به گزارش خبرنگار ایمنا، حیوانات دست‌آموز، اهلی و متعارف طی سال‌های اخیر حضور پررنگ‌تری در زندگی انسان‌ها داشته‌اند و در اکثر منازل از این حیوانات، استقبال زیادی شده و با افزایش آگاهی افراد جامعه نسبت به اهمیت وجود آن‌ها، توجه بیشتری عاید حیوانات شده است.
یکی از پدیده‌های در حال توسعه در جهان، نگه‌داری از حیوانات وحشی، نامتعارف و متعلق به طبیعت به عنوان حیوان خانگی است که همزیستی مسالمت‌آمیزی با انسان ندارند. این حیوانات، نیاز به فضاهای طبیعی برای رشد و زندگی دارند و چه‌بسا بسیاری از آن‌ها در معرض انقراض به سر می‌برند و طبق گفته کارشناسان محیط زیست، قاچاق حیات‌وحش دومین بازار پرسود پس از مواد مخدر است.
نگه‌داری از حیواناتی نظیر کروکودیل، مار، تمساح، شیر، ببر، سنجاب و میمون در سال‌های اخیر به عنوان نماد متمایز و خاص بودن برخی از افراد جامعه شده است و این کار را نوعی تفاخر می‌دانند. برخی افراد با نگه‌داری این حیوانات در منازل خود احساس قدرت، خاص بودن و بی‌نیازی می‌کنند؛ غافل از اینکه به قاچاق حیوانات و حیات‌وحشی دامن زده‌اند که دامن‌گیر خود آن‌ها خواهد شد.
این حیوانات عموماً سرنوشت خوبی ندارند و به علت هزینه بالای نگه‌داری، نبود تخصص دام‌پزشکی لازم و شرایط سخت نگه‌داری، پس از مدتی مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرند و متعاقب آن احتمال رهاسازی آن‌ها در طبیعت افزایش پیدا می‌کند یا در اسارت جان می‌دهند. از آنجاکه بسیاری از این حیوانات جزو گونه‌های غیربومی ایران هستند، رهاسازی آن‌ها در طبیعت نیز می‌تواند فجایعی به همراه داشته باشد.
قاچاق حیات‌وحش از کثیف‌ترین و پرسودترین تجارت‌ها
سپهر سلیمی، فعال حقوق حیوانات در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: قاچاق حیات‌وحش پس از قاچاق مواد مخدر، اسلحه و انسان، یکی از پرسودترین تجارت‌های کثیف جهان بوده و طبق ارقام اعلام شده، دارای ۲۳ میلیارد دلار سود است. بخش زیادی از حیواناتی که در این تجارت شرکت دارند نظیر انواع طوطی‌ها یا پرندگان شکاری، حیواناتی هستند که در منازل نگه‌داری می‌شوند.
وی می‌افزاید: این تجارت شامل حیوانات زیادی می‌شود؛ متأسفانه نگه‌داری از حیوانات عجیبی مانند ببر، شیر، انواع خزندگان، پرندگان و حتی ماهی‌هایی دیده می‌شود که از طبیعت دزدیده شده یا در مراکز غیرقانونی تکثیر شده‌اند و در بازار با رقم‌هایی بسیار، فروخته می‌شوند. حتی دیده می‌شود سنجاب‌های بومی ایران نیز به صورت غیرقانونی به فروش می‌رسند.
این فعال حقوق حیوانات با بیان اینکه این بازار به علت تبلیغات و ضعفی که افراد دارند، جذابیت یافته است، ادامه می‌دهد: افراد احساس می‌کنند نگه‌داری از این حیوانات به آن‌ها احساس قدرت یا خاص بودن می‌دهد یا تصور می‌کنند اگر این حیوانات را به کسی هدیه کنند، هدیه‌ای خاص و متفاوت داده‌اند.
