به گزارش خبرنگار ایمنا، در بسیاری از شهرهای مهم جهان مانند نیویورک و پاریس دست‌فروشی شغلی پذیرفته شده است و نهادهای مسئول وظیفه ساماندهی آنها را بر عهده دارند. بر این اساس در پاریس کوچک که دو میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارد، ۹۷ بازار روز در هفته تشکیل می‌شود، تحقیقات مرکز ملی آمار فرانسه نیز نشان می‌دهد که در این شهر سالانه ۶۰۰ هزار بنگاه اقتصادی خرده‌فروشی تشکیل می‌شود.
در نیویورک هم سالانه تنها ۲۸۰۰ مجوز دست‌فروشی مواد غذایی صادر و مجوزهای چهار گروه دیگر شامل کالاهای عمومی، کالاهای فرهنگی مانند کتاب، کالاهای فصلی مثل چتر و کالاهای الکترونیک به آن اضافه می‌شود.
در هند بیش از ۱۰ میلیون نفر از راه دست‌فروشی امرار معاش می‌کنند، دولت این کشور نیز قانون جدیدی وضع کرده که موجب تشکیل انجمنی برای دستفروش‌ها شد و حداقل ۴۰ درصد اعضای آن از همین صنف هستند؛ آنها با شرکت در انتخابات رأی می‌آورند و به موجب قانون انجمن، یک‌سوم اعضای آن نیز زن هستند. در ترکیه هم با ساماندهی و نظارت بر دستفروش‌ها، از آنها با ارزش افزوده‌ای، به عنوان جاذبه گردشگری ایجاد کرده‌اند.
برخی عقیده دارند که دست‌فروشی آورده‌ای برای شهر، جامعه و کشور ندارد و از این منظر آن را در ردیف مشاغل کاذب قرار می‌دهند، اما از سوی دیگر این کار، راهی برای تأمین معیشت خانوار محسوب می‌شود و به همین دلیل برخورد با آن در این سال‌ها تنها آمار بیکاران را افزایش داده است.
در کلانشهرهایی مثل تهران، شیراز و مشهد، روزانه شاهد تردد تعداد زیادی از دستفروشان هستیم، لذا شهرداران این کلانشهرها ساماندهی دستفروشان را به جای برخورد و جمع‌آوری، در دستور کار قرار دادند؛ به صورتی که در ۱۱۴ بوستان پایتخت، سازه‌هایی برای فعالیت دستفروشان و غرفه‌داران در نظر گرفته شده و از این سازه‌ها، ده‌ها غرفه به زنان سرپرست خانوار تعلق می‌گیرد.
همچنین در شیراز، دستفروشان بین یک تا دو ساعت انتهای شب را در خیابان‌های اصلی شهر، اجازه کار دارند و به راحتی مردم می‌توانند از کالاهای تعریف شده آنها خریداری کنند که این امر، هم از سوی مردم آن شهر و هم از سوی گردشگران پذیرفته و به یک نقطه تفریحی و فرصت تبدیل شده است؛ این در حالی است که همچنان در اصفهان شاهد جمع‌آوری جدی آنها از سوی مأموران پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهرداری هستیم.
به نظر می‌رسد لازم است در راستای برقراری عدالت، نگاه ویژه‌ای به طرح ساماندهی دستفروشان و ایجاد مکانی امن و تحت نظر شهرداری برای کسب و کار آنها که جزو مشاغل خرد خدماتی محسوب می‌شود، در نظر گرفته و ضمن رونق به اقتصاد خانواده سهمی در کاهش آمار بیکاری استان ایفا شود.
دستفروشان چه می‌گویند؟
به سراغ چند نفر دست‌فروش در شهر اصفهان رفتیم تا نظر آنها را درباره تعیین مکانی مشخص از سوی شهرداری برای فعالیتشان بدانیم.
علی که بساط روسری‌فروشی در یکی از کوچه‌های باریک و دور از چشم بازرسان در چهارباغ دارد، می‌گوید: «در این شهر جایی برای من و امثال من نیست تا بتوانیم با خیال راحت کار کنیم فقط ترس آمدن مأموران را داریم که نکند بساط ما را جمع کنند، ما نه شغل و نه درآمدی دیگری داریم؛ برخی از مردم خرید از دست فروش را بهتر از خرید از مغازه داران می‌دانند چون معتقدند با قیمت بهتری می‌توان از دست فروش خرید کرد، هرچند برخی افراد اجناس دست‌فروشی را مساوی با تقلب می‌دانند».
وی می‌افزاید: «دستفروشان از هزینه دادن به شهرداری حرفی ندارند، پس نمی‌توان گفت که اگر شهرداری مکانی را برای ساماندهی آنها در نظر بگیرد، استقبال نمی‌کنند».
مجتبی ۲۰ ساله که در نزدیکی یکی از پل‌های تاریخی اصفهان مشغول فروختن باقالی بود، می‌گوید: «هر شب بین یک تا دو ساعت بساط پهن می‌کنم و از این راه زندگی خودم را می‌چرخانم؛ دست‌فروشی بلال، باقالی، آش و فلافل می‌تواند فرصتی برای جاذبه گردشگری باشد، در "شاهین شهر اصفهان" با اختصاص یک خیابان برای «فلافلی‌ها» هرساله خیلی از مردم به سمت این محل می‌روند و بسیاری همین موضوع برایشان جذابیت دارد و اگر مشابه با آن در اصفهان باشد و بعضی پارک‌های شهر مخصوص اغذیه‌فروشی یا فروش اجناس دستفروشان قرار بگیرد، هم برای مردم استقبال می‌کنند هم درآمد خوبی برای ما دارد».
وی که خود را در نقطه کور پل جای داده بود، ادامه می‌دهد: «این شغل برای من دائمی نیست که برای آن به مکان مشخص شده بروم، زمان‌هایی که آب باز است برای کمک خرجی باقالی یا بلال می‌فروشم».
حسن که بساط دست‌فروشی خود را در مسیر خیابان منتهی به سپه پهن کرده است و از فروش نایلون زباله، لیف و دیگر اقلام امرار معاش می‌کند، می‌گوید: «مگر با دست‌فروشی چقدر درآمد داریم که بخواهیم بخشی زیادی از آن را نیز به شهرداری بدهیم، اختصاص مکانی مشخص برای دستفروشان یک طرح خوب است که اگر درست اجرا شود هم شهرداری و هم دستفروشان سود می برند».
در مرکز شهر امکان ایجاد مراکزی برای ساماندهی دستفروشان نیست
روح‌الله ابوطالبی، مدیر کل پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهرداری اصفهان در این باره می‌گوید: در صدد ایجاد مراکز ساماندهی دستفروشان در دل محله‌های شهر هستیم، اما دستفروشان زیر بار استقرار در این مراکز نمی‌روند و کسب‌وکار در دل چهارراه‌ها را ترجیح می‌دهند و این در حالی است که ایجاد مراکز ساماندهی در مرکز شهر برای دستفروشان امکان‌پذیر نیست، زیرا بار ترافیکی به‌همراه دارد.
وی با بیان اینکه فعالیت دستفروشان در شهر علاوه بر اینکه معضلات اجتماعی به همراه دارد و باعث تضییع حقوق کسبه‌ای می‌شود که اقدام به پرداخت اجاره محل کسب و مالیات می‌کنند، تاکید می‌کند: به‌رغم وجود این موارد، بازارهای روز برای ساماندهی دستفروشان دیده شده است که یک نفر ناظر از سازمان میادین بر عملکرد آنها نظارت دارند که با نرخ مصوب اقدام به فروش کالا و اجناس خود کنند.
مدیرکل پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهرداری اصفهان در پاسخ به این سوال که چرا در دیگر کلانشهرها مثل تهران، شیراز یا مشهد شاهد فعالیت تعداد زیادی از دست‌فروشی هستیم، اما این افراد در اصفهان جمع‌آوری می‌شوند؟ می‌گوید: در اصفهان به قانون عمل می‌شود و باید از دیگر کلانشهرها پرسید که چرا قانون را اجرا نمی‌کنند.
وی می‌افزاید: بر اساس قانون برخورد فیزیکی مأموران تخلفات شهری با دستفروشان غیر موجه است و طبق آموزش‌ها و فرایندی که وجود دارد تذکرات لسانی همراه با خوش‌رویی در دستور کار است.
ورود شورا برای ساماندهی دستفروشان در اصفهان
ابوالفضل قربانی، نایب رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان در پاسخ به این سوال که آیا ساماندهی دستفروشان بر برخورد با آنها ارجحیت ندارد؟ اظهار می‌کند: لازم است مدیریت شهری در راستای ساماندهی دستفروشان چاره‌اندیشی و طرح و برنامه خود را در این ارتباط به شورای اسلامی شهر ارسال کند و مطابق با آن، لایحه‌ای مصوب شود، در غیر این صورت شورای اسلامی شهر پیشنهاد ساماندهی دستفروشان را مطرح می‌کند و پس از دریافت رأی به اجرا درخواهد آورد.
وی با بیان اینکه دست‌فروشی از دیرباز در شهرها و از جمله در اصفهان وجود داشته است و متأثر از مسائل متعدد زیادی است، می‌افزاید: افرادی که توان پرداخت اجاره و خرید ملک ندارند به دست‌فروشی روی می‌آورند.
نایب رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به آسیب‌های دست‌فروشی، اظهار می‌کند: سد معبر یکی از اشکالاتی است که بر دست‌فروشی وارد است که با تخصیص اماکنی برای خرید و فروش دستفروشان این مشکل قابل رفع است، لذا لازم است که اصفهان از دیگر کلانشهرها برای ساماندهی دست‌فروشی الگوبرداری برای حمایت از اقتصاد خانوارها گام بردارد.
وجاهت دست‌فروشی با ایجاد بازارچه‌های محلی
رضا اسماعیلی، یک جامعه‌شناس نیز معتقد است: مشاغل کاذب یا غیر کاذب هیچ بنیان علمی ندارد و نمی‌توان دست‌فروشی را شغل کاذب دانست و در ردیف مشاغل خدماتی محسوب کرد.
وی با بیان اینکه از نظر مرکز آمار ایران هر فعالیت اقتصادی، فکری یا بدنی که به منظور کسب درآمد (نقدی و یا غیرنقدی) صورت پذیرد و هدف آن تولید کالا یا ارائه خدمت است را شغل می‌گویند، می‌افزاید: دست‌فروشی یک شغل تعریف شده و قانونی است که به گروهی از فروشندگان اطلاق می‌شود که به جهت نداشتن تمکن مالی مکان رسمی برای فروش ندارند.
این جامعه شناس ادامه می‌دهد: شهرداری با ایجاد بازارچه‌ها در دل محلات و ساماندهی دستفروشان در قالب چهارشنبه‌بازار یا جمعه‌بازار هر روز هفته را به یکی از مشاغل اختصاص دهد به گونه‌ای که برای مردم محرز شود که اگر فلان کالا یا محصول را می‌خواهند باید در چنین روزی مراجعه شود.
به گزارش ایمنا، لازم است در قالب سامانه‌هایی همچون اسنپ، تپ‌سی، الوپیک، سامانه‌ای برای دستفروشان تعریف شود و با تخصیص یک آی دی به هر دست‌فروش و مجاز شماردن نقاط مختلفی برای ایستادن و فروش اجناس آنها اقدام به راه‌اندازی یک سامانه شفاف اطلاعاتی برای دستفروشان کرد.
سهم مشاغل خدماتی در اقتصاد کشور ما تنها ٤٨ درصد است که با افزایش رشد اقتصادی سهم اشتغال در بخش خدماتی نیز بالاتر می‌رود و به همین علت، در برخی کشورهای پیشرفته، سهم مشاغل خدماتی در اقتصاد، گاهی به ٧٠ درصد نیز می‌رسد. با این اوصاف چرا باید از رشد مشاغلی مثل دست‌فروشی جلوگیری شود؟
نظر شما