به گزارش خبرنگار ایمنا، در روزهای اخیر قیمت نفت بسیار ناپایدار بوده و به شرایط اوکراین حساسیت بسیاری نشان داده است. اهرم فشار روسیه به اروپا انرژی است، اروپا نیز برای همین موضوع به دنبال راهی برای تأمین انرژی‌های جدید می‌گردد؛ از توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای با تکنولوژی جدید تا منبعی برای انرژی‌های تجدیدپذیر. با وقوع جنگ، گاز هم مانند نفت سر به فلک می‌کشد اما به نظر می‌رسد اعراب دوباره جای کمبود عرضه را پر می‌کنند. آمریکا اخیراً مذاکرات زیادی با قطر داشته است و احتمالاً این کشور کوچک اما غنی، راهی برای رساندن انرژی به اروپا باشد. حتی برخی عقیده دارند اگر مذاکرات برجام به نتیجه برسد، عرضه نفت ایران می‌تواند بازار را به تعادل برساند.
با وجود تنش‌هایی که بر اثر اختلاف روسیه و اوکراین در بازار جهانی نفت اتفاق افتاده، اوپک و هم‌پیمانانش موسوم به اوپک‌پلاس در بالا بردن تولید نفت با وجود تعهد به افزایش روزانه ۴۰۰ هزار بشکه در هر ماه، تا ماه مارس با چالش روبه‌رو هستند. آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرده که شکاف میان تولید اوپک‌پلاس و هدف مد نظر این گروه در ماه ژانویه به ۹۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است. در عین حال، بانک جی‌پی مورگان نیز اعلام کرد این شکاف برای خود اوپک به تنهای روزانه ۱.۲ میلیون بشکه است. این بانک پیش‌بینی کرد قیمت نفت احتمالاً با توجه به خطرهای مربوط به ظرفیت مازاد به ۱۲۵ دلار در بشکه افزایش یابد.
آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی خود از رشد تقاضا در سال ۲۰۲۲ را افزایش داد و اعلام کرد، تقاضای جهانی نفت در سال جاری ۳.۲ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت و به رکورد ۱۰۰.۶ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد بازار برای فروش نفت وجود داشته و می‌توان از این فرصت برای افزایش فروش نفت و درآمدهای صادراتی حاصل از آن بهره برد. اما در سال‌های اخیر و با وجود تحریم‌های شدید بین‌المللی نفت ایران همواره با موانع بسیاری به فروش رسیده و در واقع هیچ‌گاه درآمدهای نفتی آن‌چنان که باید، محقق نشده است.
همچنین تحریم‌های بین‌المللی، بازار اروپا را از ایران گرفته و کشورهایی نظیر عربستان و قطر فرصت عرض‌اندام در این بازارها را به دست آورده‌اند که در دستیابی ایران به این بازارها به عنوان یک مانع محسوب می‌شود.
افزایش قابل توجه قیمت نفت
حسن مرادی، کارشناس انرژی در این رابطه به خبرنگار ایمنا می‌گوید: قیمت نفت در روزهای اخیر افزایش یافته و رکورد ۱۰ ساله را جابه‌جا کرده است. در ۱۰ سال اخیر قیمت نفت هیچ‌گاه به این مقدار نرسیده بود؛ به طوری که سبد اوپک هم افزایش قیمت قابل توجهی را تجربه کرده است.
وی اضافه می‌کند: افزایش قیمت نفت ناشی از کمبود عرضه در بازار بوده؛ همچنین به علت فصل سرما و شروع کسب و کارها پس از کرونا تقاضا برای نفت در بازار جهانی افزایش یافته است. رویارویی نظامی که ممکن است بین روسیه و اوکراین اتفاق بیفتد بر قیمت نفت در بازار جهانی مؤثر بوده به طوری که سبد نفتی اوپک هم تغییر قیمت داشته است.
اقتصاد نفتی ایران بهبود می‌یابد
به عقیده این کارشناس انرژی با توجه به افزایش فروش نفت و آزادسازی برخی مخازن در ایران، درآمد صادراتی نفت ایران افزایش یافته و این موضوع نقطه مثبتی در اقتصاد نفتی جمهوری اسلامی ایران است.
افزایش درآمدهای نفتی ایران در ۹ ماهه ۱۴۰۰
محمود جامساز، اقتصاددان نیز در این رابطه به خبرنگار ایمنا می‌گوید: منابع حاصل از فروش نفت دلار نبوده و حتی ارز جاری کشورها هم نیست و معمولاً در قالب تهاتر با کالا است. براساس گزارش شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها و سازمان‌های بین‌المللی، صادرات نفت ایران در سال گذشته در حدود پنج میلیارد دلار به میانگین روزانه ۳۲۰ هزار بشکه بوده است؛،یعنی حدود یک پنجم درآمدهای نفتی مندرج در بودجه ۹۹ محقق شده است؛ درحالی‌که امسال درآمدهای نفتی در بودجه براساس صادرات ۲/۳ میلیون بشکه در روز با قیمت هر بشکه ۴۰ دلار و نرخ تسعیر ۱۱,۵۰۰ تومان ۳۴۹ هزار میلیارد تومان مصوب شده که بر اساس آمارهای رسمی در ۹ ماهه سال جاری، تنها ۸۱/۷ هزار میلیارد تومان معادل ۳۱ درصد از بودجه ۹ ماهه تحقق یافته است.
