به گزارش خبرنگار ایمنا، حاشیه‌نشینی پدیده‌ای اجتماعی است و به عنوان معضل اجتماعی مورد توجه جامعه‌شناسان شهری و سایر علوم مربوطه قرار گرفته است. این پدیده همواره یکی از معضلات جوامع شهری به‌شمار می‌رود و با خود مشکلات بی‌شماری را از نظر امنیت، اشتغال، مسائل فرهنگی و اجتماعی به بار می‌آورد، به‌طوری که وقتی صحبت از حاشیه‌نشینی می‌شود، بسیاری از آسیب‌های اجتماعی همچون جرم، فساد، فحشاء، اعتیاد و خشونت در ذهن‌ها تداعی می‌شود.
آمارها حکایت از آن دارد که مسائل و آسیب‌های اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین نسبت به سایر مناطق شهر بیشتر است، البته حاشیه‌نشینی خود را به اشکال مختلف همچون آلونک‌نشینی، زاغه‌نشینی، کپرنشینی، اسکان غیررسمی، سکونتگاه‌های نابهنجار و حلبی‌آبادها نشان می‌دهد.
از آنجا که حاشیه‌نشینان به‌ناچار مناطق حاشیه‌ای شهرها را برای سکونت انتخاب می‌کنند و این مناطق نیز به از وجود امکانات و خدمات شهری مناسب همچون مدرسه، آب، برق، گاز، کتابخانه، دانشگاه، نیروی انتظامی و مراکز درمانی محروم است و سطح فرهنگی پایینی دارد، تمام این عوامل دست به دست هم می‌دهد تا منتج به بروز و ظهور آسیب‌های اجتماعی شود.
اهواز به عنوان یکی از هشت کلان‌شهر ایران از این امر مستثنی نبوده است و میزبان بسیاری از مهاجران شهرهای دور و نزدیک است، به‌طوری که بر اساس اعلام نظر «زارع‌زاده» نایب رئیس شورای اسلامی شهر اهواز، این شهر با دارا بودن ۴۰۰ هزار حاشیه‌نشین، پس از مشهد دومین شهر حاشیه‌نشین کشور است.
«محله منبع آب» یکی از مناطق شهر اهواز است که هرچند در حاشیه قرار ندارد، اما وضعیت زندگی ساکنان آن همانند حاشیه‌نشینان و حتی بدتر از آنها است؛ این محله به کوچه‌هایی باریک و شبیه به‌هم با شیب تند که در فاصله یک‌متری دیواره کوه قرار دارند، معروف است؛ ساکنان این محله از اقوام مختلف خوزستانی با سرنوشتی یکسان هستند که به این منطقه حاشیه‌نشین در قلب اهواز، رانده شده‌اند.
وقتی از یک بلندی به محله منبع آب نگاه کنید، به‌خاطر تودرتو بودن خانه‌ها و باریک‌بودن کوچه‌ها بیشتر به کندوی عسل شبیه است تا محله‌ای از یک شهر بزرگ و علاوه بر این، ساکنان با مشکلاتی از جمله بیکاری، ایمن نبودن خانه‌ها و انباشت زباله‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند.
«طارق» یکی از اهالی محله منبع آب می‌گوید: «زمستان که می‌آید، تنمان می‌لرزد و در حالی که همه در آرزوی باران هستند، ما برای نباریدن دست به دعا برمی‌داریم، زیرا در چنین شرایطی هر لحظه ممکن است خانه‌هایمان بر سرمان خراب شود؛ در تابستان نیز هرچند امکان خرید کولر گازی را نداریم، اما دلمان را به کولر آبی خوش می‌کنیم.»
«محمود» یکی دیگر از اهالی این محله از بیکاری و مشکلات زندگی‌اش گوید، با این حال دلش می‌خواهد فرزندانش درس بخوانند تا زندگی او برای فرزندانش تکرار نشود. او از اتفاقی که سال گذشته برای یکی از همسایگان افتاد و به علت نشتی گاز، خانه‌اش منفجر شد، ترس و اضطراب دارد و بزرگترین آرزوی خود را رهایی از این منطقه عنوان می‌کند.
توسعه گردشگری راه برون‌رفت از محرومیت
مجتبی گهستونی، یکی از فعالان میراث فرهنگی و گردشگری اهواز یکی از راه‌های برون‌رفت منطقه هفت اهواز از محرومیت که محله منبع آب در دل آن قرار دارد را توسعه گردشگری می‌داند و اظهار می‌کند: حدود چهار سال پیش طرحی تحت عنوان احیای گردشگری و مباحث تاریخی منطقه هفت را به شورای برنامه‌ریزی ارائه دادم، اما به‌رغم تصویب طرح، کاری انجام نشد.
