به گزارش خبرنگار ایمنا، علی‌محمد طهماسبی بیرگانی با اشاره به ارتباط میان سیاست‌های مدیریت آبی و معضل گرد و غبار، اظهار کرد: خشکسالی و مدیریت منابع آب با هم متفاوت است، خشکی‌ها دو نوع هستند؛ نوع اول خشکی عام یا خشکسالی است که ادامه آن به محیط‌زیست ضربه می‌زند و نوع دوم خشکسالی هیدرولوژیکی است که بر اثر مدیریت نامناسب منابع آب بالادست رخ می‌دهد. خشکسالی هیدرولوژیکی روی تالاب‌ها، دشت‌های سیلابی و اراضی زراعی تأثیرگذار است؛ در حالی که خشکسالی عام تأثیرات گسترده‌تری دارد و روی پوشش گیاهی منطقه نیز مؤثر است.
وی با اشاره به این که در منطقه جنوب غرب آسیا، خشکسالی غالب، غیرهیدرولوژیکی یا عام و بر اثر کمبود بارش رخ داده است، افزود: سطح مناطقی که به دلیل غبارخیز کاربری مرتع خود را از دست داد و در اصطلاح مراتع فقیر شد، افزایش یافته است و براساس بررسی‌ها سطح غبارخیز داخل کشور ۳۴.۶ میلیون هکتار است که ۱۵ میلیون هکتار آن مراتع فقیر هستند.
دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت گردوغبار کشور از تبدیل سه میلیون هکتار از اراضی زراعی دیم، دو میلیون از زمین‌های کشاورزی آبی و ۱.۵ میلیون هکتار از تالاب‌ها به کانون گرد و غبار خبر داد و گفت: این آمار از سوی ستاد ملی گرد و غبار اعلام شده است که به عنوان ستاد سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار شناخته می‌شود، البته سطح این پوشش قابل انعطاف است و این اعداد به‌صورت میانگین بیان شده است و ادامه تنش آبی سبب افزایش این مساحت می‌شود و بارش نرمال نیز سطح کانون‌های گرد و غبار را کاهش می‌دهد.
وی از این مساحت ۳.۵ میلیون هکتار را تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست دانست و خاطرنشان کرد: تبدیل به کانون‌های گردوغبار برای بخشی از دشت‌های سیلابی نیز اتفاق افتاده است؛ تالاب یعنی چاله آب و دشت سیلابی دشتی پس از دشت شیب‌دار است که در دامنه کوه قرار دارد و تقریباً صاف است و پس از بارش خیس و چند روز بعد خشک می‌شود.
کانون گرد و غبار در ۲۷۰ میلیون هکتار از اراضی منطقه
طهماسبی بیرگانی درباره برنامه رویارویی با این معضل تصریح کرد: ستاد ملی مدیریت گرد و غبار در سال ۱۴۰۰ مطالعات خود را روی خاورمیانه انجام داد و اعلام کرد به‌طور میانگین ۲۷۰ میلیون هکتار از اراضی کشورهای منطقه کانون گرد و غبار هستند، در غرب و جنوب غرب کشور اول عربستان با ۹۰ میلیون هکتار مساحت کانون گرد و غبار وجود دارد و کشورهای عراق با ۲۴ میلیون هکتار، یمن، امارات و سوریه در رده‌های بعدی قرار دارند. علی رغم اینکه در امارات مساحت بیشتری برای تولید گرد و غبار وجود دارد، سوریه و عراق روی ما تاثیرگذارتر هستند.
