به گزارش خبرنگار ایمنا، روز بزرگداشت «وکیل مدافع» هفتم اسفندماه است که به‌مناسبت استقلال کانون وکلا در سال ۱۳۳۱ نام‌گذاری شد. کانون وکلای دادگستری ایران به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین نهادهای مدنی ایران، همواره جایگاهی مهم در فضای حقوقی اجتماعی کشور داشته است.
وکیل کیست؟
وکیل، نماینده یا جانشین کسی است که از طرف شخص حقوقی یا حقیقی به موجب عقد وکالت برای انجام کاری مأمور می‌شود. وکیل دادگستری چنان‌چه واجد شرایط لازم باشد، نه تنها از طرح شکایت و دعوای بی‌مبنا خودداری می‌کند، بلکه در سیر صحیح و قانونی و سرعت جریان دادرسی و روشن شدن موضوع و ماهیت امر و پیدا کردن حکم منطبق با آن با دادگاه همکاری می‌کند و صدور رأی منطبق بر موضوع و موافق قانون را امکان‌پذیر می‌سازد. در این صورت با اعتماد به وکیل مجرب قطع به یقین احتمال موفقیت در پرونده نیز بیشتر خواهد بود.
خصوصیات وکیل خوب چیست؟
از خصوصیات وکیل خوب و از جمله وظایف او این است که پیش از جلسه رسیدگی و قبل از دفاع از موکل خود با مطالعه پرونده و گفت‌وگو با متهم پرونده، ضمن اطلاع کامل از موضوع اتهامات و نیز آشنایی کامل با متهم با توفیق در صحت و سقم اظهارات موکل بتواند به نحو شایسته‌ای از موکل خویش دفاع کند. با اینکه وکالت تعهد به وسیله است یعنی وکیل موظف است تمام تلاش خود را برای دفاع مناسب از موکل خود به کار بندد و قانوناً مسئولیتی در رسیدن به نتیجه ندارد و تضمینی جهت دستیابی به نتیجه نمی‌دهد، اما از خصوصیات وکیل خوب این است که در مقابل موکل خود پاسخ‌گو باشد و احساس مسؤلیت مهمترین خصوصیت شخصیتی او است.
انواع مختلف وکلا
ممکن است به تناسب میزان درگیری با پرونده‌های حقوقی و مسائل مرتبط با این رشته، بارها عبارات وکیل اداری، وکیل کاری، وکیل دادگستری، وکیل پایه یک، وکیل پایه دو، وکیل قضائی، وکیل معاضدتی، ووکیل تسخیری را شنیده باشید. مهمترین این دسته‌بندی‌ها عبارتند از:
وکیل قضائی
وکیل قضائی به وکیلی گفته می‌شود که پروانه وکالت داشته باشد؛ به همین علت حق وکالت از اشخاص را در دادگاه‌ها و سایر مراجع قضائی دارد. برای اینکه شخصی بتواند وکیل قضائی شود، باید در رشته حقوق تحصیل کند و پس آن با قبولی در آزمون وکالت، از کانون وکلای دادگستری یا مرکز امور وکلا و کارشناسان قوه قضائیه، پروانه وکالت دادگستری دریافت کند. وکیل قضائی برای رسیدن به این درجه از مراحلی باید عبور کند که شامل امتحانات کتبی و شفاهی است؛ در این راستا فرد می‌تواند وکیل پایه یک دادگستری شود. وکلای پایه یک مجرب‌ترین وکلا محسوب می‌شوند که در تمام امور حقوقی حق مداخله و پیگیری امور را دارند در حالی که وکلای پایه دو دادگستری از اختیارات محدودتری برخوردار هستند.
وکیل اداری
وکیل اداری شخصی است که به موجب یک قرارداد وکالت اداری وکیل کاری شخصی شده است تا در ادارات مختلف، کارهای اداری شخص دیگری را انجام دهد. نکته مهم این است که برای اینکه کسی بتواند وکیل اداری شخصی بشود، نیازی به داشتن سواد حرفه‌ای حقوقی ندارد؛ به عبارتی هر کس می‌تواند وکیل اداری شخص دیگری بشود. ملاحظه می‌کنید که این اصطلاح در عموم جامعه وجود دارد و اختصاصی به رشته حقوق ندارد. همچنین وکیل اداری صرفاً حق مراجعه به ادارات را دارد و به هیچ وجه حق وکالت در مراجع قضائی، ارائه مشاوره حقوقی، مداخله در کارهای قضائی و دفاع از موکل در دادگاه را ندارد.
وکیل معاضدتی
از جمله حقوق اولیه و اساسی هر فرد، حق داشتن وکیل است. همان طور که در اصل ۳۵ قانون اساسی آمده: «در همه دادگاه‌ها طرفین دعوا حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند، باید برای آن‌ها امکانات تعیین وکیل فراهم گردد». قسمت اخیر اصل مذکور در خصوص استفاده از این حق برای کسانی است که توانایی تعیین وکیل را ندارند و در آن تصریح شده است که باید برای آن‌ها امکانات تعیین وکیل فراهم شود. ملاحظه می‌شود قانون اساسی به‌عنوان میثاق ملی ما پذیرفته است که از جمله معیارهای اساسی دادرسی عادلانه برخورداری اصحاب دعوا از دانش و تخصص وکیل دادگستری است. عدالت قضائی ایجاب می‌کند که اقشار کم‌درآمد و بی‌بضاعت در برخورداری از وکیل در عسر و حرج قرار نگیرند. این دسته از افراد می‌توانند از مقامات قضائی برای احیای حقوق از دست رفته خود و یا برای دفاع در مقابل ادعاهای طرف مقابل خود تقاضای وکیل معاضدتی کنند.
وکیل تسخیری
وکالت تسخیری، وکالتی است که از طرف دادگاه در امور کیفری برای دفاع از متهم به وکلای دادگستری ارجاع می‌شود. در دعاوی کیفری شاکی و متهم حق دارند که از وکیل استفاده کنند. حال اگر متهم توانایی مالی برای انتخاب و معرفی وکیل خوب نداشته باشد، می‌تواند از دادگاه درخواست کند تا برای او وکیلی تعیین کند؛ اگر دادگاه تشخیص دهد که متهم قادر به انتخاب وکیل نیست با استفاده از بودجه دادگستری برای متهم وکیل تسخیری تعیین می‌کند. قانون‌گذار حق داشتن وکیل تسخیری را برای دفاع از متهم در برخی جرایم و اتهامات کیفری که مجازات قانونی آن‌ها سنگین و مهم پیش‌بینی شده است، لازم و حضور وکیل را دفاع از متهم و اجباری می‌داند. به طوری که چنان‌چه وکیلی به عنوان وکیل تسخیری برای متهمی انتخاب شود و با وجود تعهد در جلسه حاضر نشود، ضمن در نظر گرفتن مجازات برای وکیل مورد نظر، مجدداً برای متهم وکیل تسخیری دیگری تعیین خواهد شد. در نظر گرفتن امکان تعیین وکیل تسخیری از سوی مقامات قضائی برای افراد این نتیجه را در پی دارد که در طبقات ضعیف جامعه که امکان پرداخت حق‌الوکاله‌های سنگین را ندارند حمایتی ایجاد می‌شود که می‌تواند از نظر حقوقی آن‌ها را تحت پوشش قرار دهد تا به جهت عدم پیگیری امور آن‌ها مورد ظلم و ستم قرار نگیرند. این اقدام حمایتی قانون‌گذار برای یکسان بودن افراد در مقابل قانون و حمایت از حق دفاع تمام افراد است.
تفاوت وکیل پایه یک و پایه دو
وکلای دادگستری برای اینکه بتوانند در کلیه امور حقوقی، به جهت مشاوره حقوقی، تنظیم دادخواست و لایحه برای موکل خود اعلام وکالت کنند، باید دارای پروانه وکالت دادگستری از مراجع دارای صلاحیت قانونی باشند. این پروانه با دو عنوان متفاوت، پروانه وکالت دادگستری پایه یک و پایه دو داده می‌شود.
وکیل پایه یک و پایه دو دادگستری اجازه دارند که در زمینه انجام وکالت در امور حقوقی فعالیت کنند؛ ولی در بعضی امور با یکدیگر تفاوت دارند از جمله اینکه وکیل پایه یک دادگستری این اجازه را دارد که بدون هیچ محدودیتی در تمام محاکم حقوقی یا کیفری کل کشور فعالیت حقوقی کنند اما وکیل پایه دو، فقط حق شرکت در آن دسته محاکم کیفری را دارد که به جرایم تعزیری حبس کمتر از ۱۰ سال، شلاق و جزای نقدی و همچنین در محاکم حقوقی پرونده‌های مالی کمتر از ۵۰ میلیون تومان و خواسته‌های غیر مالی به جز اصل نکاح و طلاق و اثبات نسب و نفی نسب را دارد.
آن دسته از وکلایی که از کانون وکلای دادگستری پروانه اخذ می‌کنند، بدواً به‌صورت دو سال کارآموزی دوره را طی می‌کنند و می‌توانند زیر نظر وکیل سرپرست نسبت به دفاع از حقوق موکل اقدام کنند و پس از طی دو سال و تأیید صلاحیت علمی و گزینش‌های مربوطه موفق به اخذ پروانه وکالت پایه یک شوند.