وی ادامه می‌دهد: یکی از دلایل استقبال از حضور در محله‌هایی همچون منبع آب به‌ویژه برای مهاجران، ارزان بودن خانه‌ها و اجاره‌بهای آنها است، این خانه‌ها یا غیررسمی یا به شدت فرسوده است، به‌گونه‌ای که در زمستان در معرض خطر ریزش قرار دارد.
یک‌سوم جمعیت اهواز حاشیه‌نشین است
رضا امینی، شهردار اهواز می‌گوید: این کلان‌شهر با مشکلات زیادی دست به گریبان است و با بی‌مهری‌هایی که از گذشته نسبت به آن وجود داشته است، شرایط سختی دارد، این حال به آینده اهواز بسیار امیدوار هستیم.
وی با بیان اینکه اهواز در سال ۹۳ جزو سه شهر پاکیزه ایران بوده است، اما اکنون با نگاهی به این شهر درمی‌یابیم که شأن مردم ادا نشده است، می‌افزاید: از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت اهواز، نزدیک به یک‌سوم آنها حاشیه‌نشین و از بسیاری امکانات محروم هستند.
وجود ۱۰۰ انبار ضایعاتی در منطقه ۷
فرامرز نجف‌پور، مدیر منطقه هفت شهرداری اهواز اظهار می‌کند: حدود ۱۶۰۰ واحد مسکونی در محله منبع آب در پهنه خطر قرار دارد که برای انتقال ساکنان آن به مناطق دیگر، اولویت‌بندی لازم انجام شده است، البته در حال حاضر با احداث واحدهای مسکونی در منطقه سپیدار و شهر رامین، بعضی از آنها منتقل شده است و مابقی نیز بر اساس اولویت‌های مشخص شده در فرمانداری، به‌زودی منتقل خواهند شد.
وی می‌افزاید: برای تسهیل و تشویق در فرایند جابه‌جایی، به ساکنان واحدهای مسکونی محله منبع آب تسهیلات وام با بهره کم اختصاص یافته است که در این مورد نیز شهرداری تخفیف‌های زیادی را با توجه وضعیت مالی اهالی لحاظ کرده است، علاوه بر این، نزدیک به یک میلیارد تومان سهم شهرداری نیز پرداخت شده است.
شهردار منطقه هفت اهواز با بیان اینکه ارائه خدمات به منطقه تنها مختص به شهرداری نیست و دستگاه‌های مختلفی در این امر دخیل هستند، ادامه می‌دهد: با توجه به محرومیت منطقه برای ما تنها ارائه خدمات شهری و جلوگیری از ساخت‌وساز غیرمجاز و البته تسریع در انتقال خانه‌ها به منطقه ایمن در اولویت است و برای رسیدگی به سایر موارد باید دستگاه ذی‌ربط ورود کند.
وی تاکید می‌کند: محله منبع آب به معنای واقعی کلمه به مثابه حاشیه در متن است؛ چرا که در مرکز شهر قرار دارد، اما شرایط زندگی و نوع سکونتگاه ساکنان همانند مناطق حاشیه‌ای است، با این حال در تلاش هستیم که نسبت به جابه‌جایی منازل در معرض خطر اقدام کنیم.
نجف‌پور با بیان اینکه به طور کلی منطقه هفت یکی از مناطق محروم اهواز است که بیشترین آمار بیکاری در آن مشاهده می‌شود، اضافه می‌کند: بیش از ۱۰۰ انبار ضایعاتی در این منطقه وجود دارد که نشان دهنده آمار بالای زباله‌گردی است، لذا برای توسعه و رفع محرومیت نیازمند نگاه ویژه و تعریف پروژه‌های عمرانی هستیم.
وی با تاکید بر اینکه شهرداری اهواز پروژه‌هایی تحت عنوان محرک توسعه برای رفع محرومیت در منطقه هفت در نظر گرفته است، خاطرنشان می‌کند: منبع آب و کوی رمضان دارای تپه‌هایی است که به‌عنوان بام اهواز در نظر گرفته می‌شود؛ تپه‌هایی که در حال حاضر به عنوان یک تهدید است و هر لحظه به علت ساخت‌وساز غیرمجاز امکان ریزش دارد، ظرفیت ایجاد یک تفرجگاه گردشگری را دارد و می‌تواند موجب ایجاد اشتغال و رفع محرومیت منطقه شود.
گزارش از: فرشاد صفرزاده- خبرنگار سرویس کلانشهرهای خبرگزاری ایمنا
نظر شما