به گزارش خبرنگار ایمنا، تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو یک بیماری حاد تب‌دار و خونریزی دهنده است که از طریق گزش کنه یا تماس با خون، ترشحات یا لاشه دام و انسان آلوده منتقل می‌شود. این بیماری برای اولین بار در سال ۱۹۴۴ در کریمه اوکراین شرح داده شد و نام تب خونریزی دهنده برای آن انتخاب شد. در سال ۱۹۶۹ مشخص شد بیماری‌زای ایجادکننده تب خونریزی دهنده در کریمه مشابه همان بیماری است که در سال ۱۹۵۶ در جمهوری دموکراتیک کنگو مشاهده شده‌است. از این رو با توجه به مشابهت نشانه‌ها در هر دو مکان، به این بیماری نام کنونی اختصاص داده شد.
تب خونریزی‌دهنده کریمه کنگو در انسان، بیماری شدیدی همراه با مرگ‌ومیر حدود ۳۰ درصد ایجاد می‌کند و شیوع بیمارستانی آن نیز بسیار بالا است. سالیانه بین ۱۰ هزار تا ۱۵ هزار بیمار مبتلا به تب کریمه – کنگو به سازمان جهانی بهداشت گزارش می‌شود که از این تعداد بین ۵۰ تا ۱۵۰ مورد در سال مربوط به ایران می‌شود.
این ویروس غالباً به وسیله گزش کنه هیالوما به انسان منتقل می‌شود و مخزن اصلی ویروس در طبیعت کنه‌های هیالومائی هستند که بر روی بدن احشام زندگی می‌کنند. با این وجود که این ویروس مخصوص حیوانات است، موارد تک‌گیر و همه‌گیر CCHF در انسان نیز اتفاق می‌افتد. عامل بیماری اولین بار از خون افراد بیمار در مرحله بروز تب و همچنین از کنه هیالوما جدا شد. بالغ بر ۱۸ نوع ویروس در انسان ایجاد تب‌های خونریزی دهنده می‌کند و همه RNA Virus هستند.
این بیماری در اکثر مناطق صحرایی آفریقا، اروپای شرقی، خاورمیانه (به خصوص ایران و عراق)، پاکستان و هندوستان مشاهده می‌شود. طی سال‌های ۱۳۷۸ تا ابتدای سال ۱۳۸۱ حداقل ۲۲۲ مورد مشکوک به این بیماری در ایران گزارش شده است که از این تعداد ۸۱ مورد با مثبت شدن تست IgM به روش الیزا، بیماری به اثبات رسیده است و از این ۸۱ مورد ۱۵ نفر جان باختند.
پوششی پروتئینی ویروس تب کریمه کنگو
این ویروس با پوششی پروتئینی مقاومت کمی در برابر گرما دارد و در دمای ۵۶ درجه سلسیوس، بعد از مدت نیم ساعت نابود می‌شود. همچنین این ویروس می‌تواند در خون باقی بماند و تا ۱۰ روز مقاومت کند؛ به همین خاطر پیشنهاد می‌شود گوشت حتماً پخته و شیر در دمای بالا جوشانده شود.
بیماری پس از طی دوره کمون کوتاه مدتی به صورت تب و لرز، میالژی و علائم گوارشی ظاهر می‌شود و پس از گذشت حدود پنج روز از شروع بیماری ناگهان وارد فاز خونریزی شده و خونریزی‌های شدید و علائم بروز DIC و شوک ایجاد شود و بیماران با همین تابلو فوت می‌نمایند.
مشابه بودن علائم تب کریمه کنگو با سایر بیماری‌ها
از زمان شیوع بیماری کرونا (اواخر سال ۱۳۹۸) زمان زیادی نمی‌گذرد، اطلاعات به تدریج افزایش یافته است اما در عین حال شباهت‌هایی میان این بیماری و دیگر بیماری‌ها نیز دیده می‌شوند. یکی از آنها بیماری تب کریمه کنگو است که نشانه‌های اولیه کاملاً مشابهی با کووید ۱۹ دارد. اگر این بیماری‌ها با هم اشتباه گرفته شوند یا تشخیص و درمان آنها با تأخیر انجام شود، می‌تواند خطرات زیادی را در پی داشته باشد.
مراحل علائم بالینی تب کریمه کنگو
دوره کمون: پس از گزش کنه، دوره کمون معمولاً یک تا سه روز است و حداکثر به ۹ روز می‌رسد. دوره کمون به دنبال تماس با بافت‌ها یا خون‌آلوده معمولاً پنج تا شش روز است و حداکثر زمان ثابت شده ۱۳ روز بوده است.
قبل از خونریزی: شروع علائم ناگهانی حدود یک تا هفت روز طول می‌کشد و متوسط آن سه روز است. بیمار در این دوران دچار سردرد شدید، تب، لرز، درد عضلانی به خصوص در پشت و پاها، گیجی، درد و سفتی گردن، درد چشم، ترس از نور یا حساسیت به نور می‌شود.
ممکن است حالت تهوع، استفراغ بدون ارتباط با غذا خوردن و گلودرد و احتقان ملتحمه در اوایل بیماری وجود داشته باشد که گاهی با اسهال و درد شکم و کاهش اشتها همراه می‌شود. تب معمولاً بین سه تا ۱۶ روز طول می‌کشد. تورم و قرمزی صورت، گردن و قفسه سینه، پرخونی خفیف حلق و ضایعات نقطه‌ای در کام نرم و سخت شایع هستند.
