به گزارش خبرنگار ایمنا، روز «ساعت زمین» رویدادی است که از یک ایده ساده و نخستین بار توسط روزنامه «سیدنی مورنینگ هرالد» در سال ۲۰۰۷ مطرح شد در زمان مطرح شدن این موضوع ۲.۲ میلیون نفر از ساکنان سیدنی اقدام به خاموش کردن چراغ‌های غیرضروری کردند و به دنبال این اقدام سیدنی، بسیاری از شهرهای دیگر جهان این رویداد را به تصویب رساندند که اکنون به بزرگترین کمپین محیط زیستی جهان تبدیل شده است.
این رویداد همه ساله در آخرین شنبه ماه مارچ میلادی از ساعت ۲۰:۳۰ تا ۲۱:۳۰ به وقت محلی برگزار می‌شود، در این روز با خاموش کردن نورپردازی المان‌ها و نمادهای شهرهای بزرگ مانند خانه اپرای سیدنی یا برج ایفل به مدت یک ساعت سعی شده است تا این پرسش در ذهن مردم شکل بگیرد که علت این خاموشی چیست و برای یافتن پاسخ جست‌وجو کنند و نسبت به بحران‌هایی که متوجه کره زمین است آگاه شوند.
همچنین صندوق جهانی طبیعت به‌منظور آگاهی‌بخشی نسبت به بحران تغییرات اقلیم و گرمایش جهانی اقدام نمادین ساعت زمین را طراحی و اجرا کرده است و اکنون در بیش از هزار شهر دنیا در این روز نورپردازی المان‌های شهری به مدت یک ساعت خاموش می‌شود و برنامه‌هایی از سوی رادیو و تلویزیون در این زمینه پخش می‌شود.
در حال حاضر صندوق جهانی طبیعت (WWF) به عنوان بزرگترین سازمان غیردولتی زیست محیطی جهان مجری اصلی این برنامه بوده و امکانات خود در سراسر جهان را در اختیار این طرح گذاشته است، هر چند که این طرح غیرانتفاعی زیست محیطی در انحصار هیچ گروهی نیست و هر شخص و سازمانی می‌تواند در این برنامه مشارکت داشته باشد.
بنابر اعلام صندوق جهانی طبیعت، برگزار کننده این پویش، هدف از این طرح صرفه‌جویی برق به مدت یک ساعت نیست بلکه یادآوری هزینه انرژی مصرف شده برای کره زمین و درخواست تعهدات بین‌المللی قدرتمند برای متوقف کردن پدیده گرم شدن هوا است. این حرکت عظیم اجتماعی توجه جهانیان به انرژی و مسئله محیط زیست را بیش از پیش به خود جلب کرد و تا جایی پیش رفت که بسیاری از شهرهای دیگر جهان نیز به حمایت از این طرح برخاستند.
همزمان با این رویداد جهانی در ۱۶۳ کشور جهان، شهرهای مختلف کشور ما هم در طرح ساعت زمین مشارکت کردند و امروز ۱۱ سال است که در کشورمان اجرا می‌شود ولی این پرسش مطرح است که آیا این طرح توانسته با گذشت یک دهه از اجرای آن در کشورمان به هدف و رویکرد اصلی خود که همان صرفه‌جویی در مصرف انرژی، مقابله با تغییرات آب و هوایی و جلوگیری از گرمایش زمین است دست پیدا کند.
بزرگترین معضل حوزه محیط‌زیست فقر آگاهی است
سیاوش آقاخانی، نماینده سازمان‌های مردم نهاد کشور در شورای عالی تشکل‌ها در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به اهمیت روز ساعت زمین، اظهار می‌کند: بزرگترین معضلی که در حوزه محیط‌زیست کشور وجود دارد، نبود آگاهی کافی نسبت به مسائل محیط‌زیست است در واقع بزرگترین مشکل ناآگاهی است که متأسفانه این ناآگاهی نسبت به مسائل محیط‌زیست در اقشار مختلف و در تمام رده‌های تحصیلی و شغلی وجود دارد.
