از توپ‌ها تا پوسترهای جام‌جهانی در ادوار مختلف

به گزارش خبرنگار ایمنا، جام جهانی فوتبال پربیننده‌ترین رخداد ورزشی در دنیا است و هر چهار سال یک بار برای مشخص شدن قهرمان فوتبال جهان بین تمام کشورها توسط فدراسیون جهانی فوتبال موسوم به «فیفا» برگزار می‌شود.
جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر، بیست‌ودومین جام جهانی است که از بیست‌ویکم نوامبر تا هجدهم دسامبر ۲۰۲۲ (سی‌ام آبان تا بیست‌وهفتم آذر ۱۴۰۱) به میزبانی کشور قطر برگزار خواهد شد و نخستین مرتبه‌ای است که کشوری عربی از خاورمیانه میزبانی جام جهانی را برعهده خواهد داشت. همچنین پس از جام جهانی ۲۰۰۲، این دومین باری است که جام جهانی در آسیا برگزار می‌شود. این تورنمنت آخرین دوره از مسابقات خواهد بود که ۳۲ تیم در آن شرکت می‌کنند و برای جام جهانی ۲۰۲۶ و پس از آن، حضور ۴۸ تیم برنامه‌ریزی شده‌است.

نخستین دوره جام جهانی در سال ۱۹۳۰ در اروگوئه با ۱۳ تیم برگزار شد که تیم ملی فوتبال اروگوئه با پیروزی مقابل آرژانتین، اولین قهرمانی جام جهانی شد. در نخستین دوره‌های جام جهانی فقط یک پوستر به عنوان نماد بازی‌ها منتشر می‌شد. با میزبانی سوئیس در سال ۱۹۵۴ برای اولین‌بار علاوه بر پوستر بازی‌های جام جهانی از یک لوگوی اختصاصی نیز پرده برداری شد. در دوره بعدی جام جهانی، یک توپ اختصاصی برای هر دوره از مسابقات جام جهانی طراحی شد. از همان ابتدا طراحی و اجرای آن در انحصار شرکت «آدیداس» بوده است. در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه هوش مصنوعی وارد جام جهانی شد و برای اولین‌بار توپ‌های هوشمند شرکت آدیداس در جام جهانی روسیه استفاده شدند.

برسی پوستر و لوگوی جام جهانی در ادوار مختلف

کره - ژاپن ۲۰۰۲: این اولین بار بود که دو کشور مشترکا میزبان جام جهانی بودند و به همین دلیل لوگو نمادی از اتحاد بین ملت‌های کره و ژاپن بود و برای اولین بار از شکل کاپ قهرمانی در طراحی لوگوی جام استفاده شد. فیفا از هر دو کشور کره جنوبی و ژاپن یک گرافیست دعوت کرد تا با همکاری یکدیگر پوستر جام ۲۰۰۲ را طراحی کنند.

آلمان ۲۰۰۶: شعار جام جهانی آلمان «زمان دوست شدن» بود به همین علت در طراحی لوگو نیز از این شعار استفاده شد. در لوگوی جام آلمان صورتک‌هایی کنار هم که حس لذت و سرخوشی کنار هم بودن را به تصویر می‌کشیدند را نشان می‌داد و هدف اصلی مسابقات جام جهانی نیز کنار هم جمع کردن مردم ملت‌های مختلف است. لازم به ذکر است در این لوگو برای اولین بار لوگوی دور قبلی مسابقات هم گنجانده شد.

پوستر منتخب بازی‌ها در رقابت با چهار پوستر دیگر بیشترین رأی مردمی را به دست آورد که در آن ستاره‌های کهکشان تصویر یک توپ را در آسمان‌ها نشان دهند که القا کننده‌ی مفهوم رؤیا و آرزوست.

آفریقای جنوبی ۲۰۱۰: در لوگوی جام جهانی ۲۰۱۰ از فوتبالیستی که ضربه برگردان و رنگ‌های گرم آفریقایی استفاده شد که لوگوی جام جهانی ۲۰۰۲ در گوشه بالایی آن بود؛ همچنین عنوان فیفا برای سومین دوره‌ی متوالی در لوگو مسابقات درج شد. معنی شعار جام جهانی آفریقای جنوبی «کی ناکو» به معنی «وقتشه» بو و هدف بازی‌ها احترام و ارزش گزاری به انسانیت در آفریقا بود.
پوستربازی‌های آفریقای جنوبی از نقشه قاره آفریقا الهام گرفته شده بود که در بالا تبدیل به بازیکنی شده که با سر به توپ ضربه می‌زند و پایین آن محل برگزاری رقابت‌ها بود درواقع این فرد نماد تمام مردم آفریقا بود. این پوستر را دو هنرمند گرافیست با همکاری یکدیگر طراحی کرده بودند.

