رکنی: باغ ایرانی نداریم

به گزارش خبرنگار ایمنا، نوشاد رکنی امروز _دوشنبه، نوزدهم اردیبهشت‌ماه_ در برنامه «اصفهان و گل و مرغ هایش» با محوریت «اصفهان من، شهر زندگی»، اظهار کرد: در ادبیات شفاهی بخش مهمی از فرهنگ ما از طریق روایت و داستان منتقل می‌شود، مردم اصفهان نیز به نکته سنجی، داستان‌پردازی روایت‌هایی که در طول تاریخ آمده، معروف هستند.

وی با بیان اینکه ما در گفت‌وگوی روزمره از استعاره، اشاره و نماد به صورت‌های مختلف استفاده می‌کنیم، افزود: در ادبیات، هنر ما به وفور قبل و بعد از اسلام وجود داشته است، در واقع هنر ما در ایران قبل و بعد از اسلام دچار گسست نشده است، هر چند در دوره‌های مختلف فراز و فرود داشتیم، اما آنچه به دست ما رسیده از هنر روایت پیوسته و یکنواخت ایرانی است.

مدیر حفاظت فنی کتابخانه و موزه ملی ملک با بیان اینکه در گذشته تولید کننده هنر بودیم و اکنون بیشتر مصرف کننده هستیم، تصریح کرد: نقش گل و مرغ غزل نقاشی ایران محسوب می‌شود و ابایی نداشتیم که از اقوام دیگر و کشورها هنر را بگیریم و آن را ایرانی کنیم.

وی با تاکید بر اینکه نور در آثار هنری به معنای حضور خداوند و سایه جایگاه اهریمن است، ادامه داد: در مفاهیمی که طی دوره‌های مختلف در نقاشی، ادبیات و حتی محاوره روزمره آوردیم این دغدغه است که ما از کجا آمده‌ایم، چه می‌کنیم و کجا می‌خواهیم برویم؛ این مفاهیم دینی نیست، بلکه مفاهیم ادراکی عمیق درونی است، فارغ از اینکه چه مذهبی داشته باشیم.

رکنی با بیان اینکه گل و مرغ و صورت‌های مختلف سبک گرفت و گیر در نقاشی‌ها به زیبایی بوم گل و مرغ می‌نشیند که خواستگاه و رشد و تکاملش از اصفهان شروع می‌شود، تصریح کرد: ادبیات پیش از دوره نظامی با بعد از آن تفاوت دارد و می‌بینیم در ادامه ادبیات صوفیه رایج می‌شود که سر دلبران را در حدیث دیگران می‌گویند و متون عرفانی ما اکثراً یک حرف را به بیان‌های مختلف و در قالب استعاره، اشاره می‌کنند و همین امر وارد نقاشی، موسیقی و خوشنویسی ما می‌شود.

وی با بیان اینکه هنرمند اگر می‌خواهد در آثار خود تغییر ایجاد کند، باید این اقدام ریشه‌دار و عمیق باشد، گفت: دیدگاه‌ها باید تغییر کند و مبتنی بر جهان‌بینی باشد آنچه که نقاش و هنرمند ما در گذشته آن را به خوبی می‌دانست.

مدیر حفاظت فنی کتابخانه و موزه ملی ملک تصریح کرد: یک هنرمند کلیله و دمنه، هزار و یک شب، گلستان سعدی و قرآن می‌خواند و بر کلیت ذهن آن اثر می‌گذارد به طوری که در زمان‌خلق اثر هنری از ناخودآگاه آنها بر روی اثر هنری منتقل می‌شد.

وی با اظهار تأسف از اینکه امروز به خاطر شیوه آموزشی غربی که به ما یاد دادند همه چیز را جزئی می‌بینیم، گفت: البته این الزاماً بد نیست، اما در مورد ما جواب نمی‌دهد، زیرا فرهنگ ما کلی نگر و جامع بینی است.

