به گزارش خبرنگار ایمنا، طبق آمارهای جهانی، بین ۱۰ تا ۳۰ درصد افراد، دارای کم‌توانی هستند که در سه درصد از آنها این کم‌توانی به صورت بارز و شدید دیده می‌شود. در استانداردهای جهانی حتی زنان باردار و سالمندان نیز به علت داشتن محدودیت‌های حرکتی، به عنوان فرد کم‌توان در نظر گرفته می‌شوند. آمار دقیقی از تعداد معلولان کشور وجود ندارد و به همین علت برنامه‌ریزی‌ها برای رفع مشکلات دقیق نخواهد بود.
طبق آمار موجود تا تاریخ چهاردهم آذرماه سال ۱۴۰۰، تعداد معلولان جهان ۶۵۰ میلیون نفر است و با در نظر گرفتن خانواده‌های آنها نزدیک به دو میلیارد نفر به طور مستقیم تحت تأثیر معلولیت قرار دارند. ارقام اعلام شده حدود یک سوم جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد و براساس برنامه توسعه سازمان ملل متحد ۸۰ درصد از معلولان در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند و حدود یک میلیون و ۶۳۰ هزار معلول در ایران تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار هستند.
شیوع معلولیت در سطح جهان انکارناپذیر است و به علت افزایش روزافزون آن در دنیا لزوم شناخت عوامل مؤثر در ایجاد معلولیت ضروری است. شعار پیشگیری بهتر از درمان باید سرلوحه امور قرار گیرد تا از اضافه شدن فرد دیگر به این گروه پیشگیری شود. در راستای پیشگیری از ایجاد معلولیت‌ها طرح غربالگری ژنتیک، آگاهی از عوامل معلولیت و پرهیز از آنها و تداوم در درمان بیماری‌ها باید در دستور کار قرار گیرد. دلایل بسیاری نظیر ناایمن بودن خودروها، خطرخیز بودن برخی جاده‌ها و راه‌ها، افزایش تصادفات و نبود آگاهی در برخورد با مصدومان تصادفات، افراد بسیاری را به گروه معلولان آسیب نخاعی اضافه کرده است.
استان اصفهان نیز به علت گستردگی و جمعیت بالا، از تعداد زیادی افراد معلول برخوردار است. بیشترین درصد معلولیت‌ها در کشور و استان اصفهان معلولیت‌های جسمی-حرکتی است، حمایت از حقوق انسانی وظیفه همه دولت‌ها در تمام جوامع به‌شمار می‌رود و ازاین‌رو، شعار «یک جامعه برای همه» جزو برنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل قرار گرفته است. در قانون جامع حمایت از حقوق معلولان دسترسی مناسب به مبلمان شهری، حمل‌ونقل ایمن، راحت و رایگان برای معلولان در نظر گرفته شده است اما هنوز در عمل به آن کمبودهایی دیده می‌شود.
اهمیت برآورده ساختن نیازهای معلولان
سیدمهدی صادقی، دانش‌آموخته سیاست‌گذاری فرهنگی و فعال اجتماعی در حوزه معلولان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: اشتغال یکی از مشکلات جدی حوزه معلولان محسوب می‌شود و در همین راستا باید با حفظ کرامت انسانی به افراد دارای معلولیت کمک شود تا به توانمندی و بهره‌وری منطقی برسند و لازمه این توانمندی فراهم کردن شرایط برای دسترس‌پذیری راحت، تردد ایمن و استفاده از امکانات شهری مانند دیگر افراد جامعه است تا به تولید و ایجاد ایده بپردازند و به اشتغال و درآمدزایی فکر کنند.
وی می‌افزاید: در صورت حل شدن مشکلات اشتغال معلولان، می‌توان کمک کرد آنها به مرحله‌ای از بلوغ برسند که بتوانند به فضاهای بعدی فکر کنند. اولین اقدام در این راستا برآورده کردن نیازهای آنها است و همه سازمان‌های مربوطه باید برای ایجاد شرایطی مساعد در راستای بروز توانایی‌های افراد دارای معلولیت کمک کنند.
لزوم برقراری عدالت اجتماعی
این فعال اجتماعی حوزه معلولان ادامه می‌دهد: همچنین در بخش عدالت اجتماعی باید توجه ویژه داشته باشیم که امکان دسترسی تمام افراد جامعه به امکانات، تجهیزات و مبلمان شهری یک کشور باید در حد قابل قبول باشد به این معنی که فضا برای تردد یک فرد دارای معلولیت هم مهیا باشد اما امروزه شاهد هستیم افراد دارای معلولیت عموماً در منازل خود محبوس و به نوعی ایزوله شده‌اند.
