تولید روزانه ۴۹۰تن کیسه‌ پلاستیکی در کشور/آیین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی تدوین شد

حسن پسندیده به مناسبت روز جهانی بدون پلاستیک در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: امروزه کیسه‌های پلاستیکی بیشترین کالای مصرفی در دنیا هستند و علی‌رغم کاربردهای فراوان می‌توانند تأثیرات نامطلوبی بر محیط‌زیست داشته باشند. تولید مواد پلاستیکی در سال ۲۰۱۶ حدود ۲۶۰ میلیون تن تخمین زده شده که حدود یک‌سوم آن مربوط به پلاستیک‌های یک‌بارمصرف است.

نبود آمار دقیق از مصرف سالیانه کیسه‌های پلاستیکی در کشور

وی افزود: از میزان مصرف سالیانه کیسه‌های پلاستیکی در کشور، آمار دقیقی در دست نیست اما طبق آمار غیررسمی، میزان تولید کیسه‌های پلاستیکی در کشور بیش از ۱۷۷ هزار تن در سال تخمین زده می‌شود که این رقم معادل ۴۹۰ تن در روز است.

مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور ادامه داد: در همین راستا، مطابق یک طرح پژوهشی انجام شده که توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست با همکاری دانشگاه شهید بهشتی در سال‌های ۹۴-۹۵ انجام شد، روزانه حدود ۲۱ تن و سالیانه حدود هفت هزار و ۵۰۰ تن کیسه پلاستیک تنها در میدان‌های میوه و تره‌بار تهران مصرف می‌شود و فقط چهار درصد از کیسه‌های پلاستیکی مراکز دفن، فشرده‌سازی و در زمین دفن می‌شود و مابقی در محیط رها شده و به زمین‌های کشاورزی، سطح شهرها و آبراهه‌ها راه پیدا می‌کند.

وی تصریح کرد: در بسیاری از کشورها، قوانین متعددی در جهت افزایش آگاهی فروشندگان و مصرف‌کنندگان به‌منظور کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی به اجرا گذاشته شده است که ازجمله آن‌ها ممنوعیت قوانین منع توزیع یا مصرف کیسه‌های پلاستیکی با ضخامت‌های خاص، ممنوعیت مصرف رایگان از طریق وضع مالیات، اجبار فروشگاه‌های خاص برای استفاده از کیسه‌های تخریب‌پذیر یا ارائه خدمات تشویقی به مشتریان جهت کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی است.

پیوستن اغلب کشورها به جنبش جهانی کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی

پسندیده اضافه کرد: در زمینه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی، اغلب کشورها به جنبش جهانی کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی پیوسته‌اند و دارای برنامه‌های ملی یا منطقه‌ای هستند. به‌تازگی برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد(UNEP) گزارشی منتشر کرده است که در بین ۱۹۲ کشور ۱۲۷ کشور قوانین و مقرراتی را برای منع و یا کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی تصویب کرده‌اند.

وی ادامه داد: متداول‌ترین شکل قوانین و مقررات (به‌طور جداگانه یا ادغام شده) در ممنوعیت توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی (۸۳ کشور)، ممنوعیت‌های تولید و واردات (۶۱ کشور)، مالیات بر تولیدکنندگان (۲۷ کشور)، مالیات بر مصرف‌کنندگان (۳۰ کشور) و در ۵۱ کشور نیز شرایط لازم برای اجرای بازیافت کیسه‌های پلاستیکی اجرا می‌شود.

مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور گفت: در همین راستا کشور چین در سال ۲۰۰۸ توزیع کیسه‌های پلاستیکی باضخامت کمتر از ۲۵ میکرون را در فروشگاه‌ها ممنوع اعلام کرد و جریمه متخلفان را ۱۰ هزار یوان و برای سایر کیسه‌های پلاستیکی قیمت معادل تمام‌شده را تعیین کرد و ارائه رایگان کیسه‌های پلاستیکی در فروشگاه‌ها ممنوع شد.

وی اظهار کرد: انگلیس در سال ۲۰۰۸ و کانادا در سال ۲۰۰۹، مالیات پنج سنتی به‌عنوان هزینه برای هر کیسه پلاستیکی وضع کرده‌اند و در بلغارستان از سال ۲۰۰۷ مالیات‌های مرحله‌ای به‌صورت افزاینده‌ای بر مصرف کیسه‌های پلاستیکی در فروشگاه‌ها وضع شد.