تبلیغات ملموس ابزار ترویج قاچاق حیات‌وحش
وی خاطرنشان می‌کند: تبلیغات انجام شده روی این حیوانات، کاملاً ملموس است به طوری که در یکی از سریال‌های پرفروش، نگه‌داری انواع حیوانات متعلق به طبیعت به عنوان حیوان خانگی دیده می‌شود یا در سریال‌های تلویزیونی، شاهد نگه‌داری از کروکدیل، انواع تمساح، پرندگان شکاری، مار بوآ و امثال آن بوده‌ایم. حتی در مدت اخیر، سنجاب بومی ایران که در حال انقراض است، به یکی از کشتی‌گیرانی هدیه شد که در مسابقات المپیک شرکت کرده بود!
سلیمی با بیان اینکه تمام این موارد، ابزارهایی هستند که به ترویج قاچاق حیات‌وحش کمک می‌کنند، می‌افزاید: اعتقاد بر این است که چنین اقدامات و اتفاقاتی، تصادفی نیست و کسانی که در این تجارت نقش دارند، اقدام به ترویج آن می‌کنند؛ فضای مجازی نیز بسیار به این موضوع دامن زده است به طوری که به راحتی هر حیوانی را می‌توان در فضای مجازی با نوشتن هشتگ آن، پیدا و خریداری کرد.
رشد صعودی استقبال از نگه‌داری حیوانات نامتعارف در منازل
وی با بیان اینکه میزان رشد و استقبال از این موضوع، صعودی بوده است اما آماری از آن در دست نیست، اضافه می‌کند: مدیر کل دفتر حیات وحش سازمان محیط‌زیست، سال گذشته اعلام کرد که ۱۵۶ شیر در باغ وحش ایران حضور دارند؛ تصور کنید اگر حداقل ۵۰ عدد آن‌ها ماده باشند و سالی سه تا چهار توله به دنیا آورند، حداقل سالی ۱۵۰ تا ۲۰۰ توله شیر در باغ‌وحش‌های ایران متولد می‌شوند؛ اما این‌ها کجا می‌روند و چه بلایی بر سرشان می‌آید؟
این فعال حقوق حیوانات می‌گوید: بخشی زیادی از آن‌ها از باغ‌وحش خارج و راهی منازل می‌شوند؛ اما متأسفانه هیچ نظارتی روی مراکز نیست و تا زمانی که روی باغ وحش‌ها و مراکز نگه‌داری از حیوانات نظارتی وجود نداشته باشد، همچنان شاهد افزایش تجارت حیات وحش و نگه‌داری از این حیوانات تحت عنوان حیوانات خانگی خواهیم بود.
وی با بیان اینکه فردی که اقدام به خریداری این حیوانات می‌کند، باید مراقب تغذیه آن‌ها نیز باشد، می‌افزاید: گفته می‌شود افرادی که در منازل خود کروکدیل نگه‌داری می‌کنند، از سگ و گربه‌های خیابانی به عنوان بخشی از غذای آن‌ها استفاده می‌کنند. نمی‌شود انتظار داشت که الزاماً همه این حیوانات، غذای خوب و باکیفیت یا خدمات بهداشتی خوبی داشته باشند و قطعاً کسانی که از این حیوانات به عنوان حیوان خانگی استفاده می‌کنند، دوستدار حیوانات نیستند و برای سایر جنبه‌ها دست به چنین اقدامی می‌زنند.
چه سرنوشتی در انتظار حیوانات نامتعارف است؟
سلیمی با بیان اینکه ممکن است افراد پس از مدتی از نگه‌داشتن این حیوانات خسته شوند، یا شرایط زندگی آن‌ها عوض شود و در این موقعیت‌ها، مشخص نیست چه سرنوشتی در انتظار این حیوانات خواهد بود، ادامه می‌دهد: این حیوانات، یک یا دو ساله نیستند و غالباً ممکن است ۲۰ سال یا بیشتر زندگی کنند؛ اما متأسفانه در برخی مواقع ممکن است از کیفیت اولیه زندگی خود برخوردار نباشند، صاحبان، آن‌ها را رها کنند و نظارتی بر خدمات بهداشتی و درمانی و تغذیه آن‌ها نباشد.