وی خاطرنشان می‌کند: معلولان جامعه نمی‌توانند به صورت مستقل تردد و از ناوگان حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند و در خیابان مانند سایر افراد حضور داشته باشند؛ به همین دلایل با جامعه‌ای مواجه هستیم که تعداد بسیار محدودی از معلولان آن به صورت فردی و مستقل در جامعه حضور دارند.
بالا بودن معلولیت در ایران نسبت به آمار جهانی
صادقی با اشاره به آمار بالای معلولیت در ایران، تصریح می‌کند: حضور نداشتن معلولان در جامعه منجر به ایجاد سوءتفاهم و نگاهی غیرواقعی شده است که تعداد افراد دارای معلولیت در کشور زیاد نیست و این در حالی است که به دلایل مختلفی نظیر وسایل نقلیه، راه‌ها و جاده‌های ناایمن، نداشتن بهداشت و ایمنی محیط کار و نبود غربالگری، در حوزه معلولیت از آمار بالاتری نسبت به میانگین جهانی برخوردار هستیم.
وی اضافه می‌کند: در بسیاری از کشورهای پیشرفته حضور افراد دارای معلولیت به شدت پررنگ دیده می‌شود و احساس می‌شود که آمار افراد معلول آن جوامع بالا است. از دلایلی که افراد دارای معلولیت در جامعه دیده نمی‌شوند می‌توان به پذیرا نبودن شهر به واسطه گره‌های خیابانی، موانع موجود، قوانین نادرستی و آموزش ندیدن پیمانکاران و مدیران شهری اشاره کرد، بسیاری از این مشکلات ناشی از نبود شناخت به موضوع است.
اشتغال و دسترس‌پذیری شهر برای خودباوری و بهره‌وری معلولان
این دانش‌آموخته سیاست‌گذاری فرهنگی می‌گوید: رفع شدن مشکلات اشتغال و دسترس‌پذیری شهر برای معلولان می‌تواند کمکی باشد بر اینکه جامعه معلولان بتوانند به خودباوری و بهره‌وری مناسب برسند و نیازهای خود را تأمین کنند اما تا آن زمان طبیعتاً متولیان باید توجه ویژه‌ای به معیشت آنها داشته باشند.
وی با بیان اینکه متولیان امر باید به صورت جدی به مهیا شدن شرایط ویژه برای افراد معلول بپردازند، می‌افزاید: طبق قانون حمایت از معلولان، مستمری معلولان باید برابر حداقل حقوق دریافتی کارکنان و کارگران باشد که هیچ‌گاه رعایت نشده است و درحال‌حاضر با ارقام بسیار ناچیزی مواجه هستیم که کفاف کوچک‌ترین امور افراد معلولان نظیر تهیه وسایل بهداشتی و هزینه‌های درمانی را نمی‌دهد.
اجرا نشدن قانون حمایت از معلولان لطمه‌ای بزرگ به افراد معلول
صادقی با بیان اینکه ۲۰ درصد از قانون حمایت از معلولان نیز اجرا نمی‌شود و این خود لطمه‌ای بزرگ برای افراد معلول است، اظهار می‌کند: از سالی که کنوانسیون جهانی حقوق افراد دارای معلولیت پذیرفته و امضا شد و قانون جامع حمایت از معلولان به تصویب رسید، انتظار می‌رفت تحولی جدی در حوزه‌های معیشت، اشتغال و مسائل اجتماعی رخ دهد.
وی ادامه می‌دهد: بهانه متولیان امر و مدیران مربوطه نبود بودجه است که امری قابل‌توجیه نیست زیرا اعتقاد بر این است که به علت اینکه این افراد برای تهیه مایحتاج، اقلام بهداشتی و وسایل و گجت‌های توانبخشی بیش از دیگران به زحمت می‌افتند، باید بیش از دیگران به آنها پرداخت شود.
این فعال اجتماعی حوزه معلولان با بیان اینکه کشورها به واسطه نگاه اجتماعی و منظر اقتصادی توانمند در حوزه معلولیت درجه‌بندی می‌شوند، می‌گوید: در بسیاری از کشورهای پیشرفته مشاهده می‌شود برخی از پروژه‌های اجتماعی و شهری بدون لحاظ شدن دسترسی معلولان قابل افتتاح و بهره‌بردای نیست و از ابتدا عدالت اجتماعی رعایت می‌شود و در صورت حس شدن کمبودهایی می‌توان به صورت جدی شکایت کرد.