وی ادامه می‌دهد: این ناآگاهی و بی‌توجهی به حوزه مسائل زیست‌محیطی حتی در حوزه متولیان محیط‌زیست کشور هم وجود دارد که این امر باعث به هم ریختن پایداری اکوسیستم و ساختار طبیعی کشور شده است.
رئیس شبکه محیط‌زیست استان مرکزی تصریح می‌کند: برای جلوگیری از تغییرات پایداری اکوسیستم در جهان و آگاهی عموم مردم نسبت به مسائل زیست محیطی روزی به نام روز ساعت زمین در جهان نام‌گذاری شد، ضمن اینکه هدف دیگر از نام‌گذاری این روز جلب توجه عمومی به انجام کارهای کوچک با اثرات بزرگ با هدف حمایت از زمین بود.
یادآوری اثربخشی در حوزه محیط‌زیست با یک اقدام کوچک
وی ادامه می‌دهد: روز ساعت زمین می‌خواهد به مردم یادآوری کند که با انجام یک اقدام کوچک که همان خاموش کردن چراغ در زمانی محدود می‌توانند اثربخشی زیادی در بهبود شرایط زیست‌محیطی زمین داشته باشند و اگر این اقدامات نمادین تبدیل به فرهنگ دائمی شوند، می‌تواند اثرات بزرگی در زمینه بهبود وضعیت کره زمین در حوزه‌های مختلف از جمله ردپای کربنی انسان‌ها و غیره ایجاد کنند.
آقاخانی با اشاره به اینکه هدف روز ساعت زمین تبدیل کردن اقدامات نمادین به فرهنگ دائمی در حوزه محیط‌زیست است، می‌گوید: نباید این اقدام نمادین را دست کم گرفت زیرا اگر تبدیل به فرهنگ دائمی شود بسیاری از مشکلات کشور نه تنها در حوزه محیط‌زیست بلکه در سایر حوزه‌های انرژی و اقتصاد رفع می‌شود به عنوان مثال کشور ما در ایام تابستان با مشکل کمبود برق در بازه زمانی پیک مصرف برق مواجه است و بارها توسط متولیان امر به مردم تذکر داده شده است که اگر کاهش ۲۰ درصدی مصرف برق داشته باشند از خاموشی‌های گسترده در ایام تابستان جلوگیری می‌شود.
وی می‌افزاید: این کاهش ۲۰ درصد دقیقاً همین تمرین‌های کوچکی است که در روزها و مناسبت‌هایی همچون روز ساعت زمین با خاموش کردن یک لامپ اضافی حتی در حد یک دقیقه می‌توان انجام داد.
هدف پویش ساعت زمین کمک به کاهش انرژی بوده است
نماینده سازمان‌های مردم نهاد کشور در شورای عالی تشکل‌ها با بیان این که روز ساعت زمین در کشورمان هنوز در مرحله اقدام نمادین باقی مانده است، اظهار می‌کند: این روز یک پویش بین‌المللی است که کشورهای مختلف هر ساله به آن می‌پیوندند و با اقداماتی چون خاموش کردن معابر شهری در این روز سعی در فرهنگ‌سازی دارند اما متأسفانه هنوز در کشور ما این اقدام نمادین تبدیل به فرهنگ‌سازی دائمی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی نشده است.
وی تاکید می‌کند: متأسفانه ساعت روز زمین در کشور ما نه تنها تبدیل به فرهنگ‌سازی تکرارشونده برای مردم و مسئولان نشده است بلکه زمینه‌ای برای مطرح شدن برخی دستگاه‌ها شده است که در این روز تنها به خاموشی معابر برای ساعتی اکتفا کرده‌اند بدون اینکه اثرات آن در فرهنگ‌سازی برای جامعه دیده شود.
