به گزارش خبرنگار ایمنا، شهر کانون و بستر اصلی رشد و تکامل بشر بوده و یکی از ضرورت‌های پیدایش و تداوم شهر، آرامش و آسایش است که انسان شهرنشین از سکونت در چنین فضایی به دست می‌آورد؛ بنابراین آرامش و احساس امنیت ضرورتی انکارناپذیر است و توجه نکردن به آن، بی‌توجهی به تکامل و توسعه انسانی است. امنیت و به طور اخص امنیت اجتماعی، ارتباط مستقیمی با فضاها و ساخت‌وسازهای شهری دارد. یک فضای شهری مناسب تا حد زیادی تأمین کننده امنیت و آرامش شهروندان است؛ اما فضایی با طراحی نامناسب زمینه‌ساز انواع آسیب‌ها و معضلات اجتماعی است. فضاهای نامناسب، فضاهای بی‌دفاع و محلات ناامن، از عوامل تهدیدکننده امنیت شهری و اجتماعی محسوب می‌شود.
ارتقای امنیت شهر و کاهش ترس از جرم، همواره مورد توجه بوده است. حس ناامنی و ترس از وقوع جرم به عنوان موضوعی مجزا و متأثر از جرم، فاقد آمار رسمی است. با توجه به اهمیت ارتقای حس امنیت فضا، پاسخ‌گویی به بخشی از این نیاز مهم شهروندان در فضاهای همگانی شهر به عنوان فضای شهری فراتر از مکان زیست و کار، با ارائه راهکارهایی جهت افزایش پویایی و کارایی فضا، بسترساز تعاملات اجتماعی و حضور فعال شهروندان است. در همین خصوص با فرانک باقری، کارشناس شهرسازی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
امنیت در فضاهای شهر چه رهاوردی دارد؟
به طور مشخص، امنیت در فضاهای عمومی یک شهر، سرزندگی و پویایی فضا را به دنبال خواهد دارد که نمود آن را می‌توان در حضور فعال مردم، خلق فرهنگ تعامل، کاهش استرس و نگرانی، حضور گروه‌های مختلف سنی، جنسی و حیات شبانه مشاهده کرد. امنیت به عنوان یکی از مؤلفه‌های اصلی کیفیت‌بخشی به فضاهای عمومی، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ چنانکه اگر در فضایی تمام اصول طراحی رعایت شده باشد اما به لحاظ امنیت شرایط مناسبی نداشته باشد، نمی‌تواند موفق عمل کند.
حضور طیف گسترده‌ای از افراد در فضاهای عمومی، مدنظر قرار دادن توقعات متنوع آن‌ها را الزام‌آور می‌کند. در حقیقت در طراحی یک فضای عمومی باید به نحوی عمل کرد که نیازهای حداکثر مخاطبان پاسخ داده شود. فضاهایی چون بازارها، میادین، پارک‌ها و خیابان‌ها از جمله فضاهای عمومی محسوب می‌شوند که با طیف وسیعی از مخاطبان روبه‌رو هستند. از میان انواع فضاهای عمومی شهر، برخی به سبب ماهیت و موقعیت ویژه‌ای که دارند، از اهمیت بیشتری برخوردار هستند؛ بنابراین انتظار می‌رود کیفیت بهتری را نیز ارائه دهند.
هر اقدامی که آرامش، آسایش جسمی، روحی و آزادی‌های مشروح و طبیعی افراد را سلب کند، نوعی اقدام ضد امنیتی است. یکی از راه‌های برقراری امنیت از طریق مداخلات در کالبد شهرها است؛ البته مهم‌تر از کالبد هر مکانی، روح غالب بر آن مکان است که ناشی از روابط اجتماعی و مردمی بوده که به یکدیگر وابسته هستند؛ یعنی کالبد بر رفتار تأثیرگذار است و رفتارها بر نحوه استفاده از کالبد شهر تأثیر می‌گذارند.
نبود امنیت در شهر چه پیامدهایی در پی دارد؟
امروزه با تغییر بافت شهرهای ایران، محلات و ارتباطات دوستانه زمان قدیم نیز از بین رفته است و قلمرو و مالکیت، دیگر دارای معنای سابق نیست. این مسئله در شهرهای بزرگ بیشتر است؛ در نتیجه جرایم در شهرهای بزرگ آسان‌تر و بیشتر اتفاق می‌افتد.
امنیت که یک عامل مهم برای سکونت است، فقط توسط نگهبان و پلیس ایجاد می‌شود و ساکنان مسئولیتی در ایجاد امنیت توسط نظارت عمومی ندارند. در حال حاضر فضاهای عمومی، کم و بیش مکان‌هایی برای خریدوفروش مواد مخدر، اجتماع اراذل و اوباش و ارتکاب جرایم گوناگون، هستند. میزان جرایم بر اساس انواع مکان‌ها و فضاها متفاوت است؛ بنابراین جلوگیری از جرایم توسط طراحی محیطی، مقوله جدیدی نیست.
نحوه طراحی و فرم شهر چه تأثیری بر افزایش امنیت دارد؟
آنچه مسلم است، فرم شهری و ترکیب کاربری‌ها در ارتقا یا کاهش احساس امنیت فضایی بسیار مؤثر است. سلسله‌مراتب قلمروهای اجتماعی در کالبد شهر و عناصر معماری تجلی می‌یابد، در فرآیند طراحی معماری و طراحی شهری، شناسایی، ارزیابی و الگوپردازی از این قلمروها در ایجاد محیط پایدار اجتماعی اهمیت دارد؛ اجداد ما این موضوع را در طراحی شهرها و محله‌های خود رعایت می‌کردند.
ایجاد فضاهای قابل دفاع شهری، منوط به ایجاد سازگاری بین فرم و عملکرد و معنا است. فضاهای شهرهای قدیمی ایران واجد این خصلت هستند، ساختار و بافت این‌گونه شهرها امکان ایجاد هرگونه فضای بی‌دفاع را سلب می‌کند. امروز ما مسئول طراحی محیط زندگی خود به نحوی هستیم که ایمنی و امنیت بیشتر شود و این موضوع، موجب بهبود در کیفیت زندگی می‌شود.
نکته مهمی که باید مراعات شود این است که مطالعات و بررسی‌ها باید بر اساس مشخصات محلی باشد و راه‌حل‌ها نیز بر اساس همان اطلاعات محلی ارائه شود؛ به هر حال جلوگیری از جرایم توسط طراحی محیطی در ایران مهم و لازم است و ایجاد آن ممکن است بر پایه‌های تجربیات و مفهوم‌های جهانی و فرهنگ و اعتقادات مذهبی باشد.
نظر شما