به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس یادداشتی که «حسن هانی‌زاده» کارشناس مسائل خاورمیانه در خصوص «ضرورت دیپلماسی آب در خاورمیانه» در اختیار خبرگزاری ایمنا قرار داده است: «افزایش جهانی پدیده خشکسالی که به کاهش نزولات آسمانی و افزایش گرما در جهان منجر شده برخی کشورهای منطقه و جهان را بر آن داشته است تا از این پدیده برای بهره‌برداری سیاسی و افزایش سطح چانه‌زنی‌های خود استفاده کنند.
کشور ترکیه که در بالادست بسیاری از رودخانه‌های مشترک قرار دارد، در طول سه دهه گذشته با سدسازی‌های غیرمتعارف موجب شده است تا سهمیه سر ریز "دبی" آب رودخانه‌های کشورهای پایین‌دستی مانند عراق، ارمنستان، ایران و سوریه به شدت کاهش یابد.
مشکل سدسازی در ترکیه که به گسترش ناپایداری اقتصادی در حوزه‌های صنعت آب و کشاورزی در سوریه و عراق منجر شده است تا جایی پیش رفت که در دوران ریاست‌جمهوری سلیمان دمیرل رئیس جمهوری اسبق ترکیه ارتش‌های این کشور و سوریه در آستانه یک جنگ تمام عیار قرار گرفتند.
در آن زمان سلیمان دمیرل با صدور فرمانی، گسترش سدسازی در ترکیه را به عنوان یک استراتژی پایدار این کشور برای توسعه زیرساختی تلقی کرد.
احداث سد آتاتورک روی رودخانه فرات با قدرت ذخیره‌سازی بیش از ۴۸ میلیارد متر مکعب آب موجب شد تا در سال ۱۹۹۳ به دستور سلیمان دمیرل رئیس جمهوری وقت ترکیه دریچه‌های سد آتاتورک بسته شود و حقابه دو کشور سوریه و عراق از آب فرات به کمتر از ۱۰ درصد برسد.
مرحوم حافظ اسد، رئیس‌جمهوری وقت سوریه تلاش کرد تا از راه‌های دیپلماتیک و با توسل به قوانین بین‌الملل، دولت وقت ترکیه را به پذیرش پروتکل‌های مربوط به بهره‌برداری مشترک از آب رودخانه‌های دجله و فرات مجبور سازد، اما دولت ترکیه با ارسال سه لشکر پیاده مکانیزه به مرزهای سوریه، تهدید کرد که اگر دمشق از مطالبه‌گری خود در خصوص حقابه رودخانه فرات دست برندارد، ارتش ترکیه وارد خاک سوریه خواهد شد.
اختلافات سوریه و ترکیه در طول چهار دهه گذشته همواره بیشتر در حوزه بهره‌برداری از آب رودخانه فرات بوده زیرا بیشترین تمرکز انرژی برق سوریه روی سد "تشرین" در استان طرطوس است که طی سال‌های اخیر ذخیره آبی این سد به پایین‌ترین سطح خود رسید.
سیاست دولت رجب طیب اردوغان علاوه بر گسترش تفکرات نوی عثمانی و توسعه جغرافیایی ترکیه به سمت جنوب، بهره‌گیری حداکثری از اهرم آب برای تحت فشار قرار دادن کشورهای پایین‌دستی است.
طرح‌های موسوم به "گاپ" در ترکیه در واقع نوعی اعلان جنگ علیه ایران, ارمنستان، سوریه و عراق است، زیرا ترکیه در این پروژه که با سرمایه‌گذاری صهیونیست‌ها کلید خورده و قرار است ۲۲ سد دیگر روی رودخانه‌های فرات، دجله و ایلیسو احداث کند.
کاهش دبی رودخانه‌های سرریز در سوریه، عراق و در نهایت ایران به ظهور پدیده‌های ریزگردهای ناشی از خشک شدن تالاب هورالعظیم، منجر شده که هر سه کشور را درگیر کرده است.
همچنین به دلیل کاهش سرریز رودخانه‌ها به سمت عراق، سوریه و ایران و تحت تأثیر قرار گرفتن صنعت کشاورزی در این سه کشور، امنیت غذایی نیز از پدیده کم‌آبی متأثر خواهد شد و پیامدهای اجتماعی خطرناکی به دنبال خواهد داشت.
اگر چه به نظر می‌رسد جنگ‌های آینده خاورمیانه بر سر آب خواهد بود، اما دیپلماسی آب و تشکیل کنفرانس‌های مشترک منطقه‌ای برای دستیابی به یک راه حل مشترک در حوزه حقابه‌ها می‌تواند از بروز جنگ‌های احتمالی در آینده جلوگیری کند.
جمهوری اسلامی طی سال‌های اخیر تلاش کرده است تا در راستای احقاق حقوق خود از آب رودخانه‌های مشترک چه در ترکیه و چه در افغانستان از روش‌های دیپلماتیک و تشکیل کنفرانس‌های منطقه‌ای برای جلوگیری از تنش‌های ناخواسته، استفاده کند.»
نظر شما