به گزارش خبرنگار ایمنا، با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان و تحت‌تأثیر قرار گرفتن روابط اجتماعی افراد در فضای معنوی، رعایت احکام دینی و عمل به اعتقادات و باورهای مذهبی، انتظار کاهش وقوع جرایم به طرز محسوسی افزایش می‌یابد، به طوری که آمار مراجعان اعم از شاکیان و متهمانی که در راهروهای دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم اطفال و یا دادسرای ویژه امور جنایی در انتظار رسیدگی به پرونده‌های خود نشسته‌اند، از یک سو و از سوی دیگر تعدیل مأموریت‌های انتظامی موید این نکته است.
آمارهای ارائه شده از سوی مراجع قضائی حاکی از آن است که در ماه رمضان ارتکاب به جرم در میان مجرمان «غیرحرفه‌ای» که به طور سهوی یا اتفاقی مرتکب عمل خلاف می‌شوند، به شدت کاهش می‌یابد؛ به طوری که به حداقل رسیدن وقوع جرایمی همچون نزاع، چاقوکشی، مصرف مشروبات الکلی، مزاحمت نوامیس و جرایم منافی عفت عمومی از سطح محله‌ها و حتی برخی نقاط آلوده حاشیه کلان‌شهرها در این ایام غیرقابل انکار است.
به اعتقاد کارشناسان اجتماعی، یکی از عوامل مؤثر بازدارنده جرم‌زایی در ماه‌های معنوی، پررنگ شدن گرایشات مذهبی در افراد، فشار افکار عمومی در پی افزایش میزان تنفر از هنجارشکنان امنیت اجتماعی و ترس مجرمان از اعمال مجازات‌های سنگین‌تر است.
ماه رمضان و کاهش آسیب‌های اجتماعی
ماه رمضان که بر اساس آموزه‌های دینی و اخلاقی ماهی است که در آن، درهای رحمت الهی به سمت بنده گشوده می‌شود، تأثیرات گسترده‌ای در رفتار آدم‌های جامعه دارد که می‌تواند تأثیر عمده و شگرفی در کاهش اقشار مختلف به سمت گناه و بزه‌های اجتماعی داشته باشد.
آمار وقوع آسیب‌های اجتماعی نشان‌دهنده این است که وقوع جرم و بزه‌های اجتماعی در ماه مبارک رمضان کاهش پیدا می‌کند. آمارها نکات بسیاری را به همراه دارد مانند اینکه حتی افرادی هم که درگیر آسیب‌های اجتماعی و بزه‌های رفتاری هستند در روزهای ماه مبارک رمضان به احترام این ماه و آموزه‌های دینی مربوط به آنکه ریشه در فطرت همه آدم‌های کشور دارند، لااقل در طول این ماه از رفتارهای بزهکارانه خود دوری می‌کنند.
جامعه‌شناسان تاکید دارند روزه بهترین درمان برای کاهش بزه‌های اجتماعی است، از دیگر رخدادهای مربوط به ماه مبارک رمضان کاهش نزاعات خیابانی است، به این معنا که مردم در این ماه با صبر و حوصله بیشتری در روابط اجتماعی خود ایفای نقش می‌کنند و مانند ماه‌های دیگر به بهانه یک بوق یا جای پارک، دعوایی خطرناک را کلید نمی‌زنند؛ افرادی که شاید اگر در ماه‌های دیگری در موقعیت‌های مشابه قرار می‌گرفتند پتانسیل بروز دعوایی تراژیک و مرگبار را داشتند. کاهش دروغ در میان روابط اجتماعی هم از دیگر رهاوردهای ماه رمضان است و انسان‌ها به دلیل روزه دار بودن حتی به قیمت زیان‌های مالی هم حاضر نمی‌شوند زبان به دروغ بگشایند و روزه شأن را باطل کنند.
روزه‌داری تمرینی مهم برای کسب صبر و شکیبایی است و افرادی که صبر پیشه می‌کنند کمتر در جریان مشکلات و مسائل، واکنش‌های منفی نشان می‌دهند و از خشم و عصبانیت به دور می‌شوند. روزه‌داری در کاهش ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی مؤثر است، خشم و عصبانیت یکی از مؤلفه‌های مهم در انجام بسیاری از جرایم و یا پیدایش ناهنجاری‌ها است اما روزه‌داری فرصتی است که خشم را کنار بگذاریم و برای رهایی از عصبانیت به تمرین و ممارست بپردازیم.
بی‌توجهی به مکارم اخلاقی نیز نقش مهمی در افزایش آسیب‌های اجتماعی دارد که با توجه به معنویتی که در ماه مبارک رمضان نهفته است، بسیاری از خصلت‌های اخلاقی همچون صبر، گذشت، محبت، اکرام جان می‌گیرد. در این ماه مبارک تا حدودی شاهد افزایش رفتارهای اخلاقی در جامعه هستیم که این امر خود زمینه کاهش جرایم و آسیب‌ها را فراهم می‌آورد و انسان با تهذیب نفس می‌تواند خود را در بسیاری از شرایط کنترل کند.
میزان حداقلی ارتکاب جرم خلافکاران
مجید ابهری، جامعه‌شناس درباره نقش ماه رمضان در کاهش جرم و جنایت اظهار کرده است: از نگاه رفتارشناسی، محیط زندگی و فضای حاکم بر کار در وقوع، پیش‌بینی و کاهش جرم تأثیر مستقیم دارد و انسان همواره تابعی در شرایط محیطی در ارتکاب به بزهکاری است. بر اساس پژوهش‌های صورت‌گرفته، در ایام خاص مانند ماه رمضان و محرم آسیب‌های اجتماعی بالاخص بزهکاری به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد و فضای معنوی و روحانی حاکم بر این ماه موجب کاهش درگیری‌های فیزیکی، قتل و آزارها تا حد قابل توجهی می‌شود.»
این جامعه‌شناس تاکید دارد دلیل این اتفاق در ایمان و اعتقادات مذهبی و ذاتی جوانان است، ایمان در واقع تنها عامل درونی در بین افراد خلافکار است که میزان تخلفات را در میان آن‌ها به حداقل می‌رساند. نیروهای انتظامی نیز بر گفته‌های جامعه‌شناسان صحه می‌گذارند و می‌گویند میزان ارتکاب جرم در ماه مبارک رمضان به طرز چشمگیری کاهش می‌یابد.»
براساس آموزه‌های دینی، روزه گرفتن در تنها تحمل گرسنگی و تشنگی نیست؛ بلکه باید جسم را از گناهان دور نگاه داشت و جامعه را از آلودگی‌های رفتاری مصون داشت و از فرصت‌های این ماه برای فراگیری آموزه‌های اصیل دینی و فلسفه انسانی استفاده کرد. اگر پذیرش و تمرین آموزه‌ها در این ماه مبارک به طور عمقی در نهاد ما جایگزین و نهادینه شود، نه تنها در این ماه بلکه تا پایان عمر باقی می‌ماند؛ این در حالی است که اگر رفتارها موقت و در محدوده زمانی ماه رمضان باشد تا پایان ماه از ذهن فراموش شده و تأثیر چندانی نخواهد داشت. تکرار آموزه‌ها و تمرین آن‌ها می‌تواند محورهای فکری برگرفته از رمضان را نهادینه سازد و در ماه‌های آینده سال ماندگار شود.
دلایل کاهش جرم و بزهکاری
بسیاری از کارشناسان دلایل متعددی را برای عوامل کاهش جرم در ماه رمضان برمی‌شمارند. به باور آن‌ها، افزایش میزان «کنترل درونی»، افزایش فعالیت‌های فرهنگی و معنوی رسانه‌ها، بویژه صداوسیما در ماه مبارک رمضان که موجب تقویت «وجدان» آسیب‌پذیر افراد کجرو می‌شود، افزایش فشار هنجاری برای عدم ارتکاب رفتارهای خلاف، افزایش میزان همکاری و همراهی مردم با نیروی انتظامی در این ماه عزیز از جمله این عوامل است.
