به گزارش خبرنگار ایمنا، وام‌ها و تسهیلاتی که در چند سال اخیر برای خانه دار شدن مردم تدارک دیده شده عملاً تأثیری در قدرت خرید و خانه دار شدن مردم نداشته است. وام خرید مسکن در حالی باید به خانه دار شدن مردم بینجامد که در واقعیت به دلیل گران بودن، کارایی خود را از دست داده است. کارشناسان اقتصاد مسکن بر این باورند که عرضه تسهیلات به سمت بازار تقاضا منجر به تورم می‌شود و تأثیری در تقویت قدرت خرید مردم ندارد. به عقیده فعالان بخش مسکن، تولید و ساخت مسکن تنها راه ساماندهی این بازار و راهکاری برای خانه دار شدن مردم است. وام مسکن و تسهیلاتی که برای خریداران بازار مسکن آماده می‌شود نشان از نگاه کوتاه مدت دولت‌ها بر این بازار دارد.
تسهیلاتی که به سمت تقاضا ارائه می‌شود آنقدر ناچیز است که جوابگوی تعداد کمی از خریداران و متقاضیان می‌شود. از طرفی دیگر اقساط این تسهیلات بالا است و توانایی مستأجران برای پرداخت آن کم است. مستاجرانی که توانایی پرداخت اجاره‌بها را ندارند نمی‌توانند اقساط سنگین وام‌های خرید مسکن را پرداخت کنند. به همین دلیل سال‌های سال این تسهیلات بدون مشتری مانده است. به نظر می‌رسد نگاه سیاست‌گذار به بخش مسکن همواره کوتاه‌مدت بوده و استراتژی برای این بخش نداشتند.
در همین رابطه گفت‌وگویی با علیرضا قاری قرآن، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرکل اداره راه و شهرسازی استان اصفهان، داشتیم که شرح آن را در زیر می‌خوانید:
گزارش کلی از وضعیت نهضت ملی مسکن در استان ارائه دهید. آیا این طرح نتیجه بخش خواهد بود؟
بر اساس برنامه، استان اصفهان در طرح جهش تولید مسکن، برای یکسال نیاز به ساخت ۵۰ هزار و ۹۹۲ واحد دارد که این عدد برای چهار سال به بیش از ۲۰۳ هزار و ۹۶۸ واحد می‌رسد که مطابق برنامه میزان زمین مورد نیاز برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن در سطح استان اصفهان برای یکسال هزار و ۷۹ هکتار است. در سطح استان اصفهان حدود ۲۹۳ هزار نفر متقاضی بهره‌مندی مزایای طرح نهضت ملی مسکن بوده و اقدام به ثبت نام کردند، از این میزان ثبت نامی حدود ۲۵۰ هزار نفر متأهلان و یا سرپرستان خانوار هستند و ۴۳ هزار و ۵۰۰ نفر مجرد ۲۳ الی ۴۵ سال نیز در این طرح ثبت نام کرده‌اند.
در طول ۴۰ سال گذشته هیچ‌گاه اثر واقعی تسهیلات را در بخش مسکن مشاهده نکردیم. زیرا موضوع مسکن آنقدر بزرگ است که با حجم وام‌های فعلی هیچ‌گونه تناسبی ندارد. دولت‌ها یا شرایط بخش مسکن را درک نمی‌کنند یا ترجیح می‌دهند صورت مساله مسکن را کوچک کنند. اصلی‌ترین شعار دولت و نظام که به عنوان اصلی‌ترین وظیفه وزارت راه و شهرسازی است، تأمین مسکن است. هدف تأمین مسکن برای متقاضیان مسکن در دهک‌های مختلف جامع است. افرادی که در دهک‌های پایین جامعه قرار دارند توسط بنیادهای حمایتی در این طرح ثبت نام می‌کنند.
در دهک‌های چهار تا شش، برخی تسهیلات و زمین توسط دولت تعلق گرفته و برخی تخفیفات در پرداخت عوارض و تأمین مصالح حمایتی توسط دولت انجام می‌شود. افرادی که واجد این شرایط باشند مخاطب این طرح هستند که برخی از آنها زمین را تحویل گرفته و ساخت انجام می‌دهند و یا از انبوه‌سازان تحویل می‌گیرند. تاکنون دو بار ثبت نام در استان در طرح اقدام ملی داشته‌ایم، افراد واجد شرایط گزینش شده و به بانک معرفی می‌شوند و مسکن‌ها تأمین و به آنها تحویل داده می‌شود. تقسیط بها و یا اجاره ۹۹ ساله راهکارهای تملیک این خانه‌ها است.
در نهضت ملی، همه هزینه‌های ساخت بر عهده متقاضی است، بنابراین هرچقدر هم هزینه ساخت اضافه شود، متقاضی باید آن را پرداخت کند. هزینه‌هایی که متقاضی در ابتدا پرداخت می‌کند صرف تأمین سرمایه برای شروع ساخت می‌شود. برنامه زمان‌بندی پرداخت‌ها به نوع پروژه‌ها وابسته است. اگر شخصی درخواست انصراف از پروژه داشته باشد باید فردی را جایگزین خود کند.
آیا برنامه جدید برای ایجاد مسکن و خانه‌های سازمانی، ساختمانی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی در استان وجود دارد یا خیر؟
ساخت خانه‌های سازمانی ممنوع است. در بخش احداث ساختمان‌های دولتی می‌توان به چهار پروژه فعال و بزرگی که در دست اجرا است اشاره کرد که از جمله آن، احداث ساختمان فرمانداری اصفهان با مساحت دو هزار و ۳۵۰ متر مربع و با پیشرفت فیزیکی حدود ۹۵ درصد است. ساختمان فرمانداری اردستان با مساحت حدود یک هزار و ۵۰۰ مترمربع دارای پیشرفت فیزیکی ۷۵ درصدی است و در حال حاضر بخش نمای ساختمان و تأسیسات آن در دست اجرا قرار دارد. ساختمان مدیریت بحران استانداری اصفهان با سطح دو هزار و ۷۵۰ متربع دارای ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی است و هم اکنون محوطه سازی و تأسیسات داخلی آن در دست اجرا است. ساختمان محیط زیست گلپایگان نیز از دیگر پروژه‌های در دست احداث است که با مساحت ۳۶۰ مترمربع تقریباً پیشرفت فیزیکی ۶۰ درصدی دارد.
بر اساس تکالیف موجود ساخت خانه‌های سازمانی منتفی شده است. البته هر دستگاهی که تقاضای ساخت این خانه‌ها را داشته باشد می‌تواند با زمین‌هایی که در اختیار دارد برای ساخت اقدام کند و بخشی از این خانه‌ها هم در اختیار مردم عادی قرار خواهد گرفت که همگی در قالب همان نهضت ملی مسکن است.
وضعیت تهیه طرح‌های جامع و تفصیلی در سطح استان چگونه است؟
هم اکنون ۲۵ طرح تفصیلی ابلاغ شده که تعداد شش طرح آن مربوط به بعد از سال ۱۳۹۷ است، طرح تفصیلی ۱۴ شهر در کمیسیون ماده ۵ موضوع قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری به تصویب رسیده و فرآیند قانونی ابلاغ آنها در حال انجام است. مراحل تهیه طرح تفصیلی ۱۰ شهر استان نیز پایان یافته و در دستور کار بررسی در جلسات آتی کمیسیون ماده ۵ قرار دارد. مرحله اول طرح تفصیلی ۱۱ شهر دیگر اتمام یافته و در دستور کار جهت عقد قرارداد مرحله دوم است، طرح تفصیلی چهار شهر به دلیل مشکلات نقشه پایه و دلایل دیگر متوقف شده و طرح تفصیلی ۱۹ شهر نیز در در دست تهیه است.
همچنین علاوه بر این طرح‌های تفصیلی، بازنگری طرح جامع شهرهای اصفهان، مبارکه، نائین و نطنز با رویکردهای نوین و بازآفرینی شهری در دست تهیه است. بر این اساس پیش بینی می‌شود قرارداد طرح تفصیلی ۱۷ شهر دیگر استان طی سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ منعقد گردد؛ بنابراین با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته تا پایان سال ۱۴۰۲ همه شهرهای مشمول نظام طرح‌های جامع و تفصیلی استان به تعداد ۹۸ شهر از طرح تفصیلی مصوب برخوردار خواهند بود.
وضعیت طرح جامع اصفهان با رویکرد نوین چگونه است؟
قدم‌های خوبی در راستای تهیه این طرح برداشته شده است. اصفهان به عنوان پایلوت کشوری در تهیه طرح جامع با رویکرد نوین بوده و ضمن برگزاری جلسات مؤثر در این زمینه توانستیم در مرحله اول گزارش تشخیص (گزارش بررسی مشکلات موجود شهر شامل مبحث آب، محیط زیست، ترافیک و …) را به تأیید شورای راهبری و کارگروه امور زیربنایی برسانیم و به لطف خدا پس از انتخاب مشاور، آمادگی لازم برای مرحله دوم این فرآیند را داریم.
با توجه به بهبود برخی بافت‌های قدیمی شهر مثل همت آباد آیا مناطق دیگری برای ترمیم بافت‌های قدیمی در دستور کار قرار دارد یا خیر؟
حدود سه هزار و ۷۸۳ هکتار از املاک و اراضی بافت فرسوده استان در سکونتگاه‌های غیررسمی و بافت‌های حاشیه‌ای قرار دارد، بر اساس مطالعات و تحقیقات به عمل آمده بافت‌های حاشیه‌ای و سکونتگاه‌های غیر رسمی استان اصفهان دربرگیرنده ۵۰ محله با جمعیتی بالغ بر ۴۵۰ هزار نفر است. در این استان ۹ پروژه بازآفرینی شهری در حال اجرا است این پروژه‌ها در راستای محرومیت زدایی، ایجاد فضای آموزشی، ارتقا کیفیت محل زندگی و احیای بافت تاریخی در قالب قراردادهایی مشخص در دست احداث هستند. در پروژه مسکن همت آباد، دفاتر تسهیلگری ایجاد شده و با مشارکت ۲۳ مالک که آورده شأن زمین‌های آنان بوده است، امکان ساخت ۷۲ واحد فراهم شد که این اقدام موجب بهره‌مندی از ساختمان‌های با کیفیت و معابر و خدمات عمومی می‌شود. در حال حاضر ۲۴ واحد از این پروژه تکمیل و تحویل مالکان شده است. مابقی نیز مطابق با برنامه زمان بندی و حداکثر تا شش ماه آینده تکمیل می‌شود.
در کل استان اصفهان دو هزار هکتار بافت فرسوده داریم که بازآفرینی خواهد شد. پرداخت تسهیلات به بافت فرسوده چند سالی است تصویب شده اما از آن استقبال نشده است زیرا میزان تسهیلات با هزینه‌های جاری تناسبی ندارد. همچنین به دلیل نبود امکانات زندگی در بافت فرسوده و دسترسی کافی، این کار نه تنها برای مردم بلکه برای انبوه سازان هم صرفه اقتصادی ندارد و این الگوی در سال‌های گذشته نتوانست در بافت فرسوده جهشی ایجاد کند.
ورود دفاتر تسهیلگری با نگاه محله‌محوری آخرین الگویی است که برای محله‌های بافت فرسوده تعریف شده است. شهرداری در سنوات گذشته چندین بار برای اقدام در محله‌های بافت فرسوده با این الگو اقدام کرد و به نتیجه نرسید. در نهایت این طرح به صورت اجرا در یک پهنه در همت‌آباد اجرایی شد. در این طرح ساکنان هر منطقه در همانجا ساکن خواهند شد. طرح به گونه‌ای تعریف شد که ارزش افزوده ایجاد شده در آن محله، ساکنان را منتفع کرده و هزینه اضافه ایجاد نکند. شهرداری‌ها، دولت و مردم در اجرای این طرح با یکدیگر همکاری کردند که در همت‌آباد انجام شد. این پروژه در نقاط مختلف اصفهان از جمله حصه و قائمیه به سرعت قابلیت گسترش دارد.
در بافت میانی اصفهان هم می‌توان الگوهایی تعریف کرد. خواست و اقدامات مدیریت شهری در بخش مسکن اهمیت بسیاری دارد. یکی از رویکردهای اساسی مدیریت شهری که در حوزه فرهنگی و اجتماعی باید انجام دهد نگاه ویژه به کلان پروژه‌های بازآفرینی شهری است. این کار بسیار مشکل است و لازم است تیم‌هایی از جنس مردم برای اقدامات در این مناطق انتخاب شده و شهرداری و دولت صرفاً تسهیلگر باشند. الگوی همت‌آباد باید به کل شهر گسترش یابد.
۷۵ هکتار در محله همت‌آباد آماده برای اجرای این پروژه است، همچنین در ۱۶ هکتار از قائمیه، حصه، محله شاهد در منطقه ۱۰ و اطراف زینبیه می‌توان این الگو را اجرایی کرد. اجرای این پروژه‌ها به سیاستگذاری نیاز دارد. این پروژه به تمرکز شهرداری نیاز دارد و دولت ابزار آن را در اختیار ندارد. مشکل حصه با اقدامات خیریه حل نمی‌شود. بهترین راهکار برای حل مشکل این بافت‌ها الگوی محله همت‌آباد است. بهبود این بافت فرسوده از مهاجرنشینی هم جلوگیری می‌کند.
نظر شما