به گزارش خبرنگار ایمنا، اعتیاد به مواد مخدر یکی از شایع‌ترین آسیب‌های اجتماعی در عصر کنونی است که سالانه قربانیان زیادی را به دام خود می‌کشد و بی‌شک زنانه شدن اعتیاد، آسیبی جدی بر پیکره خانواده و جامعه وارد می‌کند.
اعتیاد زنان مسئله‌ای است که این روزها توجه ویژه‌ای به آن می‌شود، با توجه به تفاوت‌های جنسیتی اعتیاد زنان با سوگیری بیشتری همراه است و جامعه نگاه منفی‌تری به زنان معتاد دارد. متأسفانه به دلیل واکنش‌های جامعه، زنان اعتیاد خود را مخفی می‌کنند. بنابراین در ابتدا ایجاد یک محیط امن برای درمان آنها ضروری است.
آیا اعتیاد زنان اهمیت بیشتری دارد؟
به دلیل نقش مهم و پررنگ زنان در تعادل وضعیت روانی خانواده و جامعه و تأثیر آنها بر تربیت فرزند، مصرف مواد در زنان از اهمیت دوچندانی برخوردار است؛ در واقع با آسیب دیدن زنان، علاوه بر اینکه خودشان لطمه می‌بینند، آسیب‌های متعددی نیز به جامعه و خانواده وارد می‌شود.
برای مثال اعتیاد در دوران بارداری یا شیردهی جدا از خود فرد اثرات مخربی بر نوزاد می‌گذارد. بسیاری از این نوزادان با عقب مانده ذهنی و جسمی مختلف متولد می‌شوند. همچنین به دلیل انتقال مواد از طریق جریان خون به جنین و از طریق شیر به کودک، امروزه ما با پدیده اعتیاد نوزادان رو به رو هستیم. در حقیقت این نوزادان از همان ابتدا به مواد مخدر معتاد شده‌اند و پس از زایمان یا قطع شیردهی به سندروم محرومیت از مواد دچار می‌شوند.
به دلیل مسائل فرهنگی، معمولاً آمارهایی که از اعتیاد زنان وجود دارد نادرست است. همچنین عدم حمایت خانواده‌ها باعث می‌شود که زنان در صورت علنی شدن مشکلشان، از طرف اطرافیان طرد شوند و برای تأمین نیاز خود، به راحتی مورد سو استفاده قرار گرفته یا وارد جریانات غیر اخلاقی شوند. این مسئله باعث گسترش بیماری‌هایی مثل ایدز و هپاتیت می‌شود و بر تأثیرات مخرب اعتیاد می‌افزاید.
زنان معتاد قربانی اعتیاد پدر، همسر
کارشناسان مسائل اجتماعی تاکید دارند زنان معتاد بیشتر قربانی اعتیاد پدر، همسر و نزدیکان خود هستند. گرایش زنان به اعتیاد، علت‌های متفاوتی دارد ولی واضح است زنان در مساله اعتیاد در نقش قربانی هستند. یکی از افراد اصلی زندگی زنان معتاد مانند پدر یا همسر معتاد بوده که در پی آن به نوعی تمایل یا اجبار به مصرف مواد مخدر در آنها فراهم شده است و غالباً زنان معتاد از خانواده‌های پر آسیب و در معرض آسیب‌های اجتماعی هستند.
اغلب زنانی که مصرف کننده مواد مخدر هستند، از مناطق محروم شهر و حاشیه‌نشین هستند و فقر اقتصادی و فرهنگی و نداشتن تعامل مؤثر بین اعضای خانواده موجب حس طرد شدگی از سمت خانواده و شکل گیری و تداوم اعتیاد در این زنان شده است.
علل اصلی گرایش زنان به اعتیاد
درباره علل اصلی گرایش زنان به اعتیاد موارد متناقضی مطرح است، برخی از مقالات تحقیقاتی، کاهش کنترل اجتماعی روی زنان در دوره معاصر را علت تمایل آنها به تجربه مصرف مواد می‌دانند. به نوعی جدایی زنان از سبک زندگی سنتی و حضور بیشتر در اجتماع و ارتباطات گسترده و نبود آگاهی‌های لازم آنها را نسبت به گذشته آسیب پذیرتر کرده است.