برزیل ۲۰۱۴: نام لوگوی جام جهانی برزیل «الهام» بود که رنگ‌های سبز و زرد آن نمایانگر محیط زیست جنگلی و استوایی برزیل همچنین رنگ پرچم برزیل بود. شکل کلی لوگو جام ۲۰۱۴ یادآور پنج بار قهرمانی برزیل در جام جهانی بود، به همین علت در آن از یک دست و پنج انگشت استفاده شد که به شکل جام قهرمانی جام جهانی طراحی شده بود. در این طراحی دو دست از بالا جام را در بر گرفته‌اند که نشانه اتحاد و گردهمایی انسان‌ها و ملت‌ها است.

در طراحی پوستر نیز اهمیت به محیط زیست مورد توجه برگزارکنندگان جام جهانی بود و در طراحی آن از عناصر طبیعت و جانداران بهره گرفته شد. همچنین رنگ‌آمیزی پوستر نیز با سه رنگ آبی، زرد و سبز که سه رنگ پرچم برزیل است انجام شد.

روسیه ۲۰۱۸: روسیه در طراحی لوگوی بازی‌ها به دو مورد جام جهانی و ماجراجویی‌های فضایی کشور روسیه توجه خاصی داشت. لوگوی این دوره تشکیل شده از طرح کاپ قهرمانی که بالای آن نمادهای اجرام آسمانی دیده می‌شود، بود که دو رنگ آبی و قرمز از پرچم این کشور و رنگ طلایی از جام گرفته شده بود. البته این سه رنگ از قدیم در هنرهای دستی مختلف روسیه کاربرد فراوانی داشته‌اند و به این موضوع نیز اشاره داشت. در این دوره مسئولان روس، پوستر مسابقات را براساس جنبش هنری «کانستراکتیویست» که هنر را برای عمل اجتماعی می‌خواهد، طراحی کرده بودند. مرد روی پوستر لِو یاشین، فوتبالیست مشهور زمان شوروی است که به عنکبوت سیاه معروف بود و از او به عنوان برترین دروازه‌بان تاریخ فوتبال یاد می‌شود. یاشین در حال مهار توپی است که نصف آن کره زمین است و نقشه روسیه روی آن پیداست. اشعه‌های زرد و نارنجی به همراه دایره سبز وسط پوستر به ۱۲ میدان مسابقه در جام جهانی اشاره دارد.

قطر ۲۰۲۲:

در جام جهانی ۲۰۲۲ قطری‌ها به طور مشخص سعی در ایجاد و معرفی طرحی خاص به جهان داشته‌اند و مانند زمان برگزاری این مسابقات، نماد این مسابقات نیز متفاوت است و قطری‌ها بعد از ماه‌ها بررسی و واکاوی، طرحی بسیار زیبا ارائه داده‌اند که در نوع خود منحصر به فرد است. نماد این دوره از جام جهانی شکلی خاصی دارد و برخی از کارشناسان بر این عقیده‌اند که این نماد می‌تواند همه آنچه در قطر وجود دارد را به دنیا نشان دهد. فرهنگ کشور قطر، لباس محلی، رسم‌الخط، رنگ پرچم همه و همه در این نماد مشهود است. در ادوار قبلی جام جهانی نیز از این نماد برای انتقال فرهنگ بومی هر کشور استفاده‌شده است.

بررسی توپ جام جهانی در ادوار مختلف

توپ اولین جام جهانی در سال ۱۹۳۰ به میزبانی اروگوئه، یک توپ ۱۲ تکه بود که به آن T-Model گفته می‌شد لازم به ذکر است که در آن زمان توپ‌ها همچون کفش بند داشتند. آدیداس بر اساس یک قرارداد با فیفا تولید و عرضه توپ‌های جام جهانی را از سال ۱۹۷۰ تا سال ۲۰۳۰ برعهده دارد و برای هر دوره از جام جهانی یک توپ اختصاصی تولید می‌کند. اکثر توپ‌های جام جهانی در کشور پاکستان تولید می‌شود و چندسالی است که شرکت Forward Sports ساخت توپ‌ها را برعهده دارد که مقر آن در شهر سیالکو ایالت پنجاب پاکستان است، این شرکت هرساله ملیون‌ها توپ برای آدیداس و سایر برندهای نام‌آشنای دیگر می‌سازد. در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه هوش مصنوعی وارد جام جهانی شد و برای اولین‌بار توپ‌های هوشمند شرکت آدیداس در جام جهانی روسیه استفاده شدند. در سال‌های اخیر نارضایتی از حرکات ناگهانی توپ‌های جام جهانی بخصوص در هوا ناراضی هستند و دروازه‌بانان معتقدند که طراحی‌های توپ آدیداس به نفع مهاجمان و به ضرر دروازه‌بانان است.

