به گزارش خبرنگار ایمنا، مسائل زیست‌محیطی از مهم‌ترین معضلاتی است که امروزه شهرهای ما با آن دست به گریبان هستند. افزایش جمعیت و توسعه روزافزون و نامتوازن شهرها موجب شده تا امروزه زیستپذیری مطلوب شهر برای زندگی سالم شهروندان کاهش پیدا کند. در این میان نقش فضاهای باز شهری به خصوص فضاهای سبز در بازگرداندن حیات دوباره به شهرها انکارناپذیر است؛ اما حفظ این فضاها با چالش‌هایی مواجه است، چالش‌هایی که به‌کارگیری راهکارهایی نوین را می‌طلبد.
چالش‌های حفظ و توسعه فضای سبز، تنها محدود به شهرهای خشک و کویری کشور نمی‌شود؛ بلکه شهرهایی مثل زنجان که از نظر بارش در وضعیت مطلوب‌تری قرار دارند نیز نیازمند برنامه‌ای مدون و دقیق برای حفظ فضای سبز هستند؛ چراکه اثرات شهرنشینی هر روز بیشتر از گذشته توسعه پایدار شهرها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در گفت‌وگو با «سجاد جعفری» معاون سازمان سیما منظر و فضای سبز شهرداری زنجان راهکارهای توسعه پایدار فضای سبز شهرها و برنامه‌های شهرداری زنجان در این زمینه را جویا شدیم. مشروح گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
تأثیر فضای سبز بر توسعه پایدار شهر چیست؟
برای پاسخ به این پرسش باید تعریفی از توسعه پایدار، تأثیرات و عملکرد فضای سبز داشته باشیم و ارتباط میان این دو را بیان کنیم. توسعه پایدار شرایط زندگی نزدیک به ایده‌آل و استفاده از منابع بدون آسیب رساندن به زیبایی و یکپارچگی طبیعت است، به نحوی که ثبات نظام حیاتی و نیازهای انسان‌ها برطرف شود. به زبان ساده توسعه پایدار شامل راه‌حل‌هایی برای الگوهای اجتماعی و اقتصادی است که از نابودی منابع طبیعی، تخریب سامانه‌های زیستی، آلودگی‌ها، تغییرات آب‌وهوایی، افزایش بی‌رویه جمعیت، بی‌عدالتی و پایین آمدن کیفیت زندگی انسان جلوگیری می‌کند. توسعه پایدار مانع از وارد آمدن خسارت به منابع طبیعی و سامانه‌های زیست‌محیطی می‌شود و بر بهبود شرایط زندگی انسان امروز و آینده تاکید می‌کند.
فضای سبز شهری چه کارکردهایی دارد؟
فضای سبز یک‌سری کارکردهایی دارد؛ کارکرد اصلی فضای سبز اکولوژیکی، تولید اکسیژن، تعدیل دما و مبارزه با آلایندگی‌ها است. فضای سبز از منظر زیبایی‌شناختی و اجتماعی نیز حائز اهمیت است، با این وجود رسالت اصلی فضای سبز اکولوژیکی است و از این منظر فضای سبز ارتباط مستقیمی با توسعه پایدار شهرها دارد.
راهکارهای توسعه فضای سبز شهر چیست؟
هر شهری برای توسعه پایدار باید برنامه‌ای جامع در همه زمینه‌ها از جمله زمین‌شناسی، اقلیم، آب‌وهوا وگونه‌های بومی داشته باشد و نیاز است که ظرفیت‌های منطقه در تدوین طرح جامع فضای سبز لحاظ و نقشه‌راه براساس نیاز منطقه و بافت جمعیتی آن تعریف شود. این مهم در دستور کار شهرداری زنجان قرار گرفته است و اقدامات سازمان سیما و منظر تنها به ساماندهی پارک‌ها، گل‌کاری و چمن‌کاری محدود نمی‌شود. سازمان سیما و منظر و فضای سبز شهری شهرداری زنجان در تلاش است برای پارک‌ها و بوستان‌ها کارکرد متناسب تعریف کند تا پارک‌های رنگ و نور، کتاب، نجوم و ورزش در سطح شهر داشته باشیم.