اما آنچه بیش از هر چیز در گرایش زنان به اعتیاد تأثیر دارد، وضعیت روحی و روانی آنها است. در حقیقت زنان از لحاظ عاطفی نسبت به مردان حساسیت‌های بیشتری دارند و در برابر فشارهای مختلف زندگی بیش از مردان اختلالات اضطرابی و افسردگی را تجربه می‌کنند. در این شرایط آنها آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به مواد مخدر خواهند داشت و در صورتی که در کنار افراد مصرف‌کننده قرار بگیرند این وضعیت تشدید خواهد شد.
از جمله دیگر دلایل گرایش زنان به اعتیاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- نبود تعلق و وابستگی بین اعضای خانواده زن
نداشتن حمایت اجتماعی یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار در بروز اعتیاد میان بانوان است. در واقع تجربه خانواده از هم گسیخته همراه با احساس تنهایی مفرط و ناتوانی در مدیریت احساسات منفی ناشی از این موارد می‌تواند زنان را در برابر اعتیاد تا حد زیادی آسیب پذیر کند.
۲- داشتن تجربه‌های آسیب زا در دوران کودکی
داشتن تجربیات آسیب زا در دروان کودکی نظیر سوءاستفاده روانی، جسمی و جنسی از جمله دیگر عواملی است می‌تواند زنان را در برابر اعتیاد آسیب پذیر کند. با این حال هرکسی که در گذشته تجربیاتی از این قبیل را پشت سر گذاشته معتاد نمی‌شود. در واقع اگر افراد به موقع بتوانند زخم‌های روحی خود را التیام ببخشند در بزرگسالی درگیر آسیب‌های اجتماعی دیگری نمی‌شوند. کمک گرفتن از یک روانشناس برای حل و فصل مشکلات دوران کودکی از جمله راهکارهایی است که به شما کمک می‌کند از آسیب‌های بعدی و گرایش به مواد مخدر همچون شیشه، تریاک و ماده مخدر گل که متأسفانه بسیار پرطرفدار است، تا حد زیادی پیشگیری کنند.
۳- ناآگاهی در مورد مواد جدید
امروزه مواد مخدر جدیدی در بازار دست به دست می‌شود که بسیاری از افراد از قابلیت اعتیاد آوری آنها اطلاع ندارند. این مواد اکثراً به صورت قرص و کپسول برای درمان مشکلات مختلف در مکان‌هایی نظیر عطاری‌ها که نظارت چندانی روی آنها وجود ندارد عرضه می‌شوند. برای مثال استفاده از شیشه برای لاغری و یا ترامادول برای کاهش افسردگی از جمله مواد رایجی است که بسیاری از زنان از سر ناآگاهی درگیر مصرف آنها می‌شوند. در نتیجه بسیار اهمیت دارد که هرگز از داروهای تأیید نشده برای حل مشکلاتی نظیر چاقی یا افسردگی استفاده نکنید. هم چنین لازم است قبل از مصرف هرگونه ماده جدید ابتدا به یک متخصص مراجعه کرده و در مورد آثار و عوارض آن تحقیق نمائید.
۴- تلاش برای شکستن کلیشه‌های جنسیتی
بسیاری از افراد مصرف مواد را امری مردانه تلقی می‌کنند. در واقع آنها بر این باورند که مردان ظرفیت بیشتری برای استعمال مواد مخدر دارند و کمتر معتاد می‌شوند. به همین خاطر متأسفانه بسیاری از زنان برای نشان دادن قدرت خود و شکستن کلیشه‌ها و تبعیض جنسیتی تلاش می‌کنند به رفتارهای مخربی نظیر مصرف سیگار یا مواد مخدر روی بیاورند. این در حالیست که پژوهش‌ها هرگز از این باور پشتیبانی نمی‌کنند. در واقع مطالعات تحقیقاتی بیانگر این نکته هستند که اعتیاد امری جنسیتی نیست و زن و مرد هر دو در برابر آن آسیب پذیر هستند.