رکنی با بیان اینکه ما جهان‌بینی را فراموش کرده‌ایم، گفت: گفت‌وگوی گل و مرغ و پرنده‌ها با هم سبک قدیمی است که اصطلاحات مربوط به آنها را در ادبیات روزمره و کلاسیک داریم و آن نقاش هم در گفت‌وگوی بین گل و مرغ که روی بوم نقاشی می‌آورد همین مفهوم را نامکرر می‌گوید و دغدغه‌های انسانی را بیان می‌کند.

وی گفت: زبان هنر زبان دور است و آنچه را نمی‌توانیم بیان کنیم به صورت مختلف با زبان هنر می‌گوئیم.

مدیر حفاظت فنی کتابخانه و موزه ملی ملک با اشاره به باغ ایرانی و اینکه سال‌ها است باغ ایرانی نداریم و آنچه هست کاریکاتوری از باغ ایرانی است، گفت: مفاهیم و نام‌ها درباره گل و مرغ با گذشته تغییر کرده است، ویژگی فرهنگ ما این است که موضوعات را علمی و توصیفی شرح نمی‌دهیم و می‌خواهیم مسائل را شاعرانه کنیم.

وی با تاکید بر اینکه گل سرخ در نقاشی نماد انسان کامل است، اظهار کرد: این انسان دور را درک می‌کند و قدرت تصرف در زمان و مکان را دارد.

رکنی با تاکید بر اینکه مفهوم انسانی است که بر روی بوم گل و مرغ می‌نشیند، گفت: اندیشه‌ای پشت این نشستن‌ها است که باید به دنبال آن باشید و اینکه چرا بلبل در بیشتر نقاشی‌ها چشم‌هایش بسته است؟، چون آن به منزله عارفی است که به آرامش رسیده و به درون‌بینی دست یافته است.

وی با بیان اینکه نقاش هوشمندانه تصویر ذهنی خود را از گیاه در خدمت داستان پردازی گرفته است، گفت: در عصر صفویه گیاهان زیادی به ایران وارد شده و برای هر کدام هم مثل لاله عباسی، پریوش، اطلسی و مینا نام‌های به جایی انتخاب شده است‌.

مدیر حفاظت فنی کتابخانه و موزه ملی ملک افزود: در همین زمان در اصفهان نیز گیاه‌های جدید وارد می‌شود و آن طور که شاردن در سفرنامه خود گفته ایرانی‌ها به ویژه اصفهانی‌ها در داشتن گل و گیاه جدید حریص هستند و کسی که از فرنگ می‌آید آنها برای داشتن بذر جدید از او سوال می‌کنند و می‌بینیم این بذرها در باغ ایرانی چقدر زیبا در کنار هم کاشته می‌شود و مفهوم داستان‌پردازی را هم در باغ ایرانی و هم در هنر به عنوان دغدغه اصلی هر انسان نشان می‌دهند.

وی با بیان اینکه وقتی تکنیک تشخیص به هنر ما وارد می‌شود در آثار هنری می‌توان به وضوح تشخیص داد چه گل‌هایی کشیده شده است یادآور شد: وقتی به بوم نقاشی گل و مرغ نگاه می‌کنید همان لذتی را می‌برید که اصفهانی‌ها با دیدن گیاهان جدید در باغ ایرانی به آن دست پیدا می‌کردند و البته کاملاً ایرانی شده و منطبق بر ذهنیت نقاش است و نقاش آگاهانه و عامدانه ویژگی‌ها را تغییر داده تا داستانی را به ما بگوید و ما باید دنبال این داستان‌ها و روایت‌ها باشیم.

رکنی با تاکید بر اینکه منظومه باغ ایرانی سیال است و در دوره‌های مختلف باغ ایرانی حتی در دوره قاجار، ایرانی باقی ماند، گفت: پیش از آن باغ‌های ایرانی هویت خود را از دست داد و بیشتر از آنکه ایرانی باشد فرنگی است و این را در نقاشی‌های گل و مرغ هم می‌بینیم.