وی با بیان اینکه حتی اگر صددرصد قانون حمایت از معلولان نیز اجرایی شود، باز هم کمبودهایی در موضوعات مختلف احساس می‌شود، اضافه می‌کند: افراد مختلفی در بسیاری از مجموعه‌ها فعال هستند که حق خود را به صورت گروهی مطالبه می‌کنند، حتی کار را به دادگاه می‌کشانند و در این مسیر موفق هستند. به نظر می‌رسد در چنین کشورهایی معلولیت به عنوان یک موضوع اجتماعی مورد توافق آحاد مردم قرار گرفته است و ما تا رسیدن به این فضا فاصله زیادی داریم.
تنها معلولان از مناسب‌سازی نفع نمی‌برند
صادقی با بیان اینکه فاصله معناداری میان کشور ما و بسیاری از کشورها که از آنها تحت عنوان کشورهای توسعه یافته یاد می‌شود، وجود دارد، ادامه می‌دهد: می‌توان گفت با مطالبات صورت گرفته توسط جامعه معلولان، انجمن‌ها و سمن‌هایی که در این حوزه فعالیت دارند همراه با کمک شایان فضای مجازی برای به گوش مدیران رساندن مطالبات، طی یک دهه اخیر روند روبه رشدی داشتیم اما همچنان تا رسیدن کف مطلوب نیز فاصله زیادی وجود دارد.
وی با بیان اینکه نباید فراموش کرد اقدامات صورت گرفته برای معلولیت یا از کارافتادگی در برخی شرایط تنها مختص معلولان نیست، می‌افزاید: وقتی بحث مناسب‌سازی مطرح می‌شود و دسترس‌پذیری در جامعه رواج پیدا می‌کند، تنها معلولان نیستند که از این اقدامات استفاده می‌کنند؛ سالمندان، زنان باردار، کودکان و افرادی دارای معلولیت مقطعی نیز می‌توانند از فضای ایجاد شده استفاده کنند.
جامعه در حال پیر شدن نیازمند فضاهای مناسب است
این دانش‌آموخته سیاست‌گذاری فرهنگی با بیان اینکه جامعه ما، جامعه‌ای در حال پیر شدن است و به زودی نیازمند فضاهای مناسب‌سازی شده بیشتری خواهیم بود، تصریح می‌کند: به عنوان یک محور در کشور باید به دسترس‌پذیری توجه شود و سالیانی که از آن عقب مانده‌ایم باید به صورت جدی همراه با کار مضاعف جبران شود.
وی با بیان اینکه مناسب‌سازی باید تبدیل به فرهنگ شود و در صورت رعایت نشدن نه تنها بحث قانونی آن بلکه بحث عرفی آن مطرح باشد، اضافه می‌کند: با توجه به پررنگ شدن نهضت مطالبه‌گری در کشور، امید است مسیر در حال پیمایش به جایی برسد که مدیران و متولیان امر با معلولیت بیشتر آشنا شوند، نیازها را بشناسند و تلاش شود هیچ پروژه‌ای بدون در نظر گرفتن مناسب‌سازی افتتاح نشود.
کیفیت خودروها نیازمند مطالبه‌گری است
صادقی اظهار می‌کند: یکی از موضوعات مهم ایمنی خودروها است. بخشی از اتفاقات جاده‌ای به واسطه خطای انسانی و بخش عمده آن به واسطه نقص فنی و نبود امکانات منطقی رخ می‌دهد. در بسیاری از مواقع خطای انسانی ممکن است رخ دهد اما کیفیت یک خودرو می‌تواند از ورود افراد به جامعه معلولان جلوگیری کند.
وی با بیان اینکه یکی از موضوعات نیازمند مطالبه، کیفیت خودروها است، می‌گوید: باز نشدن ایربگ یک خودرو به این معنی است که تصادفات نه چندان شدید می‌تواند منجر به خسارات شدید شود و حتی فردی را دچار معلولیت دائمی کند، یکی از دلایل نداشتن رشد قابل توجه در صنعت خودروسازی، نبود رقابت است.
ایمن نبودن راه و خودرو از عوامل افزایش معلولیت است
این فعال اجتماعی حوزه معلولان ادامه می‌دهد: با نبود رقابت، خودروساز خود را ملزم نمی‌داند با امکانات و ایمنی بالاتری اقدام به تولید خودرو و محک زدن خود کند و حتی ممکن است این موضوع روند برعکس را طی کند به این معنی که خودروساز می‌داند به هر نحو خودروی او به فروش می‌رسد پس نیازی به داشتن حساسیت بر ایمنی خودرو و حتی زیبایی آن نیست.
