخستین خیابان‌ها در شهرکرد چه زمانی احداث شد؟
پس از تشکیل حکومت متمرکز در ایران و به موازات برقراری امنیت نسبی در کل کشور، اولین خیابان‌ها از جمله ملت، فردوسی و ۱۲ محرم در شهرکرد احداث شد. اواخر دوره صفویه و اوایل قاجار، به موجب بهبود وضعیت اقتصادی، مردم برای توسعه و گسترش شهر، اقدام به ساخت‌وساز کردند. توسعه شهرکرد از سمت شرق و غرب بیشتر بود، چراکه گسترش آبادی از سمت شمال و جنوب به کوهستان و مانداب‌ها می‌رسید.
توسعه شهری شهرکرد مبتنی بر چه نظامی بوده است؟
نظام توسعه شهری شهرکرد دقیقاً در پیوند با بافت قدیم برنامه‌ریزی شده است. حضور بازار، میدان، مسجد و حمام و به طور کلی ارکان نو مجدداً در نظام و بافت جدید با طراحی نو تکرار شده است.
مسجد جامع، مسجد نو و حمام حاج عبدالله همان تکرار ارکان قدیم با الگوهای نوین هستند که به شکل متناسب، با عناصر قدیمی‌تر همانند مسجد اتابکان، حمام در امامزاده و میدان در امامزاده که مجموعه باستانی و فرهنگی شهر در اطراف آن شکل گرفته بود، امامزاده و بازار کهنه ارتباط پیدا کرده‌اند.
اتصال بازار جدید به میدان میانی مقابل امامزاده و مسجد اتابکان نشان از پیوستگی و پیوند با گذشته تاریخی دارد و پیوند میان نو و کهنه را برقرار می‌کند.
در قسمت غربی شهر و بافت میانی، بیرون قلعه دهکرد یا محله نو از جنوب به کوچه چارو شیرازی امروز از شمال به خیابان سعدی غربی، از سمت شرق به خیابان فردوسی و از غرب تا حدود خیابان بوعلی سینا را در بر می‌گرفت.
نظر شما