سعید ضیایی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه، سرب مانند جیوه، کادمیم و آرسنیک جزو فلزات سنگینی است که انباشته شدن آن در محیط‌زیست موجب نگرانی است، اظهار کرد: سرب، فراوان‌ترین و پرمصرف‌ترین فلز سنگین بوده و پراکندگی آن در محیط‌زیست گسترده‌تر است. کار با سرب به‌علت نقطه ذوب کم آسان است و به سادگی می‌توان آن را به اشکال گوناگون تبدیل کرد. به‌علت کاربردهایی که سبب پراکندگی مهار نشدنی این عنصر شده، غلظت زیست محیطی آن در بیشتر کشورها رو به افزایش است.
وی درخصوص کاربرد سرب گفت: کاربرد سرب به ۳۸۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد. در دوران باستان از آن برای مجسمه‌سازی و بست‌زدن بناهای سنگی و آجری استفاده می‌کردند؛ امروزه از سرب در صنعت ساختمان‌سازی برای پوشش سقف، درزگیری، جلوگیری از نفوذ باران، ممانعت از نفوذ صدا، ترکیب انواع آلیاژها و لحیم کاری استفاده می‌شود. هزاران سال است که نمک‌های مختلف سرب به‌عنوان رنگدانه مورد استفاده قرار گرفته؛ رنگ‌های حاصل از این رنگدانه‌ها بسیار پایدار و درخشان است.
این کارشناس ارشد شیمی تجزیه افزود: Pb3O4 که به سرب قرمز معروف است در رنگ‌های مقاوم در برابر خوردگی استفاده می‌شود؛ کاربرد اصلی سرب، افزودن آن به بنزین به‌صورت تترا اتیل سرب برای جلوگیری از کوبش موتور است.
وی ادامه داد: وقتی واژه سرب را می‌شنویم، بی‌اختیار به یاد آلودگی سربی هوا می‌افتیم؛ اما نمی‌دانیم منابع دیگری هم برای آلوده کردن محیط‌زیست با این فلز خطرناک در اطراف ما وجود دارد و ما از آن‌ها بی‌خبر هستیم. گاهی توصیه می‌شود اگر در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنیم، بهتر است هر روز شیر بنوشیم تا آلودگی‌های سربی روی بدن ما اثر منفی نگذارد. گاهی آلودگی‌های ناشی از سرب آنقدر وسیع و گسترده است که حتی می‌تواند دام‌ها و شیر حاصل از آن را آلوده کند.
ضیایی گفت: سرب فلزی نرم به رنگ خاکستری متمایل به آبی یا نقره‌ای کبود است، سالانه در حدود ۵.۳ میلیون تن از این فلز در سراسر دنیا مصرف می‌شود. این فلز بعد از آهن، دومین فلز پرمصرف صنعتی محسوب می‌شود؛ هرچند ممکن است با شنیدن نام سرب به آلودگی هوا فکر کنیم، اما باید بدانیم بسیاری از ابزار و لوازمی که در خانه و محل کار با آن‌ها سر و کار داریم حاوی سرب است.
وی افزود: وسایلی مانند کابل‌ها و مواد شیمیایی و البته باتری‌های الکتریکی، بالاترین مصرف سرب را به خود اختصاص داده‌اند. سرب قرمز به مقدار بسیار زیاد در رنگ‌آمیزی‌های فولادی و ساختمانی و کرومات سرب به عنوان رنگ زرد، کاربرد دارد.
این کارشناس ارشد شیمی تجزیه تصریح کرد: سرب سبب اختلال در واکنش‌های آنزیمی بدن و سنتز مولکول می‌شود که قسمت اساسی هموگلوبین بوده و برای انتقال اکسیژن در تمام بدن انسان ضروری است؛ همچنین سبب کاهش عمر گلبول‌های قرمز خون و باعث عوارض کلیوی، قلبی و عصبی می‌شود. سرب با عبور از کیسه و آمنیون جفت، روی جنین اثرات سوء می‌گذارد و در استخوان‌های دراز بدن (مانند دست و پا) ایجاد رسوبات شیارمانند می‌کند،.سرب سبب توهم‌زایی و کاهش حافظه می‌شود، مسمومیت با سرب سبب اثرات منفی روی سلسله اعصاب مرکزی می‌شود؛ همچنین روی آنزیم‌های بدن اثر می‌گذارد.
وی افزود: این عنصر در تماس درازمدت با مقادیر کم روی عملکرد کلیه اثرات زیان آوری دارد و سبب نفروپاتی می‌شود که غیرقابل برگشت است. سرب سبب کم‌خونی می‌شود. این عنصر در کودکان سبب تأخیر در رشد و نمو می‌شود؛ زیرا در استخوان‌ها تجمع می‌یابد و سلامت آن‌ها را در بزرگسالی به خطر می‌اندازد و روی سیستم عصبی ایجاد سمیت می‌کند. سرب روی قلب اثر می‌گذارد و سبب افزایش فشار خون می‌شود.
ضیایی ادامه داد: مسمومیت مزمن با سرب سبب سرطان‌زایی روی کلیه‌ها می‌شود. ترکیبات سرب، موتاژن و کارسینوژن است که علت اصلی سرطان کلیه و ریه است، سرب سبب درد در دستگاه گوارشی و در مردان سبب کاهش تعداد و غلظت اسپرم می‌شود؛ این عنصر در فرآیند اسپرم سازی اختلال ایجاد می‌کند. در مجموع، سرب اگر به طور دائم و مزمن وارد بدن انسان شود تقریباً روی تمام سیستم‌های بدن انسان اثر می‌کند. دریافت روزانه پنج میکروگرم سرب به ازای هر کیلوگرم وزن بدن انسان سبب مسمومیت مزمن می‌شود.
نظر شما