به گزارش خبرنگار ایمنا، احداث گورستان در هر منطقه یا ناحیه‌ای از شهر یا روستا، ضوابط مشخصی دارد که باید رعایت شود. در ایجاد گورستان‌ها که متولی اصلی آن‌ها شهرداری است، باید یکسری ضوابط مورد توجه قرار بگیرد؛ به‌طورمثال گورستان‌ها نباید بر سر راه‌های اصلی باشد یا در مکانی احداث شود که جهت باد غالب یا شیب غالب در آن مکان به سمت شهر قرار بگیرد. نیاز است مؤلفه‌ها و شاخصه‌های مشخصی در جانمایی گورستان‌های شهری رعایت شود تا سلامت ساکنان شهر و حیات شهری در معرض تهدید قرار نگیرد.
مساحت گورستان‌ها در شهر خرم‌آباد طی یک بازه زمانی مشخص، ۱۰ برابر شده است؛ درحالی‌که مطابق آئین‌نامه مقررات بهداشتی آرامستان‌ها، مصوب وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و وزارت کشور، آرامستان‌ها باید چندین کیلومتر خارج از شهر احداث شوند. حتی در روستاها هم نباید فاصله با آرامستان کمتر از یک کیلومتر باشد؛ اما متأسفانه این اصل در شهر خرم‌آباد رعایت نشده است. در این همین ارتباط با «سلیمان میرزاپور» دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری گفت‌وگو کرده‌ایم. مشروح گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
از خرم‌آباد به عنوان شهری در میان گورستان نام برده می‌شود. دلیل این نام‌گذاری چیست؟
خرم‌آباد طی دهه‌های اخیر با توسعه فیزیکی و رشد بسیار زیادی مواجه بوده است. رشد افقی این شهر بیشتر از نیاز جمعیتی آن است. طی دهه‌های اخیر و به دنبال رشد افقی شهر، ۱۵ روستا در محدوده قرار گرفته و با شهر ادغام شده است؛ این روستاها هر کدام دارای یک گورستان بوده‌اند و درحال‌حاضر آن گورستان‌ها در دل شهر قرار دارد. این آرامستان‌ها به صورت ارگانیک به وجود آمده‌اند.
گورستان‌هایی که قبلاً در دل روستا بودند و نیاز سکونت‌گاه‌های کوچک را برطرف می‌کردند، هم‌اکنون منظره‌ای زشت را در ورودی‌های شهرها موجب شده‌اند.
به چند نمونه از این گورستان‌ها اشاره کنید
خرم‌آباد در میانه گورستان‌های متعددی قرار گرفته است. در ورودی شمال شهر خرم‌آباد (رباط) گورستانی وجود دارد که طی چند دهه اخیر رشد قابل توجهی داشته است؛ به گونه‌ای که تعداد قبور در آن از چند قبر به چندین قبر رسیده و زمین‌های آن مالک عرفی پیدا کرده است. در این منطقه زمین‌ها و قبرها به فروش می‌رسد. این روند علاوه بر ایجاد مشکلات ترافیکی، منظره بسیار بدی را به دلیل قرار گرفتن این قبرستان در شاهراه اصلی شهر موجب شده است. در این منطقه قبل از اینکه مرده‌ای دفن شود، زمین خریداری و حتی شیروانی احداث شده که در عمل، منجربه قطع درختان شده و به بافت جنگلی آسیب وارد کرده است.
گورستان مهم دیگر فلک‌دین است. بخشی از گورستان فلک‌دین که در داخل شهر خرم‌آباد قرار دارد، توسط شهرداری دیوارکشی شده اما نیاز است که تماماً دیوارکشی شود تا از مخدوش شدن منظر شهر و توسعه گورستان جلوگیری به عمل آید. در کشورهای توسعه‌یافته از گورستان به‌عنوان یک محیط هویت‌زا و گردشگری نام برده می‌شود؛ اما در کشور ما طراحی آرامستان‌ها و حتی جانمایی آن‌ها بدون توجه به اصول و استانداردهای اولیه است.
