به گزارش خبرنگار ایمنا، نخستین پرسشی که باید مطرح کرد این است که هنر «فیروزه‌کوبی» چیست و چگونه روی ظروف مختلف مسی انجام می‌شود؟ شاید این نخستین پرسشی باشد که علاقه‌مندان به صنایع‌دستی ایرانی پس از مشاهده ظروف مسی و خرید فیروزه‌کوبی اصفهان از خود می‌پرسند.
مراحل فیروزه‌کوبی توسط هنرمندان با ذوق اصفهان به خوبی انجام می‌شود تا مشتریان از محصولات بسیار نفیس این هنر ایرانی بهره ببرند. لذا آشنایی با این هنر، به هنردوستان امکان می‌دهد تا بتوانند انتخاب بهتری داشته باشند و در صورت علاقه به این هنر بپردازند. درآمد فیروزه‌کوبی برای کارگاه‌هایی که به صورت تجاری فعالیت دارند، با توجه به میزان کیفیت و تولید آنها متفاوت است. از این رو قیمت تمام شده محصولات فیروزه‌کوبی می‌تواند متغیر باشد.
هنر فیروزه‌کوبی، یکی از چشم‌نوازترین هنرهاست که سنگ‌های فیروزه مرغوب نیشابوری در آن نقش اصلی را دارند. این سنگ‌ها به صورت قطعات درشت و کوچک هستند و توسط چسب فیروزه‌کوبی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند تا بتوانند به اجسام فلزی زیبایی خاصی ببخشند.
گویا فیروزه‌کوبی از مشهد کلید خورده و در شهر اصفهان ادامه یافت. این هنر قدمت زیادی ندارد و یکی از هنرهای تازه است که در ادامه، به تاریخچه هنر فیروزه‌کوبی و شکل‌گیری آن خواهیم پرداخت.
تاریخچه
شروع تاریخچه هنر فیروزه‌گری تقریباً به هفتاد سال پیش بازمی‌گردد. هنر فیروزه‌کوبی برای نخستین بار در شهر مشهد شکل گرفت؛ ولی به دلیل ترویج زیاد این هنر در شهر اصفهان، حالا این شهر مهم‌ترین پایگاه اجرای هنر فیروزه‌کوبی است. حدود هفتاد سال پیش شخصی به نام استاد یوسف حکیمیان هنر فیروزه‌کوبی را در شهر مشهد پایه‌گذاری کردند. ولی بیست سال پس از آن، حاج داداش هنر فیروزه‌کوبی را از مشهد به اصفهان آورد.
از آن زمان تا به حال، شهر اصفهان همچنان از اصلی‌ترین شهرهایی است که هنر فیروزه‌کوبی در آن رونق دارد. از زمان حاج داداش تا به حالا، کارگاه‌های زیادی در خصوص آموزش و اجرای این هنر در شهر اصفهان تأسیس شده‌اند. پس واضح است که شهر هنرمندان زیادی در شهر اصفهان زندگی می‌کنند که هنر فیروزه‌کوبی را در این شهر زنده نگه داشته‌اند.
فیروزه‌کوبی چیست؟
تا پیش از آغاز تاریخچه هنر فیروزه‌کوبی و ظهور آن، تنها کاربرد فیروزه در ساخت زیور آلات و بدلیجاتی همچون دستبند، گردنبند و انگشتر بود. ولی با حضور هنر فیروزه کوبی، کاربرد فیروزه افزایش یافت و هنرمندان توانستند از این سنگ زیبا در ساخت اشیای دیگری استفاده کنند. هنر فیروزه‌کوبی این اجازه را به هنرمندان می‌دهد که بتوانند روی فلزات مختلف اعم از مس، برنز و نقره را با استفاده از سنگ فیروزه تزئین کنند.
سنگ فیروزه ابعاد مختلفی دارد؛ می‌توانید سنگ فیروزه مرغوب نیشابور کوچک و بزرگ را در فیروزه کاری‌ها مشاهده کنید. اشیای فلزی مختلف پس از اینکه طرح‌دار می‌شوند، وارد مرحله فیروزه‌کوبی می‌شوند. یعنی طرح‌هایی از پیش روی اشیای فلزی زده می‌شوند تا بشود سنگ‌های فیروزه را روی آنها قرار داد.
برای قرار دادن و چسباندن سنگ‌های فیروزه روی اجسام فلزی، از چسب فیروزه‌کوبی استفاده می‌شود. در هنر فیروزه‌کوبی، آثاری که تعداد قطعات فیروزه کوچک‌تر و منظم‌تر داشته باشند و اگر این قطعات با فاصله کمتری در کنار هم قرار گرفته باشند، آن اثر ارزش بیشتری دارد و طبیعی است قیمت بیشتری نیز خواهد داشت.
مراحل شکل‌گیری آثار فیروزه کوبی
فیروزه‌کوبی به‌طور کلی دارای سه مرحله است. یک مرحله پیش از مرحله فیروزه‌کوبی و یک مرحله هم پس از آن وجود دارند. در ادامه به مراحلی می‌پردازیم که باید طی شوند تا یک اثر توسط هنر فیروزه‌کوبی خلق شود.
زرگری
زرگری اولین مرحله در فیروزه‌کوبی است که طی آن، ظرف یا جسم فلزی که معمولاً از جنس مس، نقره، برنز و برنج است، ساخته می‌شود. پس از آن، فیروزه کوب شروع به صیقلی کردن جسم فلزی کرده و طرح‌های مورد نظر خود را روی آن می‌اندازد. در این مرحله فیروزه‌کوب باید دقت فراوانی داشته باشد تا فلز دچار آسیب نشود.
