به گزارش خبرنگار ایمنا، هتل کوبورگ وین روز گذشته دوباره میزبان تیم‌های مذاکره کننده ۱+۵ بود. مذاکرات وین با هدف رفع تحریم‌ها مجدداً در وین کلید خورده است و همچنان لغو تحریم‌ها، راستی‌آزمایی و اخذ تضامین در دستور کار تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.
دور هشتم مذاکرات که از ششم دی‌ماه در وین آغاز شده است، یکی از طولانی‌ترین دورهای مذاکرات است و شرکت‌کنندگان سرگرم تکمیل پیش‌نویس متن توافق و تصمیم‌گیری در مورد برخی موضوعات اختلافی بوده‌اند. قریب به اتفاق هیئت‌ها اذعان دارند که گفت‌وگوها به‌رغم پیچیدگی برخی مسائل رو به جلو و در مسیر پیشرفت است.
در حالی که امیدهای فراوانی در اظهارات مقامات ارشد تیم‌های مذاکره‌کننده در وین دیده می‌شود بیش از ۳۰ نفر از سناتورهای جمهوری‌خواه، به رئیس‌جمهوری آمریکا هشدار دادند در صورتی که بازگشت واشنگتن به توافق برجام به رأی سنا منوط نشود، آنها از اختیارات خود برای جلوگیری از احیای آن استفاده خواهند کرد.
این نامه را که تد کروز، سناتور جمهوری‌خواه تدوین کرده است، توسط ۳۳ سناتور امضا شده است. در این نامه آمده است در صورتی که دولت جو بایدن به سنا اجازه ندهد شرایط بازگشت آمریکا به این توافق را بررسی کند، آنها از همه گزینه‌ها و اهرم‌های موجود استفاده خواهند کرد تا اطمینان حاصل کنند که دولت وی در این زمینه به قوانین ایالات متحده پایبند است.
برای بررسی دقیق‌تر روند مذاکرات وین با حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌المللی به گفت‌وگو پرداختیم:
آیا ساختار سیاسی آمریکا به‌گونه‌ای است که رأی سنا بتوانند مخالف شکل‌گیری یک توافق سیاسی از سوی دولت این کشور شوند؟
در قانون اساسی آمریکا، رئیس‌جمهوری قدرت اول را دارد و خیلی از اقدامات سایر نهادهای آمریکا را می‌تواند خنثی کند اما به این شکل نیست که قدرت مطلقه در ایالات متحده باشد و همواره راه‌هایی وجود دارد تا مسیر سیطره کلی او بر کشور مسدود شود.
در همین راستا شرایطی در نظر گرفته شده است که اگر بیش از دوسوم مجلس سنای آمریکا هم‌نظر شوند می‌توانند وتوی رئیس‌جمهوری را خنثی کنند. در همین راستا اگر مجلس سنا مخالف برجام باشد و بایدن آن را وتو کند، در بازگشت به مجلس سنا نیاز است تا بیش از دو سوم مجلس سنا رأی دهند و وتوی بایدن را لغو کنند.
در خصوص موضوع احیای برجام، بعید به نظر می‌رسد که سنا بتواند در مقابل نظر بایدن ایستادگی کند. این نامه‌ای که امروز نوشته شده است یک جریان تبلیغاتی و یک فضاسازی است تا بایدن را تحت فشار قرار دهند.
آیا علت تحت فشار قراردادن جو بایدن برای بازنگشتن به برجام یک مسئله داخلی آمریکا است؟
بله جمهوری‌خواهان و تد کروز در حال وارد کردن فشار به دموکرات‌ها و دولت بایدن هستند، زیرا آنها هر دو سال یک بار یک انتخاباتی تحت عنوان انتخابات میان دورهای دارند و این فشار بر دولت بایدن و این فضاسازی‌ها در راستای آن است تا عنوان کنند که هر چه دموکرات‌ها تصمیم گیرند به صورت قطعی از سوی جمهوری‌خواهان اجرایی نمی‌شود و زیر سلطه دموکرات‌ها نیستند. از سوی دیگر باید توجه داشت که برجام علاوه بر جمهوری‌خواهان، مخالفانی در دموکرات‌ها نیز دارد که یکی از شاخص‌ترین آنها منندز است.