معرفی رشته حقوق و بازار کار آن
«هرگاه خداوند بنده‌ای را گرامی کند، او را در برپای داشتن حق (در میان مردم) یاری می‌کند.» این کلام امیرالمؤمنان، رساتر از هر جمله دیگری بیانگر ارزش علم حقوق است. علمی که با حمایت از قانون و دفاع از حقوق محرومان، تلاش می‌کند تا در جامعه حق و عدالت حاکم شود. در معرفی این علم باید گفت که هرگونه روابط اجتماعی که آثار حقوقی از آن ایجاد شود، موضوع علم حقوق قرار می‌گیرد. این روابط می‌تواند مربوط به روابط دولت و مردم باشد که به حقوق عمومی معروف است یا شامل روابط خصوصی مردم شود که حقوق خصوصی نامیده می‌شود. به عبارت دیگر حقوق عمومی شامل حقوق قوای سه‌گانه کشور، حاکمیت و آنچه که مربوط به اداره کشور است، می‌شود و حقوق خصوصی به روابط بین خود مردم می‌پردازد که مهمترین آن‌ها روابط تجاری است که عامل ایجاد رشته حقوق تجارت شده است یا مسائل مربوط به حقوق مدنی است که از آن جمله می‌توان به اموال، مالکیت، قراردادها، مسئولیت‌هایی که اشخاص در خطاهایی که مرتکب می‌شوند برایشان به وجود می‌آید؛ مثل مسئولیت ناشی از حوادث، قواعد مربوط به ارث، وصیت، ولادت، اقامت‌گاه اشخاص و ده‌ها مورد دیگر اشاره کرد. همچنین شاخه‌ای از حقوق به روابط بین‌المللی می‌پردازد که خود به دو بخش حقوق روابط بین‌الملل عمومی و خصوصی تقسیم می‌شود که حقوق روابط بین‌الملل عمومی به روابط بین دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی می‌پردازد.
توانایی‌های لازم برای رشته حقوق
جسارت، قدرت استدلال، خلاقیت ذهنی و فن بیان خوب لازمه موفقیت در این رشته است. ممکن است به دست آوردن لیسانس حقوق کار دشواری نباشد، اما حقوقدان‌شدن بسیار مشکل است؛ چراکه علم حقوق امروزه با جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و علوم فلسفی آمیخته شده است و یک حقوقدان باید از این علوم اطلاعات کافی داشته باشد. همچنین یک دانشجوی حقوق برای اینکه در رشته خود موفق شود، لازم است به زبان و ادبیات فارسی مسلط باشد؛ چون منطق حقوق ضمن اینکه شباهت‌های زیادی به منطق ریاضی دارد، یک منطق اقناعی و خطابی است؛ یعنی یک حقوقدان باید بتواند کسانی را که مورد خطاب او قرار می‌گیرند یا دادگاهی که مأمور رسیدگی به دعوا است، با زبان سلیس و بلیغ قانع کند، در نتیجه باید به زبان و ادبیات مسلط باشد. در ضمن باید اطلاعاتی از ریاضیات داشته باشد.
موقعیت شغلی رشته حقوق در ایران
در حال حاضر به دلیل توسعه این رشته و تعداد زیاد فارغ‌التحصیلان آن که از دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی وارد بازار کار می‌شوند، یافتن کار مناسب برای فارغ‌التحصیل لیسانس با دشواری‌هایی همراه است؛ به‌خصوص متقاضیانی که علاقه‌مند به کار خاصی مثل وکالت در این رشته هستند، با محدودیت‌هایی مواجه می‌شوند. اما در کل دانشجوی خوب و علاقه‌مند می‌تواند پس از گواهی لیسانس به شغل‌های متنوعی مثل وکالت دعاوی دادگستری، مشاور حقوقی بانک‌ها، شهرداری‌ها، شرکت‌ها و وزارتخانه‌ها و سردفتری دفاتر اسناد رسمی بپردازد.
درس‌های رشته حقوق در دوران تحصیل
دروس پایه:
مقدمه علم حقوق، حقوق جزای عمومی، حقوق اساسی، حقوق مدنی، مبانی علم اقتصاد، عربی، مالیه عمومی، مبانی جامعه‌شناسی.
دروس اصلی و تخصصی:
آئین دادرسی مدنی، متون حقوقی، آئین دادرسی کیفری، حقوق اساسی، حقوق جزای عمومی، حقوق بین‌المللی عمومی، حقوق سازمان‌های بین‌المللی، حقوق اداری، اصول فقه، متون فقه، حقوق تجارت، قواعد فقه، حقوق تطبیقی، ادله اثبات دعوی، حقوق کار، پزشکی قانونی، کار تحقیقی، حقوق بین‌المللی خصوصی
نظر شما