فیروزه کوبی
در مرحله فیروزه‌کوبی، استاد این هنر شروع به انتخاب سنگ‌های فیروزه‌ای می‌کند که همه در یک اندازه هستند. پس از انتخاب سنگ‌های مناسب، نوبت به چیدن این سنگ‌ها طبق طرح ظرف در کنار یکدیگر می‌رسد. در این مرحله فیروزه‌کوب باید دقت کند که تا حد امکان سنگ‌های فیروزه را نزدیک به هم بچسباند. چسب مناسب برای این کار، چسب فیروزه‌کوبی و یا چسب گردویی است. در نهایت، اضافات سنگ‌های فیروزه صیقل داده می‌شوند تا رنگ اصلی خود فیروزه‌ها نمایان شود.
پرداخت کاری
پس از صیقل دادن ظرف در مرحله فیروزه‌کوبی، حالا باید سنگ‌های روی آن پولیش زده شوند تا درخشندگی و شفافیت خاصی به سنگ‌ها بخشیده شود. در این مرحله همچنین پلی استری روی سنگ‌های فیروزه قرار داده می‌شود تا این سنگ‌ها از ظرف جدا نشوند و به‌طور کلی از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
از استادان مطرح این صنعت دستی می‌توان به؛ یوسف حکیمیان، حاج داداش، الیاهو، سلیمان صدیق پور، روبن یروشالمی، محمدحسن جعفری و امیر آقاجانی اشاره کرد.
تشخیص فیروزه کوبی اصل برای دوستداران صنایع دستی بسیار اهمیت دارد با توجه به اینکه امروزه بعضی از فروشندگان اقدام به فروش فیروزه کوبی‌های تقلبی و بی کیفیت کرده‌اند، تصمیم گرفتیم راه‌های تشخیص فیروزه کوبی اصل را به شما آموزش دهیم تا بتوانید مرغوب‌ترین ظروف فیروزه‌کوبی را خریداری کنید.
هنر فیروزه‌کوبی مانند سایر هنرهای صنایع دستی مثل میناکاری در ایران بسیار پرطرفدار است و این باعث شده است تا عده‌ای سودجو از این موقعیت سوءاستفاده کنند و دست به فروش محصولات فیروزه غیر اصل بزنند برای تشخیص فیروزه‌کوبی اصل باید همیشه به دو بخش توجه کنید: بخش اول: مس کار و بخش دوم: سنگ فیروزه کار
بررسی مس در تشخیص فیروزه کوبی اصل
ظروف مسی خامی که برای فیروزه‌کوبی انتخاب می‌شود هنگام تشخیص مرغوبیت و کیفیت فیروزه‌کوبی اهمیت زیادی دارند برای تشخیص ظروف مسی کافیست به رنگ، وزن، قالب گیری و ضخامت آن ظرف باید توجه کرد.
اگر متوجه شوید که جنس مس کار شده در فیروزه‌کوبی خوب نیست می‌توانید بفهمید که در مجموع این کار مرغوبیت کافی را ندارد، اما اگر تشخیص دادید که ظرف مسی با کیفیت است، می‌توانید در مرحله بعد با بررسی سنگ‌های فیروزه آن کار از کیفیت نهایی مطمئن شوید و اقدام به خرید ظروف فیروزه‌کوبی اصل کنید.
بررسی سنگ فیروزه درتشخیص فیروزه کوبی اصل
سنگ‌های فیروزه از مهم‌ترین اجزای یک فیروزه‌کوبی هستند، برای همین تشخیص سنگ فیروزه اهمیت بسیار زیادی دارد. تشخیص سنگ فیروزه برای افراد غیرمتخصص معمولاً کار دشواری است و به راحتی قابل شناسایی نیست برای همین در ذیل ساده‌ترین راه‌های تشخیص سنگ فیروزه اصل را به شما یاد می‌دهیم.
تشخیص رنگ سنگ فیروزه
رنگ زیبای سنگ فیروزه متنوع است و شامل رنگ‌های آبی تیره تا سبز پررنگ می‌شود این نکته را هنگام خرید در نظر داشته باشید که هر چه رنگ سبز سنگ فیروزه بیشتر باشد آن فیروزه ارزشمندتر است. نکته مهم دیگری که هنگام توجه به رنگ سنگ فیروزه حائز اهمیت است اینکه رنگ فیروزه معمولاً مات است و اگر متوجه شدید سنگ فیروزه درخشندگی زیادی دارد، به اصل بودن آن شک کنید.
بررسی معدن سنگ فیروزه برای تشخیص فیروزه کوبی اصل
با ارزش‌ترین فیروزه ایران فیروزه نیشابور است که از معادن فیروزه نیشابور استخراج می‌شود، اما سنگ‌های فیروزه دیگری نیز در ایران وجود دارند که از معادن مختلفی مثل معادن دامغان و کرمان استخراج می‌شوند، ارزش فیروزه این معادن معمولاً کمتر از فیروزه نیشابور است.
راحت‌ترین راه برای تشخیص سنگ فیروزه نیشابور، درخواست شناسنامه از فروشنده است. با بررسی شناسنامه سنگ متوجه خواهید شد که سنگ فیروزه از کجا استخراج شده و ارزش آن نسبت به سایر سنگ‌ها چقدر است.
نظر شما