وی با بیان اینکه یکی از این حیوانات، میمون‌های رزوس هستند که از پاکستان و هندوستان وارد می‌شوند، خاطرنشان می‌کند: این میمون‌ها ممکن است در کودکی جذاب باشند، اما با بالا رفتن سن آن‌ها، اصلاً امکان نگه‌داریشان در منازل وجود ندارد؛ زیرا وحشی بوده، گاز می‌گیرند، چنگ می‌زنند و ناقل بیماری‌های مشترکی هستند، اما متأسفانه روزانه و در طول سال، افراد بسیاری این حیوانات را می‌خرند؛ درحالی‌که امکان نگه‌داری از آن‌ها را ندارند؛ در نهایت، مشخص نیست چه سرنوشتی در انتظار این میمون‌ها خواهد بود. در بهترین حالت، راهی باغ‌وحش‌ها می‌شوند یا ممکن است در گوشه‌ای از خانه در وضعیت بد بهداشتی و تغذیه‌ای، در اسارت بمیرند.
این فعال حقوق حیوانات با بیان اینکه باغ‌وحش‌ها از مراکز و مقاصد اصلی قاچاقچیان حیات‌وحش در جهان هستند، اظهار می‌کند: مرکز اصلی تأمین این حیوانات در کل دنیا، باغ‌وحش‌ها هستند. باغ‌وحش‌ها این حیوانات را تفکیک می‌کنند و به فروش می‌رسانند یا افرادی در باغ‌وحش‌ها حضور دارند که در تأمین این حیوانات و قاچاق حیات‌وحش به افرادی که متقاضی هستند، کمک می‌کنند. از سایر راه‌های بزرگ تأمین کردن این حیوانات، فضای مجازی است که بسیاری از افراد در فضای مجازی نیز با باغ‌وحش‌ها در ارتباط هستند.
بسیاری از حیوانات جان خود را در حمل‌ونقل از دست می‌دهند
وی با بیان اینکه بخش قابل توجهی از این حیوانات در حمل‌ونقل جان خود را از دست می‌دهند، می‌افزاید: به این علت که تجارت حیات‌وحش، تجارتی پرسود محسوب می‌شود، عملاً جان حیوانات در آن اهمیتی ندارد. این عمل غیرقانونی است و نمی‌توان به صورت آشکار، حمل‌ونقل حیوانات را انجام داد؛ بنابراین افراد مجبورند مانند قاچاق انسان از روش‌هایی برای جابه‌جایی استفاده کنند که به حیوانات آسیب می‌زند و به علت سود و ارزش افزوده زیاد این تجارت، عموماً شرایط زیستی حیوانات مدنظر قرار گرفته نمی‌شود.
سلیمی ادامه می‌دهد: اغلب پرندگان شکاری در حالی کشف می‌شوند که در بطری‌های پلاستیکی یا لباس نگه‌داری می‌شوند و چشمان آن‌ها بسته است؛ حتی گاهاً چشم آن‌ها را با نخ‌های معمولی می‌بندند و به علت شرایط بسیار بدی که دارند، بخش زیادی از آن‌ها تلف می‌شوند؛ اما حتی با زنده ماندن چند عدد، سود کلانی به قاچاقچیان حیوانات می‌رسد.
کمک به تسریع انقراض حیوانات
این فعال حقوق حیوانات با بیان اینکه این حیوانات به واسطه بیماری‌هایی که دارند، روی سلامتی انسان تأثیرگذار هستند، تصریح می‌کند: به عنوان مثال میمون‌های رزوس می‌توانند منجر به ایجاد جراحات، صدمات و آسیب‌های جسمی برای اهالی خانه شوند و در صورت رها شدن در طبیعت نیز می‌توانند باعث آسیب به انسان‌ها یا گونه‌های بومی کشور شوند یا خودشان آسیب ببینند.
