به گزارش خبرنگار ایمنا، «آب سیاه» یا «گلوکوم» اصطلاحی برای توصیف گروهی از اختلالات چشمی با علت‌های متفاوت و اثر بالینی مشترک روی چشم و عصب بینایی است که به فشار داخلی چشمی وابسته است. این مشکل می‌تواند به بینایی چشم آسیبی غیرقابل اصلاح وارد کند که در صورت معالجه‌نشدن، سبب کوری می‌شود. گلوکوم به‌عنوان دزد بینایی شناخته می‌شود؛ زیرا بدون علائم است و شخص در طول عمر خود از آن آگاه نمی‌شود.
نامگذاری عارضه گلوکوم
گلوکوم از واژه یونانی glaukos به معنای روشنایی لرزان و ناپایدار گرفته شده است؛ اما این عارضه در زبان فارسی به دلیل اینکه به تدریج باعث تاری پیش‌رونده دید و کوری غیر قابل برگشت می‌شود، به عنوان آب سیاه شناخته شده است.
انواع مختلف گلوکوم
این بیماری دارای انواع مختلفی به شرح زیر است:
گلوکوم زاویه باز: حدود ۹۰ درصد از موارد گلوکوم در ایالات متحده را گلوکوم زاویه باز شامل می‌شود که نشانه ناگهانی حاد ندارد و بدون درد است؛ این عارضه به‌تدریج موجب کاهش میدان بینانی و تغییر عصب بینایی می‌شود.
گلوکوم زاویه‌بسته: این عارضه کمتر از ۱۰ درصد از موارد گلوکوم در ایالات متحده را شامل می‌شود، اما بیش از نیمی از مواد گلوکوم در کشورهای دیگر به ویژه کشورهای آسیایی به این عارضه مبتلا هستند. حدود ۱۰ درصد از بیماران زاویه بسته با حملات و بحران‌های حادی از جمله درد ناگهانی چشم، دیدن هاله در اطراف چراغ، قرمزی چشم، فشار داخل چشم بالا، تهوع و استفراغ، کاهش ناگهانی دید و مردمک گشاد روبه‌رو می‌شود. گلوکوم زاویه بسته یک موقعیت اورژانسی برای بیماران محسوب می‌شود.
علائم شایع گلوکوم
هنگامی که علائمی مانند تغییر مداوم شماره عدسی عینک، سردرد خفیف یا اختلالات مبهم بینایی و توانایی نداشتن در تطبیق بینایی از روشنایی به تاریکی در فردی مشاهده شود، احتمال وجود بیماری آب سیاه مزمن چشم وجود خواهد داشت.
علائم گلوکوم در مراحل اولیه
- از دست رفتن دید محیطی در نواحی کوچک از میدان دید
- تاری دید در یک طرف در سمت بینی
علائم گلوکوم در مراحل پیشرفته
- بزرگ‌تر شدن نواحی از دست رفته دید
- سفت شدن کره چشم
- وجود نقاط کور در میدان دید
- نامناسب بودن دید در شب
علل رخ‌دادن گلوکوم
علائم در اثر تجمع مایع و افزایش فشار درون چشم که موجب آسیب به رشته‌های عصب چشمی می‌شود به وجود می‌آید، اما در برخی از گروه‌های جمعیتی، تنها ۵۰ درصد از افراد مبتلا به گلوکوم زاویه باز اولیه دارای فشار چشم بالا هستند. عوامل مختلفی که در ایجاد عارضه گلوکوم نقش دارد، عبارت است از:
- تغذیه و رژیم‌های غذایی
- نژاد
- عوامل ژنتیک و سابقه خانوادگی
- سن بالای ۶۰ سال
- دیابت
- مصرف قرص‌هایی که موجب افزایش فشار داخلی چشم می‌شود، مانند سرماخوردگی، آلرژی، آنتی‌هیستامین و آرام‌بخش
- ابتلاء به آپنه خواب
نحوه پیشگیری از گلوکوم
تمام افراد باید هنگام معاینه چشم از پزشک خود بخواهند که فشار چشم را نیز اندازه بگیرد، پس از سن ۴۰ سالگی نیز افراد باید حداقل هر سال یک بار معاینه چشم انجام دهند. در صورت بروز هرگونه تغییر در بینایی باید به چشم‌پزشک مراجعه شود.
تأثیر یوگا در گلوکوم
یوگا که به عنوان ورزشی برای هماهنگ‌سازی بدن با ذهن و تنفس شناخته می‌شود، طرفداران زیادی دارد؛ اما نتایج مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که برخی از حرکات این ورزش سبب افزایش فشار چشم می‌شود. بنابراین کسانی که به گلوکوم یا آب سیاه مبتلا هستند انجام حرکات یوگا خطرناک است.
درمان بیماری گلوکوم
این بیماری درمان قطعی ندارد، اما می‌توان علائم و تأثیرات آن را کنترل کرد. در اکثر موارد می‌توان فشار چشم را با دارو تا حدی پایین آورد که از آسیب به عصب چشمی و از دست دادن احتمالی بینایی در آینده جلوگیری شود. استفاده از داروهای موضعی مانند قطره چشم، شایع‌ترین درمان برای مبتلایان گلوکوم زودرس است که هدف از استفاده این داروها کاهش IOP برای جلوگیری از کاهش بینایی است. به‌طورکلی داروهای مورد استفاده در بیماری گلوکوم به دو روش تولید زلالیه یا افزایش خروج زلالیه از چشم، فشار داخلی را کاهش می‌دهند.
داروهایی که در درمان گلوکوم استفاده می‌شود
- کاهنده‌های تولید و ترشح زلالیه که شامل دسته آگونیست‌های آلفا-آدرنرژیک مانند آپراکلونیدین، بیرمونیدین و اپی نفرین، دسته بلوک کننده‌های گیرنده بتاآدرنرژیک و دسته داروهای مهارکننده کربنیک انهیدراز است.
- افزاینده‌های خروج زلالیه که شامل دسته کولینرژیک‌ها، پروستاگلندین‌ها و داروهای اسموتیک است.
- داروهای ادرارآور که برای کاهش تولید و در نتیجه کاهش تجمع مایع در چشم استفاده می‌شود.
- استفاده از داروهای درمان فشار خون بالا برای جلوگیری از بروز گلوکوم
جراحی گلوکوم
درصورتی‌که با تجویز دارو و قطره‌های چشمی بیماری کنترل نشد، می‌توان از جراحی با لیزر یا برش کمک گرفت.
توصیه‌های درمانی
- چندین دسته از قطره چشم گلوکوم با مارک‌های گوناگون وجود دارد که پزشک چشم باید داروهایی که برای شما مناسب و مؤثرتر است را تجویز کند.
- در برخی موارد ممکن است بیش از یک نوع قطره چشم تجویز شود.
- به دلیل اینکه گلوکوم به طور معمول یک بیماری مزمن است، باید قطره چشم هر روز تا پایان عمر استفاده شود.
- در برخی موارد ممکن است پزشک برای کاهش خطر کاهش بینایی داروی خوراکی تجویز کند
- برای امنیت و رفاه مهم است که داروهای روزانه گلوکوم طبق دستورالعمل پزشک مصرف شود. بی‌دقتی و رعایت نکردن رژیم‌های درمانی یکی از دلایل اصلی نابینایی ناشی از گلوکوم است.
نظر شما