وی خاطرنشان می‌کند: حتماً وزارت راه و شهرسازی نیز مطلع است که بسیاری از مسیرها و مقاطع به علت ناایمن بودن، تصادفات بیش از حدی را به خود اختصاص داده است و بیش از اینکه برای ایجاد راه‌های جدید هزینه شود باید برای ایمن‌سازی راه‌های اصلی و قدیمی اقدامی منطقی صورت گیرد و اولویت بر اصلاح گلوگاه‌هایی که قربانی می‌گیرند، باشد.
حقوق مساوی معلولان با سایر افراد جامعه
سیدمحمود نقیب‌زاده‌نائینی، مدیرعامل خیریه حمایت از بیماران آسیب نخاعی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: معلولان نیز حقوقی مساوی با سایر شهروندان دارند و مالیاتی برابر با سایر افراد جامعه می‌پردازند اما متأسفانه به علت شرایط خود و نبود بسیاری از امکانات در شهر، نمی‌توانند به صورت مساوی مانند سایر افراد از امکاناتی نظیر ورود به سینماها، پارک‌ها، اماکن عمومی، ادارات یا حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند.
وی می‌افزاید: خیریه آسیب‌های نخاعی و سازمان بهزیستی استان اصفهان به همراه سایر ان‌جی‌اوهای معلولان تلاش می‌کنند تا لزوم وجود قوانینی را در حمایت از معلولان برای استفاده از امکانات شهری به وجود آورند، یکی از اقدامات صورت گرفته دیگر کارت تردد رایگان معلولان از ایستگاه‌های مترو و خط‌های بی‌آرتی بود و سومین اقدام اهدای کارت منزلت به معلولان بود که متأسفانه انجام نشد. همچنین مقرر بود به صورت پایلوت تمام پیاده‌روهای منطقه سه شهرداری اصفهان مناسب‌سازی شود اما متأسفانه به دلایلی صورت نگرفت.
تغییر حقوق معلولان با تعویض مدیریت!
مشاور مدیرکل بهزیستی استان اصفهان با بیان اینکه حقوق معلولان نباید با تعویض مدیریت‌ها تغییر کند یا از بین برود، تصریح می‌کند: عموماً در دنیای پیشرفته موارد بر اساس منافع ملی و کلی نه تنها حمایت بلکه تقویت هم می‌شود و امیدوار بودیم سامانه حمل‌ونقلی برای معلولان راه‌اندازی شود اما متأسفانه به علت بی‌توجهی به معلولان و مظلوم بودن آنها این حق از معلولان گرفته شده و این فاصله بزرگترین فاصله میان مدیریت کشور با سایر کشورها است.
وی خاطرنشان می‌کند: معلولان مشکلات عدیده‌ای دارند و درصدد هستیم همان‌طور که طی این سال‌ها با همکاری شهرداری، شورای شهر، بهزیستی و سایر ادارات بسیاری از مشکلات کم شده است، اصفهان را در پنج سال آینده به شهر دوستدار معلول و شهری برای معلولان و سالمندان تبدیل کنیم.
مدیرعامل خیریه حمایت از بیماران آسیب نخاعی استان اصفهان با بیان اینکه باید از صنایع داخلی حمایت کرد اما در مقابل صنایع داخلی باید خود را ارتقا دهند، می‌گوید: در مورد وسایل توانبخشی تشکی که سازمان بهزیستی به معلول آسیب نخاعی می‌دهد با حدود دو میلیون تومان قیمت دوام کوتاه مدتی دارد و پس از آن باید اقدام به خریداری تشک دیگری کند که توانایی مالی آن را ندارد؛ درحالی که در بازار آزاد با حداقل سه تا چهار میلیون می‌توان تشکی خارجی که پنج سال دوام می‌آورد را بخرد اما وقتی خرید عمده صورت گیرد قیمت آن کاهش می‌یابد.
وی می‌افزاید: همچنین هرچند ویلچرهای خوبی در ایران ساخته شده است اما عمده ویلچرهای ایرانی موجود در بازار که حدود دو تا چهار میلیون قیمت دارند، از لحاظ کیفیت، روان بودن، سبکی، استحکام و قابل حمل بودن قابل مقایسه با ویلچر استوک خارجی که حدود ۲۰ میلیون بها دارد، نیست که اکثر معلولان سعی می‌کنند هرطور شده آن را خریداری کنند و این فاصله ما با کشورهای پیشرفته جهان است.
اهمیت برنامه‌ریزی برای توانمندی معلولان
نقیب‌زاده با بیان اینکه خیریه حمایت از بیماران آسیب نخاعی اصفهان، امورات بازتوانی، توانبخشی، کاردرمانی، حرکات اصلاحی و ورزش را به صورت رایگان در اختیار معلولان قرار می‌دهد و پذیرای سایر معلولان از شهرهای مختلفی نظیر اهواز، ایذه، گچساران و بوشهر است، اضافه می‌کند: این موضوع به این معنی است که خدمات موجود در اصفهان هرچند کم یا زیاد، در بسیاری از استان‌های دیگر وجود ندارد و معلولان گاهی مجبور به مهاجرت به اصفهان هستند.