وی با اشاره به اینکه عربستان از جنوب و مرکز خود در بیابان ربع‌الخالی همچنین از مناطق شمالی خود گرد و غبار به سمت ایران گسیل می‌کند، گفت: در شرق و شمال شرق نیز ترکمنستان و صحرای قره قوم تاثیرگذارند و افغانستان و پاکستان نیز در رده‌های بعدی قرار دارند
دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت گردوغبار کشور با اشاره به اقدامات صورت گرفته برای مقابله با این چالش اعلام کرد: دو برنامه عمل منطقه‌ای تهیه کردیم، در شمال شرق و با حضور کشورهای پاکستان، افغانستان و ترکمنستان مقرر شد تحت نظر یک نهاد بین‌المللی مرتبط کارگروهی تشکیل شود اما یکی از ایرادات دیپلماسی این است که ما یک مجموعه که بتواند همه این کشورها را زیر یک چتر بگیرد، نداریم.
طهماسبی بیرگانی از مشخص شدن مکانیزم مالی و سطوح مدیریت این برنامه‌های عمل در سه سطح راهبری، میانی و کارشناسی خبر داد و افزود: با کمک یکی از دانشگاه‌های کشور آسیب شناسی ۱۰ سال گذشته در این حوزه انجام و بر اساس آن برنامه عمل تنظیم شد و این همکاری با حضور پژوهشگاه هواشناسی و دانشگاه خوارزمی بوده است.
وی با اشاره به تاثیرپذیری منطقه غرب و جنوب غرب از توده‌هایی که از عراق، سوریه، قطر و کویت نشأت می‌گیرند، اظهار کرد: با توجه به ارتباطات بین‌المللی، این کشورها برای اجرای برنامه عمل اولیه انتخاب شده است همچنین قرار شد با حضور ۱۵ کشور اجلاسی برگزار شود و دو رویداد جانبی نیز ضمیمه این اجلاس خواهد شد.
دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت گردوغبار کشور با اشاره به نقش عراق و ترکیه در ایجاد گرد و غبار گفت: بیشترین مشکل از نظر تکرار و غلظت گرد و غبار از سمت عراق است. ترکیه نیز به‌طور غیرمستقیم روی این مسئله نقش دارد اما همه مسئله ترکیه نیست زیرا رودخانه‌های منتهی به دریا تنها روی تالاب‌ها و اراضی کشاورزی موثرند اما در عراق ۲۳.۸ میلیون هکتار کانون گرد و غبار وجود دارد که به دلایل مختلف مانند جنگ، خشکسالی و تخریب مرتع و بخشی نیز به علت مدیریت نامناسب آب پدید آمده‌اند.
وی تعیین نسخه‌ای جداگانه برای هر کشور و آغاز اقدامات بر اساس اولویت‌ها را ضروری دانست و افزود: اولویت‌های پیشگیرانه برای کاهش تأثیرات پدیده‌های ناگزیری مانند تغییر اقلیم به‌صورت کلان تبیین شده و اجرای اولویت‌های جزئی در انتظار تشکیل جلسه و صحبت کردن رودررو با کشورهای مربوط است.
طهماسبی بیرگانی با تاکید بر این نکته که خاورمیانه پس از صحرای آفریقا دومین تولیدکننده گرد و غبار در دنیاست، اعلام کرد: لازم است اقدامات پیشگیرانه برای مقابله با مدیریت نامناسب آب و خاک و پوشش گیاهی در نظر گرفته شود، باید فشار از منابع برداشته و کارهای اصلاحی مانند اقدامات لازم برای استراحت مرتع اجرا شود، در سطح بعدی عملیات احیایی مانند احداث بادشکن‌ها، کاشت نهال، مدیریت روان آب و مالچ‌پاشی قرار دارد که هزینه بر است همچنین برای اجرای این سیاست‌ها باید امکانات و شرایط هر کشور نیز در نظر گرفته شود.
به گزارش ایمنا، علی سلاجقه؛ رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور پیش از این اعلام کرده بود که ۷۰ درصد ریزگردها را دارای منشأ خارجی و خاستگاه آنها کشورهای اطراف به‌ویژه عراق، سوریه و عربستان است که باید با دیپلماسی محیط‌زیستی برای مهار آنها برنامه‌ریزی کنیم.
نظر شما