از سوی دیگر، بسیاری از عالمان دینی و مذهبی، روزه را عامل مؤثری در جهت تقویت اراده و تقوا می‌دانند و معتقدند در ماه مبارک رمضان اراده افراد با روزه‌داری تقویت می‌شود و کمتر به دام گناه کشیده می‌شوند، هرچند کارشناسان معتقدند مجرمان حرفه‌ای که مرتکب جرایمی چون قتل و غارت می‌شوند، کمتر تحت تأثیر این روحیه معنوی قرار می‌گیرند.
روزه‌داری و رعایت حقوق شهروندی
حقوق شهروندی زمان و مکان خاصی ندارد و این مهم در تمام اوقات و همه جا یک ضرورت به شمار می‌رود، ماه رمضان به عنوان یکی از زمان‌هایی که احترام به حقوق دیگران، بیشتر در جامعه تبلور پیدا می‌کند و فرصت و تمرینی برای رعایت بهتر این حقوق است
رعایت حقوق شهروندی کرامت انسانی را در جامعه حفظ می‌کند و این مهم در رمضان تبلور بیشتری می‌یابد زیرا در این ماه به سبب تقویت همبستگی و احترام متقابل انسان‌ها به یکدیگر، نوعی سلامت روانی و معنوی در جامعه ایجاد می‌شود که به نوبه خود بسترهای رعایت این حقوق را فراهم می‌آورد.
رمضان، فرصتی مغتنم برای ترویج مکارم اخلاقی و ارزش‌های اسلامی در جوامع مسلمان به شمار می‌رود تا در پرتو معنویت موجود در ماه ضیافت الهی، جامعه به سمت رسیدن به کمال انسانی حرکت کند. مقدم شمردن حقوق دیگران به عنوان یکی از آموزه‌های مهم اسلام، در این ماه نمود خاصی می‌یابد و شواهد، گواه این موضوع است که با فرارسیدن رمضان جرم، جنایت‌ها و نادیده انگاشتن حقوق هموطنان به طور محسوسی کاهش می‌یابد.
تقویت نهاد خانواده
یکی دیگر از مزایای ماه مبارک رمضان تقویت بنیان و نهاد خانواده از طریق همزیستی بر سر سفره‌های افطار و سحری است تا جایی که اگر پیش از ماه مبارک رمضان خانواده‌های شاغل و درگیر کارهای روزمره فرصت می‌یابند تنها یک وعده غذایی آن هم به صورت نامنظم کنار یکدیگر باشند اما در ماه رمضان هر کس از اعضای خانواده در هر کجا که شاغل است تلاش می‌کند خود را به هنگام افطار سر سفره حاضر کند و همین وضعیت در هنگام سحری نیز تکرار می‌شود.
کارشناسان مسائل اجتماعی تاکید دارند ماه مبارک رمضان این امکان را برای خانواده‌ها فراهم می‌آورد که بیشتر با هم باشند و از همین رهگذر است که امکان حرکت‌های تکروی که اغلب از دل آن جرم می‌خیزد، به حداقل می‌رسد. روزه در تمام ادیان به معنای پرهیز و ترک آمده است و مردم تمامی ادیان با این عبادت به خداشناسی، تزکیه نفس، تعدیل اراده در امور دنیوی، رعایت اصول اخلاقی، بهداشتی و اجتماعی دعوت می‌شوند و این مهم تنها از طریق کانون خانواده محکم و محکم‌تر می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد انسان گرفتار در دنیای ماشینی امروز بیش از هر زمانی نیاز به آرامش و نقطه اتکا دارد و آداب رمضان اگر رعایت شود می‌تواند به او قدرت واقعی تسلط بر نفس، شهوت و غضب و گسستن زنجیرهای اسارت از بندگی تن را بدهد تا به آرامش برسد. یکی از جاهایی که آدمی به آرامش می‌رسد کانون خانواده است و ماه مبارک رمضان این امکان را بیش از سایر ماه‌ها فراهم می‌آورد. واقعیت این است که رمضان آدمی را در برابر سختی‌ها پایدار می‌کند و بر صبر و شکیبایی انسان می‌افزاید و دل را آنچنان صفا می‌دهد که در روزهای آخر ماه مبارک رمضان دلش نمی‌خواهد این آرامش را از دست بدهد.
نظر شما