وی با بیان اینکه اگر فرد دارای معلولیت به استقلال، اشتغال و ازدواج برسد از همه دنیا جلوتر هستیم، تصریح می‌کند: خلاءهای موجود بسیار زیاد هستند و سازمان بهزیستی به تنهایی نمی‌تواند این بار را به دوش بردارد؛ مگر اینکه اعتبارات بیشتری داشته باشد و برنامه‌ریزی‌های خود را هدفمندتر و بلندمدت ببینید. اعطا کردن چیزی به معلول زندگی او را خیلی عوض نمی‌کند و باید در راستای توانمندسازی معلولان برنامه‌ریزی شود.
مشاور مدیرکل بهزیستی استان اصفهان ادامه می‌دهد: طی دیدار با رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی درصدد هستیم به ما اجازه دهند برای تمام کسانی که متقاضی گواهینامه هستند ۲۰ دقیقه صحبت کنیم و به آنها بگوییم ما هم سالم بودیم، رانندگی خوبی داشتیم و از آن مطمئن بودیم اما در یک لحظه بر اثر یک لغزش، غفلت یا بی‌احتیاطی دچار آسیب نخاعی شدیم بلکه بتوانیم به آنها در راستای آگاه‌سازی کمک کنیم.
وی با بیان اینکه در تلاش هستیم در دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها نیز سخنرانی‌هایی برای آموزش و آگاه‌سازی افراد داشته باشیم، می‌افزاید: برای اولین بار در بوستان مهر کوه آتشگاه اصفهان، کافه پیشگیری با هدف صحبت با افراد در خصوص آسیب نخاعی، دایر شد، افراد جامعه باید بدانند تکان دادن ناگهانی مصدومان تصادفات چه خطراتی دارد.
کاهش ۲۵ درصدی آسیب نخاعی با احتیاط در حمل مصدوم
نقیب‌زاده با بیان اینکه فیکس کردن یک مصدوم ۲۵ درصد از آسیب نخاعی کم می‌کند، تصریح می‌کند: هنگامی که افراد در صحنه تصادف به مصدومی می‌رسند، نباید او را ناگهان حرکت دهند بلکه باید منتظر آمبولانس بمانند یا اگر شرایط خطرناک است، به آرامی مصدوم را با کمک سایر افراد روی تخته‌ای قرار دهند و به چند متر دورتر از صحنه تصادف منتقل کنند.
وی با بیان اینکه رسانه‌ها و سازمان‌های متولی باید کمک کنند که برای پیشگیری تلاش کنیم تا عضوی به خیریه آسیب نخاعی اضافه نشود، می‌گوید: متأسفانه سال گذشته هرماه سه تا چهار نفر بر اثر تصادف از سنین ۱۸ تا بالاتر، به خیریه آسیب نخاعی استان اصفهان افزوده شد.
ایمن نبودن وسایل نقلیه و راه‌ها همراه با خطاهای انسانی عامل آسیب‌های نخاعی
مدیرعامل خیریه حمایت از بیماران آسیب نخاعی استان اصفهان با بیان اینکه خودروها و موتورسیکلت‌ها استاندارد نیستند اما قدرتی برای ایمن‌سازی آنها وجود ندارد، ادامه می‌دهد: حدود ۵۸ درصد افراد بر اثر تصادف دچار آسیب نخاعی می‌شوند که حدود ۳۲ درصد این افراد راکبان موتور سیکلت بوده‌اند و اکثر افرادی که دچار آسیب‌های نخاعی شده‌اند با خودروهای پراید یا پیکان تصادف کرده‌اند. افراد جامعه به قدری که باید قانون را رعایت نمی‌کنند و برخی از جاده‌ها نیز خطرخیز هستند که امید است این خطرات مرتفع شوند.
وی با بیان اینکه امید معلولان قانونگذاران هستند، خاطرنشان می‌کند: امید است نگرش مسئولان به معلولیت و مشکلات پیرامون این حوزه تغییر کند، اصفهان روند روبه رشدی در رعایت الگوی گسترش شهری که یکی از فاکتورهای آن توجه به سالمند و معلول است، داشت اما درحال‌حاضر این رشد تا حدودی متوقف شده است که امیدواریم این روند را دوباره با قدرت بیشتری ادامه دهند.
نظر شما