آقاخانی ادامه می‌دهد: متأسفانه روز ساعت زمین در کشور ما در حد تجمع چند سازمان مردم نهاد و روشن کردن شمع مانده است ولی در طول ایام سال برای بهبود و صرفه‌جویی مصرف انرژی اقدامی انجام نمی‌شود، در حالی که هدف پویش ساعت زمین بلندمدت کردن رفتار تکرار شونده در حوزه کاهش و بهینه مصرف کردن انرژی بوده است.
وی با بیان اینکه تداوم اقدام روز ساعت زمین در کشورمان اثربخش نبوده است، می‌گوید: هم اکنون در بحث المان‌های شهری، پارک‌ها و حتی در نمای ساختمان‌ها شاهد هستیم در شرایطی که کشور ما با بحران انرژی روبه‌رو است، نورپردازی‌های زیاد و غیرضروری در مکان‌های شهری در حال انجام است و حتی در زمان‌هایی که ساعت خاموشی است بعد از وصل شدن برق دوباره نمای ساختمان‌ها شروع به نورپردازی می‌کنند و این نورپردازی تا صبح و در ساعت‌هایی که نیاز به نور وجود ندارد، ادامه دارد.
نماینده سازمان‌های مردم نهاد کشور در شورای عالی تشکل‌ها تاکید می‌کند: باید امسال در روز ساعت زمین مجموعه‌های سیاست‌گذار و توزیع برق، الزام کاهش مصرف برق را چه در بخش دولتی و چه در بخش مسکونی انجام دهند، هم اکنون شاهد هستیم شب‌ها که بسیاری از مجموعه‌های دولتی که تعطیل هستند و نیاز به روشنایی نیست چراغ‌های ساختمان و محوطه‌های آن روشن است در حالی که لزومی ندارد حجم قابل توجهی از انرژی در زمانی که کشور با بحران کمبود انرژی مواجه است، بدین گونه هدر شود.
ارتباط مازوت‌سوزی و آلودگی هوا با بی‌توجهی به روز ساعت زمین
وی اظهار می‌کند: همین نبود مدیریت در مصرف انرژی در کشور و نبود فرهنگ‌سازی اقداماتی همچون روز ساعت زمین باعث شده است که کشور با بحران‌هایی همچون مازوت‌سوزی، آلودگی هوا، افزایش سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی مواجه شود و بسیاری از کلان‌شهرهای کشور همچون اصفهان، اراک و غیره در طول ۳۶۵ روز ایام سال کمتر از پنج روز هوای پاک داشته باشند.
این فعال محیط‌زیست با بیان اینکه راهکار کاهش مصرف انرژی در کشور افزایش بهای مصرف انرژی نیست، گفت: باید در کنار فرهنگ‌سازی و توجه به اقدامات مناسبت‌هایی همچون روز ساعت زمین دادستان‌های شهرها به عنوان مدعی‌العموم از نقش بازدارندگی خود برای کاهش و بهینه مصرف کردن انرژی استفاده کنند.
روز ساعت زمین رویکرد نجات‌بخش محیط‌زیست
اسماعیل کهرم، کارشناس و کنشگر محیط‌زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به تاریخچه و روند نام‌گذاری روزی به نام ساعت زمین، اظهار می‌کند: این اقدام هر چند نمادین، اقدام شایسته‌ای بود که مردم جهان را ملزم کرد حداقل یک روز از ۳۶۵ روز سال که در حال تخریب زمین و محیط‌زیست هستند در برابر آن مسئول باشند و به فکر حفاظت از زمین و محیط‌زیست اطراف خود باشند.
وی ادامه می‌دهد: یکی از آسیب‌های که زمین را تهدید می‌کند وجود بیش از حد روشنایی معابر، ساختمان‌ها و منازل است و تاکنون به قدری این آلودگی نوری پیش رفته که حالت شب را از زمین گرفته است و سفینه‌هایی که فضا را رصد می‌کنند، از نورانی شدن بیش از حد زمین در شب گزارش می‌دهند به‌طوری که اجسام نزدیک به کره زمین به دلیل روشنایی بیش از حد قابل رصد نیست.