وی با بیان اینکه این حیوانات در نهایت یا خود قربانی می‌شوند یا قربانی می‌کنند، خاطرنشان می‌کند: اقدام به نگه‌داری این حیوانات و خرید و فروش آن‌ها به تسریع در انقراض حیوانات کمک می‌کند و قدرتمند شدن گروه‌های قاچاق حیات‌وحش که یکی از عوامل انقراض حیوانات و آسیب زدن به تنوع زیستی هستند را در پی دارد.
نگه‌داری از حیوانات خانگی نامتعارف با جنبه فخرفروشی و تفکیک اجتماعی
مرتضی پدریان، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، پیرامون نگه‌داری از حیوانات نامتعارف، اظهار می‌کند: حدود ۱۰ هزار خانوار در کشور اقدام به نگه‌داری حیوانات خانگی نامتعارف می‌کنند و جنبه نگه‌داری حیوانات اهلی و بومی نظیر سگ، گربه یا انواع پرنده در خانواده با جنبه نگه‌داری از حیوانات نامتعارفی نظیر تمساح که زیست مسالمت‌آمیزی با انسان ندارد و به نوعی برای فخرفروشی یا تفکیک اجتماعی استفاده می‌شود، متفاوت است.
وی می‌افزاید: نگه‌داری از حیوانات خانگی در اصل جزئی از باورهای گروه سنتی جامعه است؛ برخی افراد اعتقاد دارند اگر قرار باشد چشم نظر یا نوعی بلای الهی برای اعضای خانواده اتفاق بیفتد، در صورتی که حیواناتی نظیر مرغ یا کبوتر در خانه نگه‌داری کنند، این بلا یا چشم نظر به حیوان خانگی آن خانه منتقل می‌شود.
این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: گروه دیگر نگه‌داران حیوانات خانگی، گروهی هستند که به پرندگان گرایش دارند و به عنوان مثال، اقدام به نگه‌داری کبوتر در خانه می‌کنند. چنین افرادی انواع ژن‌های پرندگانی نظیر کبوتر، قناری یا مرغ مینا را تربیت کرده، در دورهمی‌هایی که دارند در خصوص این پرندگان صحبت می‌کنند و به نوعی، یک رابطه تفریحی میان آن‌ها و پرندگان رقم می‌خورد.
محافظت، پاسداری از منزل و پر کردن خلأ عاطفی
وی با بیان اینکه گروه دیگری از جامعه نیز هستند که اقدام به نگه‌داری سگ یا گربه می‌کنند، تصریح می‌کند: سگ در جامعه ما چند نوع کاربرد دارد؛ اولین کاربرد آن محافظت از گله‌ها در روستا است که عضوی از خانواده چوپان محسوب می‌شود، همچنین از سگ‌ها به عنوان پاسداری از منازل نیز استفاده می‌شود که نشان از ناامنی جامعه دارد.
پدریان با بیان اینکه گروهی از افرادی که سگ یا گربه نگه‌داری می‌کنند، افراد دارای خلاءهای عاطفی هستند، اضافه می‌کند: چنین افرادی به علت نداشتن ارتباط عاطفی یا نداشتن توانایی برقراری ارتباط با دیگران به نگه‌داری از سگ یا گربه، روی می‌آورند. چنین افرادی دوست دارند حیوان دست‌آموز و به طور کامل در اختیار آن‌ها باشد؛ چراکه انسان دارای حق انتخاب است و عکس‌العمل نشان می‌دهد، اما برخی تحمل این عکس‌العمل‌ها را ندارند و اوقات فراغت و خلاءهای عاطفی خود را با این حیوانات تکمیل می‌کنند.