مرحله خونریزی دهنده: مرحله کوتاهی است که به سرعت ایجاد می‌شود و معمولاً در روز سه تا پنج بیماری شروع می‌شود و یک تا ۱۰ روز، به طور متوسط چهار روز طول می‌کشد. خونریزی در مخاط‌ها و پتشی (نوعی هماتوم، لکه روی پوست) در پوست به خصوص در قسمت بالای بدن و در طول خط زیر بغل و محل‌های تزریق و تحت فشار، ممکن است ایجاد شود. همچنین ممکن است خونریزی از بینی، لثه و رحم نیز ایجاد شود.
دوره نقاهت: بیماران از روز دهم وقتی ضایعات پوستی کمرنگ می‌شود، به تدریج بهبودی پیدا می‌کنند. اغلب بیماران در هفته‌های سوم تا ششم بعد از شروع بیماری وقتی شاخص‌های خونی و آزمایش ادرار طبیعی شد از بیمارستان مرخص می‌شوند. مشخصه دوره نقاهت طولانی بودن آن به همراه ضعف است که ممکن است برای یک ماه یا بیشتر باقی بماند. گاهی موها کامل می‌ریزد که پس از چهار تا پنج ماه ترمیم می‌شود. بهبودی معمولاً بدون عارضه است اما التهاب رشته‌های عصبی یک یا چند عصب ممکن است برای چندین ماه باقی بماند.
تشخیص بیماری با آزمایش
تب کریمه کنگو با آزمایشاتی نظیر سنجش ایمنی جاذب مرتبط با آنزیم (ELISA)، تشخیص آنتی‌ژن، خنثی سازی سرم، روش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز ترنس کریپتاز معکوس (RT-PCR) و جداسازی ویروس توسط کشت سلولی قابل تشخیص است.
معمولاً در بیماران مبتلا در چند روز اول بیماری، پاسخ آنتی‌بادیِ قابل اندازه‌گیری مشاهده نمی‌شود. بنابراین تشخیص بیماری در این افراد از طریق RNA در نمونه‌های خون یا بافت صورت می‌گیرد. در نتیجه بعد از پدیدار شدن علائم، شما حتماً باید به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش خون و بررسی‌های لازم، از وجود تب کریمه یا بیماری کرونا مطمئن شوند.
پیشگیری از تب کریمه کنگو
برای پیشگیری از ابتلاء به بیماری، علاوه بر رعایت اقدامات حفاظتی در برابر گزش کنه و سمپاشی اصطبل‌ها (جهت کاهش جمعیت کنه‌ها) ایزولاسیون بیماران بستری و ضدعفونی نمودن وسایل شخصی بیمار و توالت‌ها و محیط آلوده به خون و ترشحات بیمار توصیه می‌شود.
همچنین باید از ذبح غیر بهداشتی دام به طور جدی خودداری شود، گوشت و جگر مورد نیاز خود را از فروشگاه‌های معتبر تهیه کنید، گوشت تازه را ۲۴ ساعت در یخچال نگهداری کرده و پس از آن مصرف کنید، در زمان آماده سازی فرآورده‌های گوشتی از دستکش استفاده کنید.
همچنین جگر تازه را ۴۸ ساعت در یخچال نگهداری و سپس مصرف کنید، از مصرف جگر خام به طور جدی خودداری کنید، در هنگام ذبح دام از وسایل حفاظت فردی (کاله، عینک، ماسک، روپوش، پیش بند پلاستیکی، دستکش و چکمه) استفاده کنید و هنگام تماس با دام به منظور جلوگیری از گزش کنه از پیراهن آستین بلند، شلوار بلند، چکمه و دستکش استفاده کنید.
از جدا کردن کنه با دست بدون دستکش جداً خودداری کنید، از له کردن کنه با دست به طور جدی بپرهیزید، کارگران کشتارگاه‌ها باید از وسایل حفاظت فردی کامل استفاده کنند. کلیه کارکنان بهداشتی درمانی نیز باید هنگام مراقبت و درمان بیماران مبتلا به تب خونریزی دهنده کریمه کنگو از وسایل حفاظت فردی کامل استفاده کنند.
درمان تب کریمه کنگو
اساس درمان این بیماری، درمان حمایتی است و شامل تنظیم آب و الکترولیت و درمان انعقاد درون‌رگی منتشر به همراه داروی ضد ویروس ریباویرین است. درمان توسط پزشک متخصص و ترجیحاً متخصص عفونی انجام می‌شود.
همه افراد جامعه احتمال ابتلاء به بیماری را دارند اما گروه‌های پرخطر شامل دامداران، دامپزشکان، کارمندان کشتارگاه، کارکنان بهداشتی- درمانی (پزشک، پرستار، بهیار) در معرض خطر ابتلای بیشتری هستند.
شیوع تب کریمه کنگو طی سال ۹۹
این بیماری در فصول گرم سال از فروردین تا اواخر شهریور (زمان رشد و تکثیر کنه‌ها) بیشتر شایع است. ۴۰ نفر در ۱۲ استان کشور طی سال ۱۳۹۹ به تب خونریزی دهنده کنگو مبتلا و از این تعداد پنج نفر فوت شدند.
نظر شما