کره - ژاپن ۲۰۰۲: در این دوره آدیداس طراحی توپ بازی‌ها را عوض کرد و با توجه به فرهنگ آسیایی توپ رنگی‌تر شد، نقش روی توپ شتاب و حرکت را نشان می‌داد البته این تغییر فقط در ظاهر توپ نبود و لایه‌های داخلی آن هم نازک‌تر شد که توپ پرواز بهتری داشته باشد و در هوا راحت‌تر حرکت کند.

آلمان ۲۰۰۶: آدیداس در جام جهانی آلمان توپ بازی‌ها را از نظر فنی ارتقا داد و سطح بیرونی توپ را تا جای ممکن صاف و صیقلی کرد تا کمترین اصطکاک، بهترین حرکت و بیشترین سرعت را داشته باشد.

آفریقای جنوبی ۲۰۱۰: آدیداس طبق روال دوره‌های قبل از رنگ‌های نمادین کشور میزبان در رنگ‌آمیزی توپ استفاده کرد. اسم توپ جام جهانی آفریقا «جابولانی» بود. جابولانی اولین توپ شرکت آدیداس بود که از هشت تکه تشکیل شده بود و گردتر و دقیق‌تر از توپ‌های جام‌های قبل بود. این توپ حواشی زیادی داشت و بازیکنان به‌خصوص دروازه‌بانان از تغییر مسیر ناگهانی در جابولانی شاکی بودند. جابولانی پرحاشیه‌ترین توپ دوران جام جهانی است. کاسیاس در مورد جابولانی گفته بود: «خیلی غم‌انگیز است که چنین رویداد مهمی با این توپ بسیار بد برگزار می‌شود.»

برزیل ۲۰۱۴: آدیداس برای این دوره نیز طراحی توپ مسابقات را عوض کرد. ساخت این توپ برگرفته از Tango 12، توپ رسمی مسابقات جام ملت‌های اروپا و بر اساس طراحی شش تکه بود که تقارن، بهینگی و یک دستی آن افزایش یافته بود. آدیداس علاوه بر نام در طراحی این توپ از معیارهای زندگی برزیلی استفاده کرده است، به عنوان مثال رنگ‌ها و نوارهای استفاده شده در طراحی این توپ برگرفته از دستبندهایی است که مردم محلی برزیل برای برآورده شدن آرزوهای خود به دست می‌بندند؛ همچنین بیش از یک میلیون هوادار فوتبال برزیلی، در یک رأی‌گیری عمومی اسم «برازوکا» به معنی دوست و رفیق را برای این توپ انتخاب کردند که در زبان محلی به معنی «برزیلی» است. مدیر بخش فوتبال کمپانی آدیداس در ایالات متحده در مورد برازوکا اعلام کرد: این توپ نشان دهنده فرهنگ حاکم در کشور برزیل است که با هر گل و حرکت زیبا در خاطرات مردم دنیا ثبت خواهد شد.

روسیه ۲۰۱۸: آدیداس برای این دوره از جام هم یک توپ اختصاصی به نام Telstar ۱۸ طراحی کرد و از اولین توپ رسمی تولیدشده توسط آدیداس برای جام جهانی ۱۹۷۰ الهام گرفته شده بود. توپ Telstar اولین توپی بود که آدیداس برای جام جهانی طراحی کرد. این توپ در جام‌های جهانی سال‌های ۷۰ و ۷۴ در زمین خود نمایی می‌کرد و به تصویر کلاسیک توپ چهل تیکه فوتبال تبدیل شده است. توپ Telstar کلاسیک یک توپ ۳۲ تکه بود اما توپ جام جهانی روسیه یک توپ ۶ تکه با بافت‌های خاص و تکنولوژی‌های به روز و هوش مصنوعی بود که از طریق یک تراشه، به داور اطلاع می‌داد که توپ از خط رد شده یا نه.

قطر ۲۰۲۲:

شرکت آدیداس نام «الحریله» به معنی «سفر» را برای توپ جام جهانی قطر انتخاب کرده است، در طراحی الحریله از فرهنگ، معماری، قایق‌های قدیمی و پرچم قطر الهام گرفته شده است. پیش از این از تصویر دورنمای شهری دوحه در شب به عنوان منشأ الهام بخش طراحی توپ جدید یاد شده بود. به گفته فیفا این توپ نشان دهنده فوتبال با سرعت بالا خواهد بود، زیرا سریع‌تر از هر توپ دیگری در تاریخ مسابقات در هوا حرکت می‌کند. در رونمایی از این توپ تصاویری از بازیکنانی مثل لیونل مسی فوق ستاره و کاپیتان تیم ملی آرژانتین و هونگ میون سون کاپیتان تیم ملی کره جنوبی منتشر شد.