علت این که مخالفان برجام طرح جایگزینی برای برجام ندارند به همین علت تلاش‌های آنها به جایی نمی‌رسد و نمی‌توانند مانع جو بایدن در راستای احیای برجام شوند. همان‌گونه که در سال ۲۰۱۵ باراک اوباما توانست با قاطعیت برجام را عملیاتی کند امروز نیز بایدن می‌تواند این مسیر را طی کند. در همان سال ۲۰۱۵ نیز شاهد بودیم که مخالفت‌های زیادی از سوی سنا و کنگره انجام شد اما بایدن موفق به انجام اقدام خود در خصوص برجام شد. عامل مؤثر دیگر خرابکاری ترامپ در سال‌های گذشته بود که سبب شد تا دموکرات‌ها دلیل موجه داشته باشند که جایگزینی برای برجام وجود ندارد. آنها بر این باور هستند که خروج ترامپ از برجام، مشکلات زیادی برای آمریکا ایجاد کرده است و دیگر نباید این اشتباه را انجام داد.
واقعیت این است که در همین نامه جمهوری‌خواهان به بایدن نیز اشاره نمی‌شود که در قبال برجام چه کاری باید انجام داد و این نیز اذعان به این امر است که طرح جایگزینی برای برجام وجود ندارد. طرح ۱۲ ماده‌ای ترامپ نیز مشخص شد که به نتیجه نمی‌رسد و آنها از مسیر ترامپ فهمیدند که نمی‌توان به نتیجه رسید. آنها خواهان تسلیم ایران بودند یا اینکه از درون ایران را به شورش بکشانند که موفق به این امر نیز نشدند. زمانی که نه طرح ۱۲ ماده‌ای ترامپ و نه فشار حداکثری به نتیجه رسید، این باور غالب شده است که باید بار دیگر برجام را احیا کرد.
امروز جمهوری‌خواهان در مقابل بایدن ایستاده‌اند تا در انتخابات میان‌دوره‌ای رأی بیشتری برای خود جلب کنند و آن دسته از افرادی که از بایدن در یک سال اخیر ناراضی شده‌اند را به سمت خود بکشانند. ایران بدون نگرانی از این فضاسازی‌ها باید به مذاکرات ادامه دهد تا یک توافق خوب به‌دست آورد.
با وجود این کارشکنی‌ها، به گفته اولیانوف آیا به واقع پنج دقیقه تا رسیدن به توافق فاصله داریم؟
شاید اولیانوف بتواند از بسیاری از موارد بگذرد و پنج دقیقه‌ای به توافق برسد اما قطعاً ایران منافع خود را می‌خواهد و برای رسیدن به منافع خود باید زمان بیشتری بگذارد. طرف‌های اصلی مذاکره ایران و آمریکا هستند که به این سادگی به مساله برجام نگاه نمی‌کنند. مشخصاً چانه‌زنی‌ها در روزهای آینده ادامه دارد تا امتیاز بیشتری هر طرف کسب کند. این ارزیابی مختص خود اولیانوف است که اعتقاد دارد فقط پنج دقیقه تا توافق باقی مانده است اما در واقعیت به این شکل نیست.
اولیانوف این صحبت‌ها را مطرح می‌کند زیرا در خصوص منافع روسیه حرف نمی‌زند و منافع ایران نیز زیاد برای آنها اهمیت ندارد. البته شاید او منظورش این است که اختلافات اصلی حل‌وفصل شده است و می‌توان به توافق رسید. در خود آمریکا نیز چنین نگاهی به توافق وجود ندارد و گفته می‌شود باید تصمیمات سیاسی گرفته شود تا بتوان به توافق در وین دست یافت. مسائلی وجود دارد که سبب شده تا تیم‌های مذاکره‌کننده به پایتخت‌ها بازگردند و مشورت کنند. امروز نیز که مجدداً وارد وین شده‌اند باز هم به نظر می‌رسد که مذاکرات چندین روز دیگر نیز ادامه داشته باشد.
نظر شما