همراهی شهروندان نقش مهمی در توسعه فضای سبز شهری زنجان دارد و یکی از راهکارهای توسعه فضای سبز حساس کردن و آگاه کردن جامعه شهری و ایجاد دغدغه برای محیط زیست است تا از مشکلات احتمالی آینده در امان باشیم.
آسیب‌های توسعه فضای سبز شهر زنجان کدام است؟
اولین آسیب، دیدگاهی است که نسبت به فضای سبز وجود دارد. باید نگرش‌ها نسبت به فضای سبز را تغییر و توسعه فضای سبز را در اولویت برنامه‌های بودجه‌ریزی قرار دهیم و ضرورت آن را برای شهروندان و مسئولان تبیین کنیم. چالشی که امروزه به لحاظ زیرساختی فضای سبز را تهدید می‌کند بحث آب است. باید راندمان آب را بالا ببریم و به سمت طرح‌های نوین همچون خشک منظری که استفاده از گونه‌های بومی با نیاز آبی کمتر است، استفاده کنیم تا شاید کاهش سطوح خشک و شکننده چمن در سطح شهر باشیم.
برنامه‌ریزی توسعه فضای سبز مقوله مهمی است و نباید صرفاً از منظر کمی مورد توجه قرار بگیرد. کیفیت و گستردگی فضای سبز از اهمیت زیادی برخوردار است؛ همچنین نباید اجازه داده شود زمین‌هایی با کاربری فضای سبز واگذار شود و تغییر کاربری پیدا کند.
چه راهکارهایی برای افزایش سرانه فضای سبز زنجان پیشنهاد می‌دهید؟
در نظر گرفتن بودجه متناسب با توسعه فضای سبز، گام نخست است. تغییر نگرش شهروندان با کمک رسانه‌ها، تعریف طرح‌های نو برای جذب بیشتر شهروندان و مسئولان و ایجاد کمربند سبز می‌تواند تغییرات اکولوژیکی معناداری برای شهر رقم بزند و از پیشروی بی‌حد و مرز شهر که موجب تخریب فضای سبز می‌شود، جلوگیری و حصار امنیتی ایجاد کند تا سرانه فضای سبز افزایش پیدا کند. شهرداری می‌تواند با تعریف عناوینی همچون بام سبز و دیوار سبز به افزایش سرانه فضای سبز شهری کمک کند.
سرانه فضای سبز شهر زنجان چقدر با استاندارد مطلوب فاصله دارد؟
آمارهایی که ارائه شده، تقریبی است و باید گروه آمار تشکیل شود تا برداشت درستی از پارک‌ها و فضای سبز سطح شهر با ذکر تمام جزئیات انجام شود تا بتوان آمار دقیقی ارائه کرد. براساس آمار تقریبی، میانگین فضای سبز کشور هفت تا ۱۲ مترمربع و استاندارد مطلوب برای دستیابی ۲۰ تا ۲۵ مترمربع است. در شهر زنجان میانگین فضای سبز بین ۱۴ تا ۱۵ مترمربع بوده که در مقایسه با کشور وضعیت مطلوبی است، البته پارک‌های جنگلی، خانه بوران با ۱۳۴ هکتار و گلستان با ۷۰۵ هکتار نیز جزو سرانه فضای سبز زنجان لحاظ شده است.
شهر زنجان در مسیر توسعه فضای سبز حرکت می‌کند و تا دو سال آینده تغییر معناداری در توسعه فضای سبز اتفاق خواهد افتاد و پیشرفت خوبی در این زمینه خواهیم داشت، البته باید توجه داشت که نمی‌توان برای همه شهرها نسخه واحد و استاندارد یکسانی به منظور توسعه فضای سبز در نظر گرفت.
نظر شما