وضع قوانین جدی برای ممنوعیت مصرف پلاستیک در کشورهای جهان

پسندیده افزود: در کنار قوانین و مقررات وضع شده درخصوص کاهش تولید و توزیع کیسه‌های پلاستیکی، در انگلستان، ایتالیا، پاکستان، پرتغال، فرانسه، قبرس و لهستان کیسه‌های پلاستیکی باضخامت کمتر از ۵۰ میکرون و در اوگاندا، بنگلادش، تانزانیا، چین، زیمباوه، سریلانکا، سنگال، کامبوج، مغولستان، موزامبیک و نپال کیسه‌های پلاستیکی باضخامت‌های کمتر از ۲۵ تا ۳۰ میکرون ممنوع شده است.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه وضع هر قانونی ازجمله قوانین مربوط به کیسه‌های پلاستیکی می‌تواند اثرات پیش‌بینی شده و نشده‌ای بر جامعه و محیط‌زیست داشته باشد، مطالعات نشان می‌دهد محدودیت‌های قانونی در بیشتر موارد بر کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی نقش مهمی داشته‌اند؛ اما به‌عنوان نمونه در کشور هند علی‌رغم وضع قوانین کاهش مصرف پلاستیک، طبق نتایج به‌دست‌آمده در حدود ۹۴ درصد از مصرف‌کنندگان همچنان از کیسه‌های پلاستیکی استفاده می‌کنند، اما در حجم مصرف آن کاهش قابل‌توجهی ایجاد شده است.

مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور اظهار کرد: یکی از معضلات زیست‌محیطی افزایش میزان و پراکندگی کیسه‌های پلاستیکی رها شده در محیط‌زیست، آسیب به منظر عمومی، راه‌یابی میکروپلاستیک‌ها به چرخه غذایی انسان، آلودگی و تغییر اکوسیستم‌های آبی و ایجاد اختلال در امر مدیریت پسماند شهری در مراکز دفن است.

وی ادامه داد: در این راستا به‌منظور تحقق اصل ۵۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نیل به اهداف قانون مدیریت پسماندها حفظ محیط‌زیست کشور از آثار زیان‌بار پسماندها و مدیریت بهینه آن‌ها این آئین‌نامه وضع شده است که نیازمند عزم و اراده ملی تمام مسئولان دستگاه‌های اجرایی و اقدامات اساسی و اثرگذار در قالب برنامه‌های کلان ملی و استانی است.

تدوین آئین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی در کشور

پسندیده اظهار کرد: با توجه به اهمیت موضوع مدیریت صحیح پسماندهای پلاستیکی در کشور به‌ویژه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی، سازمان حفاظت محیط‌زیست با مشارکت سایر وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهاده‌های ذی‌ربط و در اجرای ماده چهار قانون مدیریت پسماندها باهدف کاهش تولید و مصرف کیسه‌های پلاستیکی در کشور، تسهیل در امر مدیریت اجرایی پسماندهای عادی (شهری و روستایی) و حفظ محیط‌زیست از آثار مخرب کیسه‌های پلاستیکی رها شده و جلوگیری از دفع و دورریزی مواد و ذخایر ارزشمند و در نهایت کمک به رونق و جهش اقتصاد ملی تهیه و تدوین آئین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی و جایگزینی آن با کیسه‌های سازگار با محیط‌زیست را از سال ۱۴۰۰ آغاز کرد و در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ در هیئت وزیران تصویب شد.

وی افزود: در این آئین‌نامه به جایگزینی کیسه‌های پلاستیکی مخرب محیط‌زیست با کیسه‌های تخریب‌پذیر و سازگار با محیط‌زیست و ممنوعیت و محدودیت تولید، توزیع و مصرف کیسه‌های باضخامت کمتر از ۲۵ میکرون در بازه زمانی برنامه پنج‌ساله تأکید شده است.

مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور ادامه داد: روش‌های تولید و نظارت بر رعایت استانداردهای ملاک عمل در تولید پلاستیک‌های تخریب‌پذیر و سازگار با محیط‌زیست و محدودیت کشت‌های زیر پلاستیکی در اراضی زراعی به‌منظور جلوگیری از رهاسازی پلاستیک در خاک پس از برداشت محصولات در این آئین‌نامه آمده است.

وی گفت: از اهم اهداف اختصاصی در تهیه آئین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی در کشور، می‌توان به مواردی چون حفظ سلامت جامعه در برابر اثرات نامطلوبِ ناشی از رهاسازی کیسه‌های پلاستیکی سبک‌وزن در محیط‌زیست و تولید میکروپلیمرها (ریزپلاستیک) در طبیعت، کاهش میزان تولید، مصرف و پراکندگی پسماند کیسه‌های پلاستیکی، استفاده از کیسه‌های پلاستیکی مقاوم‌تر و قابل‌استفاده مجدد و بازیافت برای مصرف‌کنندگان اشاره کرد.

پسندیده ادامه داد: کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی باضخامت کمتر از ۲۵ میکرون، کمک به توسعه پایدار و کاهش اثرات زیست‌محیطی پلاستیک‌ها برمبنای اقتصاد چرخشی (توسعه بازیافت) و اقتصاد زیستی (توسعه پلاستیک‌های تخریب‌پذیر)، کمک به توسعه تحقیقات سرمایه‌گذاری و تولید در حوزه پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر (دوستدار محیط‌زیست)، تشویق و ترغیب صنایع پتروشیمی بر سرمایه‌گذاری در حوزه مواد پایه زیست‌تخریب‌پذیر، از موارد دیگرِ اهداف اختصاصی در تهیه آئین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی در کشور است.