در کشورهای اروپایی گورستان‌های قدیمی به باغ‌های گردشگری تبدیل شده و حتی گورستان‌هایی وجود دارد که سبک معماری و طراحی آن‌ها خاص است؛ اما متأسفانه در ایران طراحی، احداث و گسترش گورستان‌ها عملاً از نظم خاصی پیروی نمی‌کند و ارگانیک است. گورستان‌ها در ایران هیچ زیبایی بصری ندارد؛ به علاوه به این مسئله که نباید در داخل شهر یا حتی روستا گورستان فعالی وجود داشته باشد نیز توجه نشده است.
چه اقداماتی برای حل این معضل شهری انجام شده است؟
برای جلوگیری از توسعه این‌گونه گورستان‌ها تاجایی‌که توانسته‌ایم سعی کردیم از طریق فعالان محیط‌زیست یا منابع طبیعی به گوش مسئولان برسانیم که چه اتفاقی دارد می‌افتد. این منظره زشت و نازیبا در ورودی شهر خرم‌آباد که شهری گردشگری است، مطلوب نیست. از مسئولانی که می‌دانند چه اتفاقی دارد می‌افتد، خصوصاً مسئولان شهرداری گله‌مندیم چراکه به فکر ایجاد گورستان جدید نیستند.
گلایه بعدی ما از منابع طبیعی است. منابع طبیعی تنها کاری که در این زمینه کرده، این است که روی چند بلوک نوشته هر گونه تعرض به درختان برای دفن مرده پیگرد قانونی دارد؛ درحالی‌که هر روز شاهد دفن مردگان بیشتری هستیم و برخورد عملی و قاطعی انجام نشده است. در قانون تاکید شده که باید جلوی از بین بردن فضای سبز و پوشش‌های گیاهی و به‌طورکلی از بین رفتن محیط‌زیست گرفته شود؛ مقام معظم رهبری نیز بر این موضوع بسیار تاکید دارند.
البته سازمان منابع طبیعی در قسمت‌هایی از منطقه بلوک‌هایی قرار داده و اعلام کرده زمین‌ها از این قسمت به بعد، جزو منابع ملی محسوب می‌شود و کسی نباید به این زمین‌ها تعرض کند. این اقدام اگرچه همه زمین‌های کشاورزی استان را پوشش نداده اما در قسمت تحت پوشش معمولاً از کشت و زراعت جلوگیری کرده است.
راهکارهای جلوگیری از توسعه این گورستان‌ها چیست؟
تنها راه برای جلوگیری از رشد ارگانیک این گورستان‌ها دیوارکشی است. گسترش غیراصولی گورستان‌های خرم‌آباد به قدری بوده که به کمرکش کوه رسیده است. یک گورستان دیگر در جنوب غرب استان لرستان با نام گورستان خضر وجود دارد که دامنه گسترش قبرها در آن به زمین‌های منابع ملی می‌رسد.
در توسعه پایدار با دو مقوله بسیار مهم آموزش و فقر روبه‌رو هستیم. فقر، بزرگ‌ترین دشمن توسعه پایدار است؛ چراکه موجب می‌شود خانواده‌ها یا اشخاص به فکر قطع درختان بیفتند. با این حال افراد فقیر زمین‌خوار محسوب نمی‌شوند؛ زمین‌خوارهای ما کسانی هستند که سرمایه دارند، کسانی که زمین‌ها را قطعه‌بندی می‌کنند و می‌فروشند. چنانچه شهرداری گورستانی استاندارد را جانمایی کند و مشکل کمبود فضای گورستان برطرف شود، مسلماً گرایش مردم به سمت گورستانی که شهرداری تأسیس کرده است نیز بیشتر می‌شود.
شهرداری خرم‌آباد این توانایی را دارد که خارج از محدوده شهر گورستان جانمایی کند و زیرساخت‌های مورد نیاز آرامستان از جمله فضای سبز را در نظر بگیرد.
نظر شما