وی با بیان اینکه نگه‌داری از این حیوانات، کنش و انتخاب فردی است، خاطرنشان می‌کند: این دسته از افراد سگ یا گربه را به عنوان نوعی منزلت اجتماعی برای خود ترسیم می‌کنند؛ البته این موضوع مربوط به طبقه خاصی از جامعه نیز نیست و در تمام اقشار جامعه دیده می‌شود. حتی برخی پیرزن‌هایی که تنها در منزلی زندگی می‌کنند، چند سگ یا گربه را دست‌آموز کرده‌اند.
ایجاد وجه تمایز میان خود و دیگران
این استاد دانشگاه می‌گوید: افراد برای اینکه خود را از توده جامعه جدا کنند از المان‌ها، نمادها یا سنبل‌های خاصی استفاده می‌کنند تا نشان دهند که چیزی فراتر از توده جامعه هستند. این نمادها می‌تواند در لباس افراد شکل بگیرد؛ به عنوان مثال پوشاک زخمی در اصل برای این بود که فرد اعلام کند با این نوع پوشاک طبقه اجتماعی و گروه اجتماعی خاصی را برای خود تعریف کرده و جدای سایر افراد جامعه است.
وی ادامه می‌دهد: برخی از خانواده‌ها در امور، مبادلات، نظام خانوادگی، نظام خویشاوندی، گروه همسالان و روابط دوستی، می‌خواهند خود را فراتر نشان دهند و برای ایجاد تمایز میان خود و دیگران و نشان دادن اینکه ما از لحاظ مالی، موقعیت و منزلت اجتماعی جدای از بقیه هستیم، اقدام به نگه‌داری حیوانات خطرناک و نامتعارفی مانند تمساح، گرگ، ببر یا شیر در منزل می‌کنند.
اشباع رفاهی و پول‌های بادآورده
پدریان با بیان اینکه چنین افرادی در حقیقت نوعی کمبود در حوزه جایگاه اجتماعی دارند، می‌افزاید: به علت وجود شکاف طبقاتی در جامعه، برخی از اعضای جامعه که از پول‌های بادآورده استفاده می‌کنند، تمام خلاءهای خود را پر کرده و اشباع شده‌اند و برای اینکه منزلت اجتماعی خود را بالاتر نشان دهند، اقدام به چنین کاری می‌کنند.
وی با بیان اینکه افرادی که با سختی پول درمی‌آوردند و برای مبلغی که دریافت می‌کنند، زحمت می‌کشند، چنین اقدامی انجام نمی‌دهند، اظهار می‌کند: عقیده بر این است که این پدیده در جامعه رشد ندارد اما در صورتی که رشد داشته باشد، نشان از این دارد که جامعه از نظر درآمد و شکاف طبقاتی به شدت دچار آسیب شده و زنگ خطر جدی برای جامعه است.
مراقبت از حیوانات در قالب حیوانات خانگی
این جامعه‌شناس اضافه می‌کند: در نگه‌داری از حیوانات متعارف و اهلی بحث حیوان‌آزاری مطرح نمی‌شود و افراد با نگه‌داری این حیوانات از آن‌ها مراقبت می‌کنند؛ به عنوان مثال اگر سگ مینیاتوری در فضای خارج از تحت مراقبت بودن رها شود، قادر به ادامه حیات و حفظ خود نیست. نوع و نژاد حیواناتی که در ساختار خانواده و در منازل یا آپارتمان‌ها نگه‌داری می‌شوند با حیواناتی که خارج از این فضا زندگی می‌کنند، متفاوت است.
وی با بیان اینکه در صورتی که حیوانات در منازل آپارتمانی آلودگی صوتی داشته باشند، مشکل‌آفرین باشند یا آسایش همسایه‌ها را یا برهم بزنند، از این پدیده می‌توان تحت عنوان آزار اجتماعی یاد کرد، خاطرنشان می‌کند: افرادی که حیوانات خطرناک یا نامتعارف را نگه‌داری می‌کنند، قطعاً ویلاها و ساختمان‌هایی دارند که شرایط برای نگه‌داری آن حیوان فراهم است و در واقع همه افراد قادر به انجام چنین کاری نیستند.
نظر شما