این دکترای محیط زیست با تاکید بر اهمیت فرهنگ‌سازی مناسبتی مهم همچون روز ساعت زمین، تصریح می‌کند: متأسفانه سطح دانش عموم مردم کشور ما نسبت به مسائل محیط‌زیستی نسبت به سایر کشورها حتی کشور همسایه بسیار پایین است و همین امر باعث شده عموم جامعه درک مناسبی از اهمیت روز ساعت زمین نداشته باشند.
هنوز فلسفه اهمیت محیط‌زیست در کشور ما تبیین نشده است
وی خاطرنشان می‌کند: در جامعه ما هنوز فلسفه اهمیت محیط‌زیست تبیین نشده است به همین دلیل مناسبت‌های محیط‌زیستی مهم همچون روز ساعت زمین بیشتر جنبه نمادین و تبلیغاتی به خود گرفته است تا رویکرد اثربخش داشته باشد.
کهرم ادامه می‌دهد: متأسفانه محیط‌زیست هنوز در مدارس ما به عنوان یک اولویت مهم درسی درنیامده است به همین هم هنوز بعد از گذشت دهه‌ها نتوانستیم نسلی متعهد به محیط‌زیست تربیت کنیم، به قدری سیستم آموزش کشور ما تنزل پیدا کرده است که هنوز بسیاری از فارغ‌التحصیلان تحصیلات تکمیلی هم اطلاع از روز ساعت زمین، هدف و اهمیت این روز ندارند چه برسد که بخواهند اقدامات این روز را به عنوان یک فرهنگ در زندگی روزمره خود به کار ببرند.
روز ساعت زمین در کشور ما مغفول مانده است
وی تصریح می‌کند: روز ساعت زمین در کشور ما مغفول مانده است و به همین خاطر این روز نتوانسته در کشور ما رویکرد اصلی خود که همان مصرف انرژی کمتر و حفاظت از زمین است را داشته باشد. متأسفانه با وجود اینکه با بحران انرژی در کشور روبه‌رو هستیم هنوز یکی از کشورهای صدر جهان در مصرف بی‌رویه انرژی هستیم.
این کارشناس و کنشگر محیط‌زیست با اشاره به اهمیت سازمان‌های مردم‌نهاد در فرهنگ‌سازی مناسبت‌های مهم، می‌گوید: نمی‌توان نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در تبیین مناسبت‌های مهم همچون روز ساعت زمین را نادیده گرفت و اگر در کشورهای توسعه یافته این روز توانسته نقش مهمی در کاهش مصرف انرژی و حفاظت محیط‌زیست داشته باشد به دلیل ورود جدی سازمان‌های مردم‌نهاد به این حوزه بوده است اما در کشور ما هرچند سازمان‌های مردم‌نهاد تخصصی در حوزه محیط‌زیست وجود دارد اما سایر سازمان‌های مردم‌نهاد که تعدادشان کم نیست یا با هدف درآمدزایی یا با هدف مطرح شدن شروع به فعالیت در حوزه محیط‌زیست کرده‌اند.
وی ادامه داد: متأسفانه آفت وابستگی به اعتبارات و کمک‌های نهادها و سازمان‌های دولتی که گریبانگیر سازمان‌های مردم‌نهاد به خصوص در سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیست کشور باعث شده است که اگر این اعتبارها و کمک‌ها قطع شود، سازمان‌های مردم‌نهاد نتوانند به فعالیت خود ادامه دهند.
کهرم اظهار می‌کند: متأسفانه سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیست کشور کنشگری خود را از دست داده‌اند و وابسته دولت و نهادها شده‌اند، آن وقت چگونه انتظار می‌رود که یک سازمان مردم‌نهاد به عنوان حلقه واسط بین مردم و دولت در حوزه محیط زیست و روز مهمی همچون روز ساعت زمین کنشگری لازم را داشته باشند.
نظر شما