۵- فشارهای اجتماعی برای تناسب اندام
امروزه با گسترش فضای مجازی و صنعت تبلیغات فشارها برای تناسب اندام و لاغری زنان بسیار بیشتر شده است. افراد در همه فیلم‌های سینمایی، فیلم‌های تلویزیونی و آگهی‌های تبلیغاتی همواره زنانی را می‌بینند که اندام‌هایی تراشیده دارند. این مسئله باعث می‌شود که لاغری و تناسب اندام نه به عنوان یک هدف سلامتی بلکه به عنوان ملاک زیبایی و پذیرش زنان در جامعه مد نظر قرار گیرد. همین مسئله باعث می‌شود که مقاومت بانوان در برابر موادی نظیر شیشه کاهش یابد.
در واقع بسیاری از افرادی که به مواد مخدر لاغر کننده نظیر شیشه معتاد شده‌اند در گذشته بر این باور بوده‌اند که می‌توانند پس از لاغری به سادگی آن را کنار بگذارند و هرگز تصور دقیقی از شدت اعتیاد آوری شیشه و پیامدهای روانشناختی آن نداشته‌اند. در نتیجه لازم است بدانید آنچه بیش از هرچیز اهمیت دارد سلامت روان شماست و لاغر شدن نباید به بهای از دست دادن سلامتی تمام شود.
۶- زندگی در محیط ناسالم
عوامل محیطی یکی از عوامل بسیار تأثیرگذار در اعتیاد همه افراد اعم از زنان و مردان هستند. در واقع بررسی‌ها نشان می‌دهند افرادی که در خانواده‌های معتاد به دنیا می‌آیند بیش از دیگران در معرض ابتلاء به این آسیب قرار دارند. هم چنین افرادی که در محله‌های فقیر نشین زندگی می‌کنند و به آسانی می‌توانند به مواد دسترسی پیدا کنند، بیش از دیگران احتمال دارد که به سمت مواد گرایش پیدا کنند.
برخی از مطالعات تحقیقاتی از این موضوع خبر می‌دهند که دختران نوجوان در برابر فشار گروه همسالان آسیب پذیری بیشتری نسبت به پسران دارد. این مسئله باعث می‌شود در صورتی که دختران در تعامل با گروه‌های دوستی مصرف کننده مواد قرار بگیرند، به احتمال بالاتری رفتار مصرف مواد را برای پذیرفته شدن در گروه‌های دوستی از خود نشان دهند.
نقش آموزش در پیشگیری و درمان اعتیاد
آموزش اعتماد به نفس، تأثیر به سزایی در گرایش یا عدم گرایش به آسیب‌های اجتماعی دارد. با تاکید بر اینکه دختران نسبت پسران از اعتماد به نفس کمتری برخوردارند و در خانواده به نظرهای آنان کمتر بها داده می‌شود، می‌توان گفت اگر دختران در شرایط مساوی با پسران در معرض آسیب اعتیاد قرار بگیرند، احتمال گرایش آنان بیشتر است.
وابستگی مالی اکثر زنان به همسرانشان و بالا بودن هزینه درمان اعتیاد به طور قابل ملاحظه‌ای حضور آنان را در مراکز ترک اعتیاد پایین می‌آورد. زنان بیش از مردان قرص‌های آرام بخش و روان گردان مصرف می‌کنند، اما سهم خشونت‌های خانگی که آنها را به سوی مصرف سوق می‌دهد، پنهان می‌ماند. شاید پاسخگویی صحیح به نیازهای جوانان و رفع تبعیض جنسیتی و ترویج خودباوری و اعتماد به نفس به ویژه در دختران بتواند میزان مصرف اعتیاد را به حداقل برساند.
آموزش‌های رسانه‌ای در این زمینه می‌تواند نقش بسیار مهمی را در افزایش سطح کیفی و کمی حمایت‌های اجتماعی از زنان معتاد ایفا کند. همچنین ایجاد حمایت‌های قانونی و اجتماعی از گروه‌های در معرض خطر برای درمان، فراهم کردن زمینه اشتغال زنان معتاد از طریق کارآفرینی و به کارگیری در مشاغل مورد نیاز، تقویت حمایت‌های بیمه‌ای از گروه‌های در معرض خطر از جمله راه کارهای مناسب برای رفع مشکلات این زنان است.
نظر شما