افزایش قیمت نفت برنت متأثر از درگیری روسیه و اوکراین
وی اضافه می‌کند: البته دستیابی به این مقدار از صادرات نفت، مرهون افزایش بهای جهانی نفت خام است که بیش از ۴۰ دلار مصوبه در بودجه سال جاری است؛ به‌طوری‌که نفت برنت متأثر از درگیری روسیه و اوکراین به ۹۷ دلار در هر بشکه افزایش یافته و ممکن است با افزایش تنش بین مسکو و کشورهای ناتو به سرکردگی آمریکا به ۱۰۰ دلار هم برسد.
این اقتصاددان با تاکید بر اینکه با وجود افزایش قیمت نفت، نفت ایران با قیمت جهانی به فروش نمی‌رسد، می‌گوید: هزینه دور زدن تحریم‌ها و هزینه‌های اضافه حمل و نقل، موجب شده است که شده نفت ایران با فاصله زیادی از قیمت فوب خلیج فارس به فروش برسد.
ایران نفت را نفروخته و هدر می‌دهد
جامساز اضافه می‌کند: براساس گزارش بلومبرگ فعلاً تا رفع احتمالی تحریم‌ها نفت ایران تحت نام کشورهایی چون امارات، اندونزی، مالزی، عمان و عراق به پالایشگاه‌های کوچک چین تحویل داده می‌شود که علاوه بر تخفیف به چینی‌ها که گفته می‌شود ۱۰ درصد است هزینه‌های مبادله‌ای دیگری نیز به آن تعلق می‌گیرد که به زیان کشور است. در واقع ایران نفت را نفروخته و آن را هدر می‌دهد. همین موضوع منجر شده افزایش فروش نفت هیچ اثر ملموسی در بازار آزاد ارز ایجاد نکند.
وی ادامه می‌دهد: قیمت دلار متأثر از عواملی همچون توان مدیریت و ذخیره ارزی دولت، تجارت خارجی، تورم و انتظارات روانی جامعه است. از میان عوامل فوق، انتظارات روانی جامعه نسبت به توافق برجام کاهش اخیر قیمت دلار را سبب شده است و ربطی به سیاست‌هایی دولت ندارد. علاوه بر این افزایش فروش نفت امسال نسبت به سال گذشته چندان تأثیری بر اقتصاد کشور نداشته است.
افزایش بهای نفت به نفع ایران است
این اقتصاددان در پاسخ به پرسشی درباره احتمال حمله روسیه در سالروز انضمام‌کریمه به روسیه و صف آرایی بیش از ۱۰۰ هزار نیروی روسی در مرزهای اوکراین و تأثیر آن بر فروش نفت ایران می‌گوید: این اتفاق اسباب تنش خطرناک را با اروپا و آمریکا فراهم آورده به طوری که در حال حاضر بهای بین‌المللی نفت را افزایش داده که از این منظر به نفع جمهوری اسلامی است.
تضعیف موقعیت ایران در اوپک
جامساز اضافه می‌کند: اگر تنش بالا گیرد و باعث افزایش تحریم‌های آمریکا و البته تهدید روسیه به توقف گاز به اروپا شود، به نظر نمی‌رسد ایران با وجود آنکه قبل از تحریم‌ها صادرات نفت و گاز به اروپا داشت و روسیه جایگزین آن شد بتواند جایگاه سابق خود را در صادرات گاز به اروپا به دست آورد؛ زیرا تضعیف موقعیت ایران در اوپک بر قدرت کشورهایی نظیر قطر و عربستان که با ایران میدان‌های نفتی و گازی مشترک دارند و چاه‌های نفتشان به تکنولوژی روز مجهز شده و روزآمدند افزوده و این کشورها بخشی از گاز اروپا را تأمین خواهند کرد.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر اروپا تا دو ماه از ذخیره گاز برخوردار است و این فرصتی است که گاز خود را از دیگر کشورها تأمین کند. البته ورود جمهوری اسلامی به این بازار علاوه بر روزآمد کردن چاه‌ها و تأسیسات نفتی و گازی که مستلزم صرف میلیاردها دلار هزینه است منوط به ابعاد توافق احتمالی است که باید تا پایان فوریه انجام پذیرد.
در صورت حمله احتمالی روسیه به اوکراین پیشبرد ایران در برنامه هسته‌ای تسهیل می‌شود
این اقتصاددان خاطرنشان می‌کند: نکته مهم در مورد درگیری روسیه و اوکراین پیشرفت مذاکرات دیپلماتیک تروئیکای اروپا و آمریکا است که ظاهراً منجر شده روسیه نیروهای خود را از مرز اوکراین عقب بکشد. دیپلماسی جواب خواهد داد و دنیا از این تنش رها خواهد شد. گفتنی است در صورت حمله احتمالی روسیه به اوکراین، مذاکرات هسته‌ای ایران کمرنگ شده و پیشبرد ایران در برنامه هسته‌ای تسهیل می‌شود؛ زیرا نظارت‌های آژانس انرژی اتمی و فشار آمریکا و اروپا بر برنامه هسته‌ای ایران کاهش خواهد یافت.
گزارش از: فرشته بابایی، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما